نظر نویسنده معروف مصرى درباره نگارش و قلم سید رضی

آرى آسان نیست براى كسانى كه بخواهند به عمق وجود على پى ببرند و از تمام زوایاى فكر بلند و ایمان قوى و ملكات فاضله او آگاه شوند و یا نهج البلاغه او را چنان كه هست بشناسند، به یقین این كار آسانى نیست; ولى آگاهى بر گوشه هایى از این دو اقیانوس بیكران براى همه كس آسان و ممكن است.
هر كس كم ترین آشنایى با على و تاریخ زندگى و سخنان و افكار او داشته باشد، به خوبى مى داند كه او یك انسان برتر است، او آیتى از آیات بزرگ حق است، او نسخه نادرى از كتاب وجود انسان است و مى داند نهج البلاغه او كه پرتوى از وجود اوست نیز چنان است!
نهج البلاغه او دریایى است بیكران، اقیانوسى است پهناور، گنجینه اى است پرگوهر، باغى است پرگل، آسمانى است پرستاره و خلاصه منبعى است براى همه نیازهاى انسان در مسیر سعادت.
بى شك هرگاه كسى اراده كند در چنین میدانى گام بگذارد باید خود را برای نوشتن كتاب هاى قطورى آماده سازد، در حالى كه هدف ما این است تنها به اشاراتى به عنوان مقدّمه اى براى آگاهى بیشتر در این جا بسنده كنیم و سراغ شرح سخنان مولا برویم كه خودش معرّف خویش است و آفتابى است كه خود دلیل آفتاب است.

فصاحت و بلاغت نهج البلاغه

در قسمت اوّل یعنى فصاحت و بلاغت نهج البلاغه سخن سرایان و ادبا و نویسندگانى را مى بینیم كه عمیقاً تحت تأثیر زیبایى و شیرینى بیان و زیبایى تعبیرات و فنون ظریف بلاغت و ریزه كارى هاى دقیق فصاحت واقع شده اند و هر یك در این زمینه سخنى دارند الهام بخش و نشاط آفرین، از جمله:
1ـ قبل از هر كس به سراغ گردآورنده نهج البلاغه كه خود از قهرمانان میدان فصاحت و بلاغت بود و گوى سبقت را در این میان از بسیارى از فصحا و بلغاى عرب برده و سالیان درازى از عمر خود را صرف جمع آورى نهج البلاغه كرده است مى رویم، همان مردى كه به گفته دكتر «زكى مبارك» نویسنده معروف مصرى در كتاب «عبقریة الشریف الرّضى» «هرگاه به نثر او نگاه مى كنیم عالمى را مى بینیم كه نثر علمى او گواهى مى دهد كه از بزرگان ادباست... و هنگامى كه به شعر او مى نگریم شاعرى چیره دست با ذوقى مطبوع مشاهده مى كنیم و مهارت در این دو میدان در كمتر كسى دیده مى شود، افسوس كه تمام آثار شریف رضى امروز در دست نیست و اگر بود مى گفتیم او جایگاه منحصر به فرد در میان بزرگان مؤلّفان دارد». (كتاب عبقریّة الشریف الرّضى، ص 205، 206 و 209 (با تلخیص).)
به هر حال شریف رضى در مقدّمه زیباى نهج البلاغه چنین مى گوید: «كانَ اَمیرُ الْمُؤْمِنینَ (علیه السلام) مَشْرِعَ الْفَصاحَةِ وَ مَوْرِدَها وَ مَنْشَأ الْبلاغَةِ وَ مَوْلِدَها وَ مِنْهُ ظَهَرَ مَكْنُونُها وَ عَنْهُ اُخِذَتْ قوانینُها وَ عَلى أمْثِلَتِهِ حَذا كُلُّ قائِل خَطیب وَ بِكلامِهِ اسْتَعانَ كُلُّ واعِظ بَلیغ وَ مَعَ ذلِكَ فَقَدْ سَبَقَ وَ قَصَّرُوا وَقَدْ تَقَدَّمَ وَ خُّروا; امیرالمؤمنین (علیه السلام) سرچشمه فصاحت و منشأ بلاغت و زادگاه آن است و از او اسرار بلاغت آشكار گشت و قوانین و دستورات آن از وى گرفته شد بر شیوه او هر خطیب توانایى راه یافت و به گفتار او هر خطیب توانایى یارى جُست و با این حال او در این میدان پیش رفت و دیگران فرو ماندند او تقدّم یافت و دیگران عقب ماندند».

---

منبع:
پیام امام امیرالمؤمنین (علیه السلام) - جلد 1/ آیة الله العظمی مکارم شیرازی با همکاری: جمعی از فضلاء و دانشمندان