«یادگیری برمبنای پروژه»، چرا؟

یادگیری بر مبنای پروژه (ProjectBasedLearning) نوعی از فعالیت کلاسی است که از درس های کوتاه، منفرد و معلم محور معمولی فاصله می گیرد و بر نوعی از فعالیت های یادگیری تأکید می کند که بلند مدت، بین رشته ای، دانش آموز محور و مرتبط با مسائل و جنبه های زندگی واقعی است.

PBL تنها شیوه ای است که برای تشویق دانش آموزان به شرکت در یادگیری به کار می رود. PBL برای دانش آموزان فرصت هایی فراهم می کند تا علاقه ها و سؤالات خود را دنبال کنند و درباره ی روشی که برای پیدا کردن جواب ها و حل کردن مسأله ها به کار می برند، فکر کنند.

این روش فرصتی را در اختیار دانش آموزان قرار می دهد تا بتوانند محتوای رشته های مختلف را در لحظه های مناسب به هم مربوط سازند. در حالی که قبلاً در یک ترتیب مصنوعی و بی ربط به آن ها توجه می کردند.

PBL کمک می کند که یادگیری برای دانش آموزان مفید و مربوط به مسائل واقعی باشد. زیرا به دغدغه های جهان واقعی اشاره می کند. بسیاری از مهارت هایی که ضمن فعالیت های پروژه ای به دست می آیند، برای زندگی آینده ی دانش اموزان مطلوب خواهد بود. ( مثلاً توانایی خوب کار کردن با دیگران، اتخاذ تصمیم های سنجیده، حل مسائل پیچیده و ... ).

یکی دیگر از مزیت های این روش ایجاد رابطه بین معلم و دانش آموزان است. معلم باید بتواند نقش های متعددی مانند مربی، کمک کار و یاد گیرنده را اجرا کند. محصولات، نقشه ها، پیش نویس ها و مدل های کامل شده، نمونه های خوبی هستند که باعث می شوند معلم و شاگرد به بحث بپردازند و هر دو مطالبی را بیاموزند.

استفاده از PBL فرصت هایی برای معلمان در داخل و خارج مدرسه فراهم می کند تا روابط خود را گسترش دهند. فعالیت های دانش آموزان و نتایج پروژه ها می تواند مورد توجه معلمان دیگر، والدین، مشاورین و ... قرار بگیرد.

اجزای اصلی یادگیری بر مبنای پروژه

در روش یادگیری بر مبنای پروژه، " مولتی مدیا " اهمیت ویژه ای دارد. در اجرای PBL هفت جزء کلیدی در حوزه ی شرح دادن، ارزیابی کردن و طرح ریزی، شناخته شده است.

• محتوای درسی PBL، به گونه ای است که معلم و دانش آموز در آن دخیل هستند. جمع آوری و جمع بندی موفق محتوای مطالب به پروژه هایی نیاز دارد که بر مبنای استانداردها باشند، اهداف روشن و واضح را دنبال کنند و مطالب مورد نظر را در طول پروژه و نتیجه ی به دست آمده از آن نشان داده و از آن پشتیبانی کنند.

• مولتی مدیا باعث می شود دانش آموزان به طور مؤثری از تکنولوژی های متعدد به عنوان ابزار طرح ریزی، پیش برد و ارائه ی پروژه ها بهره ببرند. با این که ممکن است تکنولوژی به آسانی نقطه ی تمرکز اصلی یک پروژه شود، اما قدرت اصلی مولتی مدیا در جمع بندی کردن محتوای درسی موضوع و استفاده ی مناسب از آن در فرآیند تولید، نهفته است.

• مدیریت دانش آموزی از مرحله تصمیم گیری و برنامه ریزی تا مرحله ی اجرا و ارائه ی پروژه، طرح ریزی شده است. پروژه ها باید ساختاری داشته باشند که به دانش آموزان در گرفتن تصمیم های سنجیده و بازنگری کمک کنند. با ثبت کردن تصمیم ها و بازنگری های دانش آموزان، معلم و خود دانش آموزان می توانند اطلاعات با ارزشی برای ارزیابی کار و پیشرفت خود به دست آورند. برای ثبت کردن گزارش ها می توان از این فرم استفاده کرد. نمونه پرشده ی فرم  یک پروژه فرضی را در این جا می بینید.

• PBL باعث رشد و تقویت هم کاری بین دانش آموزان و بین دانش آموز و معلم و حتی بین دانش آموزان و جامعه شان می شود. این جزء از برنامه به دانش آموزان فرصت یادگیری مهارت های هم کاری مانند تصمیم گیری گروهی، اعتماد به کار هم گروهی ها، گرفتن باز خورد از هم گروهی ها و مربی ها، دادن بازخورد سنجیده به هم گروهی ها و کارکردن با دیگران را می دهد.

• ارتباط با دنیای واقعی، با توجه به هدف پروژه، صورت های مختلفی دارد. PBL به جهان واقعی مربوط است، زیرا با جنبه هایی از زندگی واقعی در ارتباط است که با جامعه یا زندگی دانش آموزان درگیر است. پروژه از طریق استفاده از روش ها، فعالیت ها و مخاطب مناسب با شغل های واقعی ارتباط دارد. این ارتباط از طریق ارتباط با جهان خارج مثل اینترنت یا هم کاری با مربیان و اعضای جامعه هم ممکن است.

• بازه ی زمانی گسترده، به دانش آموزان فرصت می دهد تا درباره ی یادگیری خود طرح ریزی، بازنگری و فکر کنند. با این که چار چوب زمانی مطرح شده در پروژه ها با هم بسیار متفاوت است، همه ی آن ها باید زمان و لوازم کافی برای فعالیت و یادگیری داشته باشد.

• با توجه به دیدگاه مبتکرانه ی PBL به یادگیری، به ارزیابی مبتکرانه ای هم احتیاج دارد. همان طور که یادگیری، فرآیندی رو به رشد است، ارزیابی آن هم باید شامل یادگیری و ثبت اطلاعاتی رو به رشد باشد. PBL به ارزیابی مداوم و متفاوت، از جمله ارزیابی معلم، ارزیابی هم گروهی ها، خودارزیابی و بازخورد احتیاج دارد. دانش آموزان باید این ارزیابی را خوب یاد بگیرند تا برای شرکت در فرآیند ارزیابی آماده شوند که البته با ارزیابی درس های سنتی معلم محور شباهتی ندارد.

نویسنده: ساناز فرهنگی