امام زاده ای که 3 امام معصوم را درک کرده بود!
ایشان از جمله شخصیت های برجسته شیعی در قرن سوم هجری است که توفیق درک سه امام معصوم را (امام جواد (علیه السلام)، امام هادی (علیه السلام)، امام حسن عسکری (علیه السلام)) داشته است
جایگاه و منزلت عبد العظیم حسنی(علیه السلام)
حضرت عبدالعظیم حسنی علاوه بر نقش روایتگری فرهنگ و معارف اهل بیت(علیهم السلام) که تأثیر مهمی در ترویج فرهنگ شیعی به خصوص در منطقه شهر ری و ایران داشت، خود نیز همچون آموزگاری معتقد و مقید به آموزه های اهل بیت به گونه ای رفتار می کرد که مصداق بارز حدیث شریف بودند: «مردم را با غیر زبان خود [به مذهب خویش] دعوت كنید، تا پارسایى و سخت كوشى [در عمل و عبادت] و نماز و خوبى را از شما ببینند؛ زیرا اینها، خود [بهترین] مبلّغند
روایاتی ماندگار و ارزشمند
بدون شک فرهنگ اصیل و ارزشمند شیعی غنا و ارزش خود را مدیون راویان مجاهدی است که سخنان گوهر بار معصومین (علیهم السلام) را با مجاهدت و با سخت ترین شرایط در سینه ضبط و ثبت کرده اند و آن را در اختیار جویندگان حق و حقیقت قرار دادند. روایات ارزشمند اعتقادی و اخلاقی که جامعه شیعی بر اساس آن شکل و رونق گرفته است.در منابع روایی، روایات فراوان اعتقادی و اخلاقی وجود دارد که از طریق عبدالعظیم حسنی برای جامعه شیعی به یادگار مانده است، کار ارزشمندی که جایگاه و منزلت عبد العظیم حسنی را در مکتب اهل بیت دو چندان کرده است.
در منابع روایی نقل شده است: «منزلت شیعیان ما را بر پایه اندازه روایتی که از ما نقل می کنند و درکی که از ما دارند بشناسید.»[8]، اگر در این روایت و روایات مشابه به خوبی دقت و تأمل شود بهتر می توان به جایگاه راویان حدیثی همچون «عبدالعظیم حسنی» پی برد.
تسلیم بودن در برابر حق
حضرت عبدالعظیم حسنی علاوه بر نقش روایتگری فرهنگ و معارف اهل بیت(علیهم السلام) که تأثیر مهمی در ترویج فرهنگ شیعی به خصوص در منطقه شهر ری و ایران داشت، خود نیز همچون آموزگاری معتقد و مقید به آموزه های اهل بیت به گونه ای رفتار می کرد که مصداق بارز حدیث شریف بودند: «مردم را با غیر زبان خود [به مذهب خویش] دعوت كنید، تا پارسایى و سخت كوشى [در عمل و عبادت] و نماز و خوبى را از شما ببینند؛ زیرا اینها، خود [بهترین] مبلّغند.»[9]اى عبد العظیم! از طرف من به دوستانم سلام برسان و به آنان بگو: «شیطان را بر خویش مسلّط مگردانید، و آنان را به راستگویى در گفتار، و اداى امانت، و خاموشى، و ترك جدال بىفایده، و روى آوردن به یكدیگر و به دیدار هم رفتن فرمان بده، كه آن باعث تقرّب به من است؛ و این كه خودشان را به پردهدرى یكدیگر مشغول نسازند، كه من به جان خود سوگند یاد كردهام كه هر كس چنین كند و یكى از دوستانم را خشمگین كند، از خدا بخواهم كه او را در دنیا به شدیدترین عذابْ كیفر دهد و در آخرت، از زیانكاران سازد. و آنان را آگاه كن كه خداوند، نیكوكارشان را بخشیده و از بدكارشان گذشت كرده است، مگر آن كه به او شرك ورزیده، یا یكى از دوستانم را آزرده، یا نسبت به او بدبین باشد، كه خداوند، او را تا وقتى كه از این كار دست برندارد، نمىبخشد. پس اگر باز گردد كه هیچ؛ وگرنه، روح ایمان از جانش خارج گردد، و از ولایت من بیرون رود، و از ولایت ما بهره اى ندارد. من از چنین فرجامى به خدا پناه مى برم.»
