مهریه نشانگر کالا بودن زن

 براى آشنایى بیشتر با حكمت‏ها و فوائد مهریه و تأثیر آن در زندگى زناشویى، توجه به دو نكته ذیل مفید است:
1. مَهریه از دیدگاه اسلام
گرچه قانون مَهر پیش از اسلام به صورت‏هاى گوناگون وجود داشت، اما به لطافت و شفافیتى كه در اسلام بیان شده است نبود. دین اسلام یك مكتب ارزشى است و زنده كننده عقل و بیدار كننده فطرت است. در همین راستا مسیر انحرافى اجتماعى و دینى كه در طول تاریخ به وجود آمده اصلاح نمود و براى نمونه در آیه آمده است:
«وَ آتُوا النِّساءَ صَدُقاتِهِنَّ نِحْلَةً»؛نساء 4، آیه 4.
«صداق‏هاى زنان را به عنوان بخشش و هدیه پرداخت كنید».
این آیه تا حدود زیادى دیدگاه اسلام را درباره «مهر» روشن مى‏كند. در این آیه از مهر به «صداق» و «نحله» تعبیر شده است. مهر را از آن جهت صداق گویند كه نشانه صادقانه بودن علاقه مرد است یا به خاطر آنكه نشانه صدق ایمان است. «نحله» یعنى بخشش از روى رضاى خاطر، به كار رفتن این واژه از آن جهت است كه مهر جنبه اهدایى و پیش‏كشى و عطیّه دارد .تفسیر نمونه، ج 3، ص 262. حاصل آنكه مهر از نظر اسلام یك پیش‏كش و هدیه به زن است و هیچ یك از والدین حقّى به آن ندارند.
2. فلسفه تعیین مهر
فایده و حكمت تعیین مهر از نگاه اسلام، تنها جنبه مادى و اقتصادى ندارد بلكه بسیارى از ابعاد معنوى و تربیتى لطیف كه حاكى از پیوند محبت و عشق و بقا و تكامل بوده نیز منظور شده است. براى نمونه اولین مهریه كه براى نكاح آدم و حوّا علیهماالسلام معیّن شد آموزش احكام بود. چنان‏كه بر اساس حدیثى كه زراره از امام صادق علیه‏السلام نقل مى‏كند: خداوند به حضرت آدم فرمود: «رضاى من آن است كه معارف دین مرا به حوّا بیاموزى، آدم گفت: قبول كردم». همچنین گاهى رسول اكرم صلى‏الله‏علیه‏و‏آله كه صداق برخى اصحاب را تعلیم سوره‏اى از قرآن قرار مى‏داد. به هر حال فلسفه مهریه را در امور ذیل خلاصه مى‏توان كرد:زن در آیینه جلال و جمال، آیه‏اللّه‏ جوادى آملى، نشر اسراء، ص 340.
1. مهریه تجلّى فطرت و طبیعت است: هدیه دادن به محبوب به عنوان اظهار محبت و نشان دادن علاقه، امرى فطرى و طبیعى است كه معمولاً از سوى كسى
كه پیش قدم مى‏شود و طالب و یا خواستگار است ارایه مى‏گردد.
2. مهریه قانون عشق و جذب است: مرد از نظر آفرینش مظهر طلب، عشق و تقاضا است و زن مظهر محبوبیت و معشوقیت مى‏باشد. مهریه از جانب مرد یك اظهار عشق و محبت فوق‏العاده براى زن مى‏باشد كه حتى بالاتر از بخشش و هدیه‏هاى معمولى است.
3. مهریه پاداش و نشانه حیا و عزّت زن است. مهر با حیا، عفت و عزّت زن یك ریشه دارد. زن از لحاظ آفرینش نسبت به شهوت‏ها مقاوم‏تر است این ویژگى همواره به زن فرصت داده كه دنبال مرد نرود و خود را رایگان در اختیار او قرار ندهد.
4. در بعضى موارد مهریه باعث بقاى خانواده و مانع از فروپاشى آن است. برخى مردان هوس‏باز گاه بدون هیچ دلیلى همسر را ترك و زن دیگرى را كه جوان‏تر و با نشاط‏تر است انتخاب مى‏كند. از این رو، كم نیست مواردى كه مهریه مانع عمده‏اى در مقابل این هوس‏رانى‏ها است.
5. در بعضى موارد، مهر باعث تعادل اقتصادى است. هر چند زن داراى استقلال مالى و اقتصادى از نظر اسلام است ولى به طور معمول در جوامع ابتكار عمل به دست مردان است. در صورت طلاق و جدایى احتمال اینكه زن بدون پشتوانه اقتصادى بماند بسیار زیاد است. وجود مهریه یك نوع احساس امنیت اقتصادى و پشتوانه براى زن مى‏باشد.ر.ك: حقوق زن در اسلام، شهید مطهرى، ص 201. البته كاركرد اصلى مهر همان صدق و صفا و محبت بین زن و شوهر است لذا سفارش شده است مهریه كم باشد، نقدا پرداخت شود و... .
نتیجه آنكه:
اول، مهریه از نظر اسلام تنها جنبه مادى ندارد بلكه افزون بر آن، حكمت‏هاى دیگرى نیز در تعیین مهر نهفته است. بنابراین نه تنها به زنان به عنوان كالا نگاه نشده بلكه ارزش و احترام زن به وسیله وضع و تأیید چنین قانونى محفوظ مانده است.
دوم، مهریه مزد بزرگ كردن و شیر دادن و نان دادن به او نیست (برخلاف آنچه كه در نزد برخى مردمان به عنوان شیربها رایج و مرسوم است).
سوم، اینكه با واژه «نحله» كاملاً تصریح مى‏كند كه مهر هیچ عنوانى جز تقدیمى و پیشكشى و عطیه و هدیه ندارد

---

منبع : پرسمان/ حقوق زن