تبیان، دستیار زندگی

مروری بر عملیات مطلع‌الفجر در آذرماه 1360

عدم‌الفتحی كه راهگشای پیروزی‌های آتی شد

مطلع‌الفجر با سختی‌های بسیاری روبه‌رو بود. این عملیات باید در یك منطقه كوهستانی انجام می‌گرفت و لزوم راهپیمایی در بعضی از معابر باعث شد زمان آغاز درگیری با دشمن، ساعت 3 بامداد روز 20 آذر 1360 تعیین شود.
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :
عملیات مطلع‌الفجر

عملیات مطلع‌الفجر در 20 آذر 1360 انجام گرفت. اگر شرایط جبهه‌ها را در این مقطع زمانی بررسی كنیم، می‌بینیم كه جبهه ایران پس از فرار بنی‌صدر و اتحاد سپاه و ارتش، عملیات موفقی چون ثامن‌الائمه (پنجم مهر 1360) و طریق‌القدس (هشتم آذر 1360) را انجام می‌دهد و علاوه بر شكستن حصر یك‌ساله آبادان، شهر استراتژیك بستان را آزاد می‌كند.
از این زمان دیگر دوره پیروزی‌های ایران شروع شده بود و استراتژی عقب راندن دشمن از متصرفات اوایل جنگ، در دستور كار فرماندهان قرار گرفت. استراتژی تعقیب و تنبیه متجاوز، طی طرح موسوم به كربلا در جبهه جنوب تعقیب می‌شد و چنانچه گفته شد، ابتدا عراقی‌ها از شرق كارون و محاصره آبادان عقب رانده شدند و سپس شهر بستان بازپس گرفته شد و با رسیدن رزمندگان به تنگه چزابه، ارتباط نیروهای دشمن در جبهه شمالی و جنوبی خوزستان قطع شد.
بعد از انجام عملیات طریق‌القدس كه اوایل آذرماه در خوزستان انجام گرفت، این بار نوبت جبهه‌های غرب بود تا با انجام عملیاتی محدود علاوه بر مشغول كردن دشمن و عدم حضور نیروهایش در جبهه جنوب، حدالمقدور بخشی از خاك سرزمین‌مان در غرب را آزاد كنند. به همین خاطر عملیات مطلع‌الفجر طرح‌ریزی و در بیستم آذر در دو محور سر پل ذهاب و گیلانغرب به اجرا درآمد.
در عملیات مطلع‌الفجر، چهار هدف عمده تعقیب می‌شد. اول اینكه باید مقدمات آزادسازی قصرشیرین و نفت‌شهر فراهم می‌شد. دوم رزمندگان به شهر اشغال شده قصرشیرین نزدیك می‌شدند و سوم با انهدام قوای دشمن، هدف چهارم كه جلوگیری از آرامش نیروهای دشمن در جبهه میانی بود، محقق شود.
مطلع‌الفجر با سختی‌های بسیاری روبه‌رو بود. این عملیات باید در یك منطقه كوهستانی انجام می‌گرفت و لزوم راهپیمایی در بعضی از معابر باعث شد زمان آغاز درگیری با دشمن، ساعت 3 بامداد روز 20 آذر 1360 تعیین شود. با این وجود به خاطر بروز مشكلاتی مثل هوشیاری دشمن در برخی محورها و منحرف شدن نیروها از مسیر اصلی به دلیل پیچیدگی زمین، عملیات زودتر از ساعت مقرر با رمز «یا مهدی ادركنی (عج)» آغاز شود.
با شروع عملیات، واكنش دشمن بسیار سریع بود و با تسلط كافی كه بر زمین منطقه داشت موفق شد از پیشروی نیروهای خودی جلوگیری كند. در محور سرپل ذهاب، رزمندگان به رغم عدم توفیق در فتح تنگه كورك، نقاطی از ارتفاعات برآفتاب را به تصرف خود درآوردند و جاده گیلانغرب – قصرشیرین را مسدود كردند. در برآفتاب بود كه غلامعلی پیچك فرمانده عملیات غرب كشور به شهادت رسید. پیكرش حدود یك هفته در منطقه ماند و سپس به پشت جبهه منتقل شد.
درگیری در محور گیلانغرب هم به روشنایی روز كشیده شد و نیروهای عمل‌كننده در این محور موفق شدند با تقدیم تعدادی شهید و مجروح ارتفاع شیاكوه را به تصرف درآورند. تلاش رزمندگان خودی در طول روز اول عملیات نیز در همین حد باقی ماند و نیروهای عراقی توانستند با بررسی اوضاع و شناسایی مواضع نیروهای مهاجم، در شب دوم عملیات در محور شیاكوه پاتك كنند. این پاتك با مقاومت و هشیاری نیروهای خودی خنثی شد. نیروهای عراقی بدون كسب نتیجه، عقب رانده شدند. در پی آن، آتش دشمن بر تمام محورها شدت یافت و در نتیجه ابتدا نیروهای خودی (با فرماندهی ارتش) مستقر در محور دیزه‌كش و سپس تعداد دیگری از نیروها عقب‌نشینی كردند.
عقب‌نشینی‌ رزمندگان كه بدون اطلاع و هماهنگی با فرماندهی عملیات انجام شده بود، موقعیت محور سرتتان را از جناحین به خطر انداخت و در نتیجه نیروهای مستقر در این محور هم به رغم مقاومت زیاد مجبور به عقب‌نشینی شدند. در مجموع، در حالی كه پس از گذشت سه روز از شروع عملیات فقط ارتفاعات شیاكوه و برآفتاب در اختیار نیروهای خودی قرار داشت، پاتك‌های سنگین و متوالی دشمن از یك سو و عدم امكان پشتیبانی از نیرو – به علت فاصله زیاد خط مقدم با عقبه– از سوی دیگر، موجب شد پس از 17 روز مقاومت، ارتفاعات مذكور مجدداً به تصرف دشمن درآید.
هرچند نیروهای ایرانی نتوانستند اهدافی را كه طی عملیات مطلع‌الفجر به دست آورده بودند، نگه دارند ولی در جریان 17 روز درگیری تلفات زیادی (حدود 2هزار كشته و زخمی) به دشمن وارد كردند و 140 نفر هم اسیر از عراقی‌ها گرفتند. ضمن آنكه تجربیات مطلع‌الفجر راهگشای پیروزی‌های آتی شد.

منبع: روزنامه جوان