شاگردان مکتب امام صادق (ع)

چنان که نوشته شد، شاگردان امام صادق را تا چهار هزار تن نوشته اند و مقصود کسانی است که در مدت افاضه امام به تناوب و تفریق از او علم فرا گرفته اند نه آنکه این چهار هزار تن همه روز در محضر او حاضر بوده اند. مؤلف کشف الغمه نویسد شماری از تابعین از او روایت کرده اند که از جمله آنان: یحیی بن سعید انصاری، ایوب سختیانی، ابان بن تغلب، ابو عمرو بن العلاء و یزید بن عبد الله است و از ائمه، مالک بن انس، شعبة بن الحجاج، سفیان ثوری، ابن جریح، عبد الله بن عمرو، روح بن قاسم، سفیان بن عیینه، سلیمان بن بلال، اسماعیل بن جعفر، حاتم بن اسماعیل، عبد العزیز بن مختار، وهب بن خالد و ابراهیم بن طهمان اند که از او روایت دارند. 
یکی از کسانی که او را شاگرد امام صادق (ع) شمرده اند، جابر بن حیان کوفی است. در باره جابر سخنان گوناگون گفته اند و مطالب مختلف نوشته اند. ابن ندیم گوید: جماعتی از اهل علم و بزرگان وراقان گویند جابر حقیقت ندارد. و بعضی گفته اند او را تصنیفی نیست. گروهی گفته اند او از مردم کوفه بود و از اصحاب امام صادق بود و گفته اند از فیلسوفان بود و بعضی گفته اند وی به جعفر بن یحیی برمکی اختصاص داشت و آنجا که سیدی جعفر گوید مقصود جعفر برمکی است.
اما شیعه گوید او شاگرد جعفر صادق (ع) بود. ابن خلکان در شرح حال امام صادق نویسد: شاگرد او ابو موسی جابر بن حیان صوفی طرسوسی است. کتابی در هزار ورق تالیف کرده و رساله های جعفر صادق (ع) را که پانصد رساله است در آن فراهم آورده. 
شاگردی جابر در محضر امام صادق در کتابهایی چون تاریخ الحکماء قفطی، قاموس الاعلام، روضات الجنات ریاض العلما و دیگر کتابها آمده است. دائرة المعارف اسلامی نیز بدان اشارت دارد.
از مجموع آنچه در باره جابر نوشته اند می توان دریافت که او بر خلاف گفته آنان که وی را شخصی افسانه ای شمرده اند، وجود داشته و در سده دوم هجری می زیسته. هر چند مجموع کتابهایی را که به وی نسبت داده اند نمی توان از آن او دانست، اما کتابهایی در کیمیا (شیمی) نوشته که به زبان لاتین ترجمه شده است.

---

منبع : حوزه نت