تبیان، دستیار زندگی
من كه نماز مى‏خونم، مشكلاتم بیشتره و برعكس، كسانى كه خیلى چیزها را رعایت نمى‏كنند، خوش‏ترند و وضع‏شان بهتره!
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

امتحان! بازم من؟

1

چرا امتحان الهى فقط مخصوص بعضى‏هاست؟ چرا ما كه نماز مى‏خوانیم، مشكلات‏مان بیشتر است و برعكس، كسانى كه خیلى چیزها را رعایت نمى‏كنند، خوش‏ترند و وضع‏شان بهتر است؟

در یك نگاه كلى، نظام جهان، براساس لطف و غلبه رحمت بر غضب است؛ به طور مثال، شاید صدها و هزاران نفر در عبور از خیابان، بى‏احتیاطى كنند و یا در هنگام رانندگى، قوانین را رعایت نكنند؛ اما تنها درصدى از آنها تصادف مى‏كنند. حال آیا ما مى‏توانیم اعتراض كنیم كه این همه افراد بى‏احتیاطى كردند، چرا تنها من باید تصادف كنم؟ واقعیت این است كه براساس تحلیل عادى و حتى عقلى همه كسانى كه بى‏احتیاطى مى‏كنند، سزاوار گرفتارى و مشكلات هستند؛ اما خداوند مهربان، نظام جهان را به گونه‏اى قرار داده كه براى بسیارى خطر پیش نیاید؛ زیرا با توجه به غفلت‏ها و نادانى‏هاى فراوان انسان‏ها، اگر قرار بود براى هر بى‏احتیاطى بلافاصله مجازات و خطرها تحقق پیدا كند، دنیا پرتلاطم مى‏شد و تداوم حیات براى اغلب انسان‏ها، طاقت‏فرسا مى‏شد؛ اما این لطف خدا، نباید موجب شود كه برخى مغرور شوند و همه گونه بى‏احتیاطى را انجام دهند و یا اگر یك نفر بى‏احتیاطى كرد و نتیجه عمل خودش را دید، نباید زبان به اعتراض بگشاید. در هر صورت، باید درصدى از انسان‏ها گرفتار شوند تا همگى مغرور نشوند و بى‏نظمى رایج نشود. حال چرا تنها عده‏اى گرفتار مى‏شوند و همگى در دنیا مجازات نمى‏شوند؟

براى پاسخ به این پرسش، به مطالب زیر توجه كنید:

1. حال كه قرار است براساس لطف و غلبه رحمت خدا تنها درصدى از مردم در دنیا گرفتار شوند، چرا در بیشتر موارد، انسان‏هاى مؤمن و نمازخوان، گرفتار مى‏شوند؛ در حالى كه خیلى از آدم‏هاى لاابالى و بى‏نماز، مشكلى برایشان پیش نمى‏آید و روز به روز، وضعشان بهتر مى‏شود و آیا راهى هست كه ما جزء افرادى باشیم كه گرفتارى‏ها كمتر به سراغمان بیایند؟ براى حل این موضوع كه از دغدغه‏هاى ذهنى بسیارى از افراد است، باید گفت، كه اولاً این طور نیست كه تنها انسان‏هاى باایمان، گرفتار باشند و افراد دیگر در خوشى و آسایش باشند؛ بلكه همان گونه كه در میان مؤمنان، برخى در سختى و گرفتارى هستند، در میان كافران و دنیاگرایان نیز برخى در سختى و مشكلات هستند؛

چنان كه خداوند متعال مى‏فرماید:

«اگر به شما آسیبى رسید، آن قوم را نیز آسیبى نظیر آن رسید و ما این روزها [ى شكست و پیروزى ]را میان مردم به نوبت مى‏گردانیم [تا آنان پند گیرند ]و خداوند، كسانى را كه [واقعاً ]ایمان آورده‏اند، معلوم بدارد و از میان شما گواهانى بگیرد و خداوند، ستمكاران را دوست نمى‏دارد». (آل عمران/140)

در هنگام مقایسه، باید شرایط و امكانات مساوى را در نظر گرفت؛ به طور مثال مؤمنانى كه از نظر بهره هوشى، امكانات مادى، شرایط جسمى و محیطى، در وضعیتى مشابه با افراد كافر مى‏باشند، با یكدیگر مقایسه شوند و نباید افراد باهوش كافر با افراد كم‏هوش مؤمن مقایسه شوند و ناكامى‏ها از سوى ایمان تحلیل شود. همچنین كه طبیعى است كه مقایسه ساكنان كشورهاى عقب‏مانده با مردم كشورهاى توسعه یافته، نتیجه كامل نخواهد داد. اگر این موضوع، به خوبى و در شرایط مساوى تحلیل شود، مى‏فهمیم كه مؤمنان، از جهت آرامش درونى و حتى آسایش بیرونى، در وضعیت بهترى قرار دارند و این، وعده حتمى خداوند است؛

