مرجعیت و آموزه‌های دینی مشوق علم آموزی

برخی افراد با غرض ورزی خاصی، دین و را عامل «اسارت اندیشه» دانسته و سلطه مرجعیت دینی را در تضاد با اندیشه و علم می‌دانند.
پاسخ: در دین اسلام بر علم آموزی بسیار تاکید شده است. به عنوان نمونه حضرت علی (علیه السلام) در حدیثی می‌فرماید: «اطْلُبُوا الْعِلْمَ وَ لَوْ بِالصِّینِ؛ علم بیاموزید حتی اگر در چین باشد(آنزمان چین در دورترین نقطه از مملکت اسلامی قرار داشته است).»[1] هنگامی که دین اسلام بر علم و دانایی تاکید دارد، به تبع آن، عالمان دینی نیز بر علم آموزی تاکید دارند.
نکته دوم: اعمال نظر دین و عالمان دینی در مورد کیفیت اندیشه، نه تنها بد نیست؛ بلکه سبب شکوفایی علم و دانش هم می‌شود. زمانی بود که بواسطه تشویق و ترغیب دین اسلام، دانشمندان ایرانی مسلمانی مثل ابوعلی سینا و ابوریحان بیرونی و دیگران رشد کردند که دنیا را مسخر علم خود کردند. بنابراین دین و عالمان دینی، مانعی برای گسترش علم نیستند.
نکته سوم: دین و عالمان دینی، بر اندیشه و علمی تاکید دارند که در برگیرنده فضایل اخلاقی و انسانی باشد. مولی الموحدین می‌فرماید:  «رَأْسُ الْعِلْمِ التَّمْییزُ بَیْنَ الاْخْلاقِ وَ اِظْهارُ مَحْمودِها وَ قَمْعُ مَذْمومِها؛[2] بالاترین درجه دانایى، تشخیص اخلاق از یكدیگر و آشكار كردن اخلاق پسندیده و سركوب اخلاق ناپسند است.» بنابراین وقتی که اندیشه و علم و دانش، اینگونه رویکردی را تقویت نکند، طبعا نگرانی عالمان و مرجعیت دینی را در پی دارد. مثلا نگرانی مراجع دینی از بابت علوم انسانی رایج در دانشگاهها، بخاطر محتوای سکولاری  و ضد دینی و ضد اخلاقی آن است، نه بخاطر مخالفت آنها با اصل علم و اندیشه.
نکته چهار: با وجود شبهه پراکنی افراد معاند، در این سالها، ایران اسلامی از لحاظ رشد علمی، جایگاه مطلوبی دارد؛ بطوری که در سال 2016 ایران بیشترین رشد تولید علم در دنیا را داشت.[3]

نوشته سیدی

پی نوشتها
[1] مصباح الشریعة ، منسوب به امام ششم (عیه السلام)، چاپ اول بیروت 1400 ق، ص13.
[2]. غرر الحكم و درر الكلم‏،تمیمى آمدى، عبد الواحد بن محمد، محقق / مصحح: رجائى، سید مهدى‏، ناشر: دار الكتاب الإسلامی‏، ص378.
[3]. تسنیم، ایران در سرعت رشد علمی در سال ۲۰۱۶ رتبه نخست را کسب کرد، شناسه خبر: 1349820.

---

منبع:

کانال نشر معارف قرآن و حدیث