بصیرت و آگاهی، توسعه و تعالی

مقدمه

انسان ها در زندگی فردی و اجتماعی خود نیاز به هدف داشتن و شناخت مقصد و هدف هستند. اگر در جامعه ای آگاهی های لازم که از آن به بصیرت یاد می کنیم وجود نداشته باشد آن جامعه یا اسیر تقلید کورکورانه خواهد شد و یا دچار بحران معنی و هویت می شود و یا زمانی به خود می آید که دیگر دیر شده است و دشمن همه چیز را تصاحب کرده است.

گرچه در همه ادوار تاریخی بصیرت اهمیت داشته است اما جهان امروز بیش از هر زمان دیگری تشنه بصیرت افزایی است.

تعریف بصیرت

واژه «بصیرت»، از مادّه «بصر» به معناى بینایی، بینش دل، علم به چیزی، درشتى و زُمختى، سختى، حجّت و عقیده قلبی است.(1)

بصیرت فردی و اجتماعی

1) بصیرت فردی در حوزه دین و اندیشه

بصیرت دینی آن است که هر فردی بتواند به سوالات بنیادین پاسخ متقن و دقیقی بدهد. یعنی بداند از کجا آمده و برای چه آمده و به کجا می رود؟ و در یک جمله در مسائل جهان بینی با آگاهی لازم و حساسیت برخورد کند. و اگر فردی بخواهد با تقلید کورکورانه پیش برود و یا وام دار سنت پدران خود باشد، امکان دارد جریان های مختلف فکری آن ها را در دام خرافه های رنگارنگ خود اسیر کنند.

پیامبر اسلام هم راه و روش خود و پیروانش را بر طریق بصیرت معرفی می کنند و فرموده اند: «اَدْعُوا اِلَی اللَّهِ عَلی بَصِیرَةٍ اَنَا وَ مَنِ اتَّبَعَنِی» (2).

همچنین قرآن بین بندگان با بصیرت و بی بصیرت فرق می گذارد، «وَ ما یَسْتَوِی الْأَعْمى‏ وَ الْبَصِیرُ وَ لَا الظُّلُماتُ وَ لَا النُّورُ « (3)

2) بصیرت سیاسی اجتماعی

بصیرت و آگاهی همانگونه که در زندگی فردی بسیار اهمیت دارد، در زندگی اجتماعی و سیاسی نیز از اهمیت ویژه ای برخوردار است. در طول تاریخ هر کجا جامعه ای بصیرت سیاسی خود را از دست داد، ضربه شدیدی از آن طریق بر خود وارد ساخت. همچنین هر کجا شیعیان بصیرت داشتند موفقیت های علمی، سیاسی و توسعه و پیشرفت فراوانی بدست آوردند. در مقابل هر کجا شیعیان و بزرگان از علما بصیرت کافی نداشتند جامعه را از حرکت باز داشتند.
مقام معظم رهبری به عنوان طلایه دار گفتمان بصیرت جملات کلیدی و کلید واژه های مهمی  را در خلال مباحث خود مطرح کرده اند که به چند مورد اشاره خواهیم داشت.

«از جمله‌ی چیزهایی که امروز لازم است، بصیرت سیاسی است؛ بصیرت سیاسی! ببینید؛ وقتی بصیرت باشد، انسان میتواند محیط پیرامون خود و محیط‌های دور و نزدیک را بشناسد؛ بصیرت یعنی این. وقتی بصیرت نباشد، انسان مجذوب یک چیزی میشود که واقعاً جاذبه‌ای ندارد؛ » (4)
«یکى از مصادیق مهم بصیرت همین است که انسان بداند امروز چه نیازى در جامعه وجود دارد.» (5)
«بصیرت سیاسی یعنی بفهمیم که چه کسی دارد ما را به کجا می برد. آیا به سمت اهداف اسلامی داریم حرکت می کنیم؟ یا آن ‌چنان‌که دشمن مایل است، به سمت بی‌مبالاتی بیشتر حرکت می کنیم؟» (6)

و در پایان

اگر آحاد افراد جامعه در زندگی شخصی خود و در زندگی اجتماعی و در بعد سیاسی خواهان پیروزی و سعادت و پیشرفت هستند، باید به بصیرت و بصیرت افزایی توجه کنند. و نکته دیگری که باید در نظر داشت این است که بصیر واژه ای دینی نیست که حالا کسی بگوید من دین را نمی پذیرم پس بصیرت را هم کنار می گذارم، بلکه بصیرت و آگاهی برای انسان از آن جهت که انسان است اهمیت دارد و حتی در مادی ترین تفکرات هم بصیرت و آگاهی مورد نیاز است.

پی نوشت:
1- الصحاح(تاج اللغة و صحاح العربیة)، ج 2، ص 591
2- یوسف: 108
3- فاطر، 19 و 20
4- بیانات رهبری در دیدار مردم اصفهان، 95/8/26     
5- بیانات رهبری در تاریخ    95/6/16   
6- بیانات رهبری در تاریخ  95/5/31