از این رو با دقت و تأمل در سبک و سیاق زندگی سیدعبدالعظیم حسنی (علیه السلام) متوجه روحیه انقیاد و اطاعت پذیری او در برابر خداوند متعال و همچنین حجت های الهی می شویم، کما اینکه:
1) درک محضر امام و دانش پذیری از امام معصوم (علیهم السلام)، 2). پرسش از امام معصوم چه حضوری و غیر حضوری و کتبی، 3). عرضه دین خویش به امام، 4). ارجاع و اعتماد امام به وی.[10]، همه و همه گویای شناخت ژرف و عمیق عبد العظیم حسنی (علیه السلام) از حجت های خدا و تسلیم در برابر آنان است.
پیام آور درس های زندگی برای شیعیان
همان طور که در مطالب پیشین نیز بیان شد، سید عبد العظیم حسنی (علیه السلام) راوی روایت های زیبایی از اهل بیت است که محتوا و مواد سبک زندگی اسلامی را رونق وغنای صد چندان بخشیده است. در یکی از روایت هایی که عبدالعظیم حسنی (علیه السلام) خود روای آن است از امام رضا(علیه السلام) این چنین نقل کرده است:اى عبد العظیم! از طرف من به دوستانم سلام برسان و به آنان بگو:
«شیطان را بر خویش مسلّط مگردانید، و آنان را به راستگویى در گفتار، و اداى امانت، و خاموشى، و ترك جدال بىفایده، و روى آوردن به یكدیگر و به دیدار هم رفتن فرمان بده، كه آن باعث تقرّب به من است؛ و این كه خودشان را به پردهدرى یكدیگر مشغول نسازند، كه من به جان خود سوگند یاد كردهام كه هر كس چنین كند و یكى از دوستانم را خشمگین كند، از خدا بخواهم كه او را در دنیا به شدیدترین عذابْ كیفر دهد و در آخرت، از زیانكاران سازد. و آنان را آگاه كن كه خداوند، نیكوكارشان را بخشیده و از بدكارشان گذشت كرده است، مگر آن كه به او شرك ورزیده، یا یكى از دوستانم را آزرده، یا نسبت به او بدبین باشد، كه خداوند، او را تا وقتى كه از این كار دست برندارد، نمىبخشد. پس اگر باز گردد كه هیچ؛ وگرنه، روح ایمان از جانش خارج گردد، و از ولایت من بیرون رود، و از ولایت ما بهره اى ندارد. من از چنین فرجامى به خدا پناه مى برم.»
پی نوشت ها:
[1]. «برخی از علما همچون آقا بزرگ تهرانی بر این باورند که ایشان عصر سه امام معصوم یعنی، امام رضا(علیه السلام)، امام جواد(علیه السلام)، و همچنین امام هادی (علیه السلام) را درک کرده است.» ر.ک: معجم الرجال الحدیث، ج11، ص51.
[2]. پژوهشی در روایات قرآنی -تفسیری حضرت عبدالعظیم حسنی، به نقل از معجم رجال الحدیث، ج11، ص50 به بعد.
[3]. من لایحضره الفقی، ج2، ص128.
[4]. فوائده الوحید، ص، 53.
[5]. تنقیح المقال، ج1، ص 210.
[6]. مجموعه مقالات کنگره حضرت عبدالعظیم حسنی، سازمان چاپ و نشر موسسه دارالحدیث، ص93. به نقل از؛ روضات الجنات، ج4، ص 208.
[7]. همان، به نقل از خلاصه الاقوال ص، 226 باب 25 شماره 12.
[8]. الغیبة( للنعمانی)، ص22. «اعْرِفُوا مَنَازِلَ شِیعَتِنَا عِنْدَنَا عَلَى قَدْرِ رِوَایَتِهِمْ عَنَّا وَ فَهْمِهِمْ مِنَّا؛ منزلت شیعیانمان را نزد ما، با مقدار نقل و فهمشان از سخنان ما بسنجید، كه روایت نیازمند درایت و فهم است.»
[9]. الكافی، ج2، ص78،ح14. «كونوا دُعاةً لِلنّاسِ بِغَیرِ ألسِنَتِكُم ، لِیَرَوا مِنكُمُ الوَرَعَ وَالاِجتِهادَ وَالصَّلاةَ وَالخَیرَ ، فَإِنَّ ذلِكَ داعِیَةٌ»
[10]. الأمالی( للصدوق)، ص338، ح24. « مَرْحَباً بِكَ یَا أَبَا الْقَاسِمِ أَنْتَ وَلِیُّنَا؛ خوش آمدى ، اى ابوالقاسم! به راستى ، تو از دوستان حقیقى ما هستى.»
[11]. الإختصاص، ص247. «یَا عَبْدَ الْعَظِیمِ أَبْلِغْ عَنِّی أَوْلِیَائِیَ السَّلَامَ وَ قُلْ لَهُمْ أَنْ لَا یَجْعَلُوا لِلشَّیْطَانِ عَلَى أَنْفُسِهِمْ سَبِیلا...»