«و هر كس از خدا پروا كند، [خدا] براى او، راه بیرون شدنى قرار مى‏دهد».(طلاق/2)

بنابر آن‏چه گفته شد، سختى و گرفتارى، كم و بیش دامن‏گیر همه انسان‏ها مى‏شود و اختصاص به گروه خاصى ندارد؛ البته با تدبیر، مشورت و استفاده از عوامل مادى و معنوى، مى‏توان هجوم مشكلات را كم كرد. نباید برخى از مشكلاتى را كه به خاطر سستى، بى‏تدبیرى و بى‏احتیاطى به سراغ ما مى‏آیند، ناشى از ایمان خود بدانیم؛ مگر مواردى كه به خاطر حفظ ایمان، از سوى تبهكاران و بدخواهان، ما متحمل زیان مى‏شویم؛ چنان كه در قرآن مجید آمده است:

«و بر آنان عیبى نگرفته بودند؛ جز این‏كه به خداى ارجمند ستوده، ایمان آورده بودند».(بروج/8)

در این صورت گرفتارى‏هایى كه به خاطر حفظ ارزش‏ها و ایمان متوجه ما مى‏شوند، موجب پاداش فراوان و بالا رفتن مقام معنوى ما مى‏شوند و حتى گرفتارى‏هایى كه برخى به خاطر كوتاهى‏ها دامن‏گیر انسان مى‏شوند، موجب تخفیف گناهان و حتى كسب پاداش‏ها مى‏شوند. اگر چه باید تدبیر كنیم تا كمتر سختى‏ها و گرفتارى‏ها به سراغ ما بیایند، اما در صورت وجود مشكلات، باید آنها را به فال نیك بگیریم و با حفظ ایمان و استقامت خود، در جهت نزدیك‏تر شدن بیشتر به خداوند، از آنها بهره بگیریم.

بنابر آن‏چه گفته شد، یكى از اصول زندگى كه باید بپذیریم و از سنت‏هاى عام خداوند است، سنت امتحان مى‏باشد. این امتحان، نه به قشرى خاص از افراد مربوط است و نه در زمان و مكانى مشخص صورت مى‏پذیرد. باید توجه داشت كه خداى متعال، گاهى به ما نعمت مى‏دهد و گاهى سختى و هر دو از وسایل آزمایش الهى مى‏باشند. كسى كه نعمت دارد، وظیفه دارد كه شاكر نعمت‏هاى الهى باشد و آنها را در راه خدا مصرف كند و كسى كه دچار سختى شده است، با صبر و بردبارى، در این امتحان الهى، پیروز خواهد شد.

هدف از امتحان الهى، شكوفا كردن استعدادهاى بشر و آشكار نمودن باطن و حقیقت آدمى و خالص ساختن وجود انسان و مشخص كردن شایستگى‏هاى آنان و جدا كردن افراد نیكوكار از بدكار است. بدون امتحان و آزمایش، افراد مستعد به آن درجه از كمال كه باید برسند، نمى‏رسند و نیروهاى درونى و نهفته آنان، به صورت بالقوه مى‏مانند و به فعلیّت نمى‏رسند. ابزار آزمایش الهى هم چیزهایى هستند كه مورد پسند و دل‏خواه انسان‏ها مى‏باشند و هم چیزهایى هستند كه مردم آنها را نمى‏پسندند كه برخى از آن‏ها به شرح زیر مى‏باشند:

الف) گاهى خداوند، بندگانش را با زینت‏هاى دنیایى مى‏آزماید؛ (كهف/87).

ب) گاهى انسان‏ها را با تفاوتى كه در میان آنها مى‏گذارد، مى‏آزماید؛ (انعام/165).

ج) گاهى مؤمنان را با سختى‏ها و شداید، امتحان مى‏كند؛ (بقره/214).

د) گاهى آنان را با جهاد مى‏آزماید؛ (آل عمران/142).

ه) گاهى بندگانش را با آرزوهایى كه از سوى كافران به آنها مى‏رسد، آزمایش مى‏كند؛ (آل عمران/186).

به طور كلى، از مجموع آیات امتحان، فهمیده مى‏شود كه سنت آزمایش، هم در امور فردى جریان دارد و هم در شئون اجتماعى و هیچ فردى از آزموده شدن، گریزى ندارد.

وسایل آزمایش عبارتند از:

الف) خوبى‏ها مانند مال، جان، فرزند و قدرت.

ب) بدى‏ها مانند كاهش اموال، نفوس و میوه‏ها، تنگ دستى، سختى، گرسنگى و ترس.

منبع:

ماهنامه پرسمان، شماره 58، مرداد 1386.

مشاوره
مشاوره
در رابطه با این محتوا تجربیات خود را در پرسان به اشتراک بگذارید.