چندبار گفتم این کار رو نکن

گل بی عیب خداست. نیم جمله ای که از مادران و مادربزرگ های خود به وفور شنیده ایم. همه آدم ها عیب هایی دارند که برای از بین آنها نیاز است کسی با محبت آنها را بگوید. زن و مرد به عنوان شریک زندگی همدیگر باید شریک گفتن عیب های هم به یکدیگر نیز باشند. اما یکی از عواملی که باعث می شود عیب ها و نقص ها معضل زندگی شده و آن را به تلخی بکشاند، اخلاق  زشت سرزنش است. سرزنش یا به عبارت خودمانی تر سرکوفت زدن، نه تنها مشکلی را حلّ نمی کند؛ بلکه موجب تشدید مشکلات پیشین یا ایجاد مشکلات جدید می شود.

آثار سرزنش
1- ارتکاب همان مورد سرزنش
در گذشته گفته ایم و باز هم تکرار می کنیم که اعمال ما غیر از نتایج اخروی در این دنیا اثراتی دارند که رهایی از آن ها آسان نیست. یکی از آثار وضعی سرزنش آن است که انسان در همین دنیا به آنچه دیگری را به جهت آن سرزنش کرده مبتلا می شود؛ مثلاً کسی که همسرش را به جهت بدرفتاری مادرش سرزنش می کند، ممکن است مادر خود نیز رفتاری انجام دهد که دیگران او را به جهت آن سرزنش کنند. کسی که همسرش را به جهت نفهمیدن مطلبی سرزنش می کند، ممکن است که خود او را به جهت همین مساله سرزنش کنند. کسی که همسرش را به جهت رفتار زشت گذشته اش سرزنش می کند، ممکن است خود او به همین رفتار مبتلا شده و به همین دلیل هم مورد سرزنش قرار بگیرد.

2- فروزان شدن آتش لجاجت
یادمان باشد که یکی از اصلی ترین عوامل توقف یا پس رفت زندگی، تحریک حسّ لجاجت در یکی از دو طرف یا هر دو است. ما باید از هر عاملی که موجب لجاجت می شود پرهیز کنیم. یکی از عوامل ایجاد روحیه لجاجت در همسر، همین سرزنش است. وقتی آتش لجاجت شعله ور شد، مدیریت رفتار و گفتار از دست فکر و اندیشه بیرون خواهد رفت. در این زمان دیگر انتظار شنیدن حرف های آن چنانی و رفتارهای عجیب دور از واقع نخواهد بود؛ چرا که انسان لجوج بدون تفکّر و تدبیر سخن می گوید و رفتار می کند.

3- بی باک شدن برای ادامه اشتباه
با توجّه به این که لجاجت میوه سرزنش است، وقتی سرزنش تکرار و لجاجت در طرف مقابل تبدیل به یک عادت شد، راه برای بی‌باک شدن او هموار شده و اشتباه خود را با جسارت بیش‌تری ادامه خواهد داد. در این هنگام است که دیگر فعالیت های اصلاحی هم نتیجه نخواهد داد.

4- بی اثر شدن سرزنش
تذکر اگر شکل دوستانه داشته باشد، می تواند از تکرار اشتباهات همسر جلوگیری کنند؛ اما وقتی شکل سرزنش به خود گرفت و از اندازه گذشت، موجب عادی شدن و بی اثر شدن آن می شود.

5- شعله ور شدن آتش کینه و دشمنی
سرزنش زیاد موجب بدبینی همسر نسبت به ما می شود. از آن‌جا که سرزنش خرد کننده شخصیت طرف مقابل باشد، او در خیال خود چنین می پندارد که اگر همسرم مرا دوست داشت، این قدر مرا سرزنش نمی‌کرد. همین خیال ها آرام آرام نور محبّت را در میان زن و شوهر کم سو کرده و آتش کینه و دشمنی را شعله ور می کند. این آتش کینه و دشمنی، هم محصول خود سر کوفت و هم میوه تلخ لجاجت است که از آثار سرزنش بود.

6-  ایجاد تردید
سرزنش‌های پشت سر هم ممکن است در همسر سوالاتی تولید کند؛ مثل این که: آیا همسرم واقعاً مرا دوست دارد؟ اگر دوست دارد، چرا این قدر مرا سرزنش می کند؟ آیا این سرزنش ها بهانه است یا ... ؟ نکند با این سرزنش ها بنا دارد مرا تحقیر یا عقده های خود را خالی کند؟ معلوم هم نیست، شاید از ازدواج خود پشیمان شده و این گونه ابراز می کند و... .  همه این سوالات زمینه ساز ایجاد تردید در زندگی می‌شود. وقتی هم که همسر در اصل زندگی خود دچار تردید شد، به این راحتی نمی تواند دل به آن ببندد. دل بسته نبودن به زندگی هم آستانه تحمّل را پایین آورده و دامنه اختلافات را وسیع تر می کند.

یکی از بدترین سرزنش‌ها، سرزنش به جهت امری است که بود و نبودش در دست خود شخص نیست. ممکن است همسر ما خود یا خانواده اش نقص هایی داشته باشند که در به وجود آمدن آن تقصیری نداشته‌اند؛ مثلاً قیافه همسر، فقر او یا خانواده اش، سواد کم پدر یا مادرش و... . سرزنش به جهت این عیب‌ها نشان از عدم وجود انصاف در ما دارد.

منّت، نوعی سرزنش
منّت هم نوعی سرزنش است. سرزنشی که تا به حال از آن سخن گفتیم، سرکوفت زدن به جهت عیب‌ها یا اشتباهات همسر انجام می شد. منت، سرکوفت زدن به جهت لطفی است که ما در حقّ او انجام داده ایم. این عمل، علاوه بر آن که اثر معنوی کار ما را از بین می برد، موجب می شود که کارهای خوب، اثر خود را از دست داده و فاسد شود. این گونه می شود که کارهای خوب منّت گذارنده دیگر برای همسرش لذت‌بخش نخواهد بود.

یکی از دلایل منت گذاشتن آن است که کارهای خوب خود را بزرگ می‌انگاریم. اگر ما کار خود را کوچک بشماریم، دیگر انگیزه ای برای منّت گذاشتن نخواهیم یافت.

لذا، زن و مرد به عنوان مکمل های وجودی همدیگر، وفتی مرتکب کاری می شوند که درست نیست، و خود می دانند که آن عمل خطا و اشتباه بوده است نباید از سوی همسر خود به صورت مداوم مورد سرزنش و عتاب قرار بگیرند، چرا که اگر طرف مقابل نقش مشورت دهنده و یاری دهنده را نداشته باشد موجب می شود تا همسرش رفته رفته اعتماد به نفس و قدرت انجام کارها را از دست بدهد.

برگرفته از کتاب تا ساحل آرامش نوشته محسن عباسی ولدی