مختصری از زندگینامه عالم جلیل القدر حضرت آیت الله شیخ حسین حلی رحمه الله علیه

آیت الله شیخ حسین حلّی، فقیه شیعه قرن چهاردهم، از شاگردان میرزا محمدحسین نائینی و آقا ضیاءالدین عراقی است. او استاد سید محمدتقی حکیم، سید محمدسعید حکیم و سید رضی شیرازی بوده است.

زندگی نامه
حسین در حدود ۱۳۰۹ در نجف به دنیا آمد. وی اهل عیفار (منطقه‌ای در عراق، در نزدیکی حلّه) و از طایفه‌ طفیل بود. پدرش، علی‌ بن حسین حلی (متوفی ۱۳۴۴) عالمی پرهیزکار بود که در جوانی حلّه را ترک کرده، در نجف سکونت گزید. حسین برادر شاعر و فاضلی به نام حسن داشت که از وی بزرگ‌تر بود و در ۱۳۳۷ در جوانی براثر بیماری درگذشت. از او دو اثر، کتاب فی علم‌الصرف و دیوان شعر، باقی مانده است.

فعالیت‌های علمی
حسین از کودکی به تحصیل علوم حوزوی روی آورد و پس از طی دوره مقدمات، به تحصیل در دوره سطوح عالی مشغول شد. مهم‌ترین و اصلی‌ترین استاد او در این مرحله میرزا محمدحسین نائینی بود که حلّی مدتی طولانی در جلسات درس وی حضور یافت و از شاگردان برجسته و نزدیک او بود. حلّی مدتی نیز در جلسات درس آقا ضیاء الدین عراقی شرکت کرد.
وی فردی دقیق، مسلط بر مبانی فقهی و اصولی گوناگون و خوش‌بیان بود و بسیار عمیق و محققانه و به شکل دسته‌بندی شده و منظم تدریس می‌کرد.

شاگردان
طلاب زیادی بر سر سفره علم و تقوای ایشان خوشه چین شدند، از جمله:
علی‌ بن اسدالله غروی تبریزی
سیدعزالدین‌ بن علی بحرالعلوم
سید رضی‌ بن محمدحسین شیرازی
جعفر بن باقر آل‌ محبوبه
سیدمحمدمهدی بجنوردی
سیدعبدالرسول جهرمی شیرازی
ابراهیم‌ بن صفرعلی مشکینی
حسن سعید تهرانی
محمدتقی حکیم
محمدسعید حکیم

آثار
حلّی چندین اثر در فقه و اصول تألیف کرده است. برخی آثار فقهی او که تعدادی از آنها درباره موضوعات جدید است، عبارت‌اند از:
رسالة فی اخذ الاجرة علی‌ الواجبات
رسالة فی‌ الحاق ولد الشبهة بالزواج الدائم
رسالة فی حکم بیع جلد الضب و طهارته و قبوله التذکیة
رسالة فی عمل اهل کل افق علی افقهم و حکم‌ المسافر بالطائرة من بلاد الی اخری
رسالة فی معاملة الدینار بأزیدَ مِنه
رسالة فی معاملة الیانَصیب و البیمة الشائعة فی هذا العَصْر
رسالة فی‌ الوضع
رسالة فی قاعدة الفراش
رسالة فی قاعدة من ملک
نوشته دیگر وی السؤال و الجواب است. این اثر دو جلدی، درباره موضوعات گوناگون از جمله تفسیر، فقه، اصول فقه، لغت و ادبیات است. ایشان بر برخی آثار مهم نیز حاشیه نوشته است.

تقریرات درس
شماری از شاگردان آیت الله شیخ حسین حلّی تقریرات درس‌های فقه و اصول او را تنظیم کرده‌اند.
مشهورترین آنها بُحُوث فقهیة، اثر عزالدین بحرالعلوم است. این اثر حاصل درس‌های حلّی درباره برخی مسائل جدید فقهی، از جمله بیمه، بلیت بخت‌ آزمایی، اوراق نقدی، عملیات بانکی، سرقفلی، احداث راهها و خیابانهای جدید، قاعده الزام و حقوق زوجیت و آثار وضعی آن است. مؤلف با بهره‌گیری از منابع جدید، نکاتی را به دروس حلّی افزوده و پاره‌ای از مباحث کتاب را با پرسش و استفتاء از حلّی تألیف کرده است. این اثر نخستین‌بار در ۱۳۸۴/ ۱۳۴۳ش در نجف و پس از آن، بارها در عراق، لبنان و ایران چاپ شد.
دلیل العروة‌الوثقی، اثر حسن سعید تهرانی، یکی‌دیگر از تقریرات دروس حلّی در مبحث طهارت است که بارها در عراق و ایران چاپ شده است.
بخش هشتم کتاب نموذج فی‌الفقه الجعفری، اثر سید عباس مدرسی یزدی هم به تقریرات درس حلّی در مبحث بیع اختصاص دارد.

وفات
ایشان در سال ۱۳۹۴ق / ۱۳۵۳ش در نجف اشرف درگذشت. قبر وی در حجره شماره ۲۱ صحن حرم امیرالمومنین علیه السلام قرار دارد. او را پرهیزکار، خوش‌خلق و متواضع توصیف کرده و گفته‌اند که از ریاست و زعامت دوری می‌جست.

منبع: پایگاه اینترنتی ویکی شیعه