با افزایش روزافزون مهاجرت به شهرستان‌ها
سونامی مهاجرت از تهران
هوای تهران نفس‌گیر شده، تورم و گرانی بار دوش خانواده‌ها را سنگین‌تر کرده، طلاق رو به افزایش است و به خاطر مسائل اینچنینی، بسیاری از مردم، تهران را به مقصد شهرهای کوچک‌تر ترک می‌کنند.
طبق آخرین آمار بیشترین مهاجرت‌ها از تهران به سمت استان البرز و گیلان بوده است. البته این روند تنها به چند ماه اخیر، آغاز زلزله‌های پی‌درپی و آلودگی هوا نیست، بلکه این رویه از حدود دو سال پیش آغاز و با بروز مشکلات اقلیمی و معیشتی رو به افزایش گذاشته است.
فرار از تهران
هوای تهران نفس‌گیر شده، تورم و گرانی بارِ بر دوش خانواده‌ها را سنگین‌تر کرده، طلاق رو به افزایش است و ... ، اینها تنها برخی از علل فرار مردم از شهر تهران بشمار می‌آیند. فراری که زعم برخی تحلیل‌گران و جامعه شناسان شهری از جمله "حسین ایمانی"، ابعاد مثبت فراوانی دارد زیرا مهاجرت از شهرهای مختلف ایران به تهران، معضلی بود که به سمت بحرانی شدن می‌رفت و این رویه -مهاجرت معکوس- کمک شایانی به کاهش جمعیت تهران و کاهش پاره‌ای از معضلات اجتماعی می‌کند.باید توجه داشت که تاکنون اکثر مهاجرت‌ها به تهران با هدف اشتغال و اصلی‌ترین مهاجرت‌ها از تهران به دیگر شهرها، به خاطر مشکلات آب و هوایی صورت می‌گیرد.
بنا به اطلاعات سرشماری سال ١٣٩٥ در فاصله زمانی سال‌های ١٣٩٠ تا ١٣٩٥ تعداد ٣٥٠هزار و ٦٣٢ نفر از استان تهران به استانهای دیگر مهاجرت کرده‌اند. استان البرز بالاترین جذب مهاجر از تهران را داشته و استانهای گیلان و مازندران به ترتیب در رتبههای دوم و سوم جذب مهاجر از استان تهران قرار دارند. آمار به تفکیک این‌طور توضیح می‌دهد که استان البرز با ۸۹هزار و ۱۹۷ نفر بیشترین مهاجر را از استان تهران داشته است. استانهای گیلان، مازندران و خراسان رضوی به ترتیب با ۲۸۵۳۱، ۲۳۶۴۳ و ۲۱۲۴۱ نفر از این نظر در رتبههای بعدی قرار دارند.
اگرچه خالص مهاجرت استان تهران نشان می‌دهد طی فاصله زمانی سال‌های ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۵، تعداد افرادی که وارد استان تهران شده‌اند بیشتر از افرادی است که از تهران خارج شده‌اند، اما آمار می‌گوید که مهاجرت معکوس درحال رخ دادن است؛ هرچند ناچیز.(1)
بیشتر بخوانید: |
مهاجرت معکوس
باید توجه داشت که تاکنون اکثر مهاجرت‌ها به تهران با هدف اشتغال، و اصلی‌ترین مهاجرت‌ها از تهران به دیگر شهرها، به خاطر مشکلات آب و هوایی صورت می‌گیرد. اما مدتی است که شاهد پدیده‌ی "مهاجرت معکوس" از کلان‌شهرها به روستاها و حاشیه‌ی شهرها هستیم. اگر کمی تامل کنیم، درمی‌یابیم که شهر تهران یکی از شهرهایی است که طی دهه‌ی گذشته علاوه بر مشکلات اقلیمی و ترافیک‌های سرسام‌آور، با مشکل جدی اقتصادی از جمله: "بی‌کاری"، "اشتغال کاذب"، "تورم" و ... روبرو بوده و همین مهم باعث مهاجرت برخی شهرهای کوچک با قصد دست‌یابی به زندگی کم‌هزینه‌تر و تامین آرامش نسبی شده است.در این راستا دولت نیز که همواره در تلاش بوده تا از افزایش جمعیت کلان‌شهرهایی همچون تهران کاسته و پراکندگی جمعیت را در سراسر کشور به تعادل برساند طرح‌هایی همچون وام مهاجرت به شهرهای کوچک، وام اشتغال در روستاها و ... را در دستور کار خود قرار داده تا مردم را به مهاجرت از شهرها ترغیب کند.
در کنار فواید فراوان مهاجرت معکوس، باید به مشکلات حاصل از آن نیز اشاره‌ای داشته باشیم. شاید در نگاه اول مهاجرت معکوس مطلوب به نظر برسد اما با نگاهی به افق این روند در می‌یابیم که این مهم باید با برنامه و تحت کنترل انجام گیرد زیرا احتمال افزایش بیش از حد آمار آن و همچنین دور شدن افراد تحصیل‌کرده و متخصص از شهرها وجود دارد که به نوبه‌ی خود آسیب‌های فراوانی به همراه دارد.
سخن آخر
در آخر باید متذکر شویم که ایجاد فضای مناسب تحصیلی و معیشتی بالاخص اشتغال، یکی از مهم‌ترین اموری است که دولت‌ها به صورت الویت اول کاری باید به آن اهتمام ورزیده و زمینه‌ی "تحصیل بومی" و "اشتغال بومی" افراد را ایجاد کنند تا از هرگونه مهاجرت غیرضروری جلوگیری شود. با در پیش گرفتن این روند از افزایش بیش از اندازه جمعیت برخی شهرهای خاص جلوگیری شده و تاثیرات خاصی بر اقتصاد می‌گذارد زیرا افزایش دور از کنترل جمعیت یک شهر در معادلات اقتصادی موجب افزایش قیمت‌ها و تورم خواهد شد که نتیجه‌ی آن شکاف طبقاتی و ظهور و بروز مشکلات اقلیمی حاصل از سوخت بیش از اندازه‌ی اتومبیل‌ها در نهایت افزایش آلاینده‌های هوا می‌شود.
بی‌تردید با کنترل و اِعمال نظارت بر جریان مهاجرت‌ها، می‌توان بر آلودگی هوا، تورم روزافزون و دیگر مشکلات زندگی شهری تا حد زیادی غلبه کرده و سطح آن‍ها را کاهش داد.
پی‌نوشت:
1. موج مهاجرت از تهران آغاز شد، پایگاه خبری تابناک، 1396
