مدت زمان حمل و شیردهی در قرآن

طرح مسأله:با توجه به آیه 15 سوره احقاف و آیه 14 سوره لقمان این نتیجه بدست می آید که مدت حمل فرزند در شکم مادر 6 ماه است. آیا این امر با مطالب علمی روز در تضاد نیست؟
برای رسیدن به پاسخ این سوال چند نکته را ذکر می کنیم:
در قرآن کریم خبر از حداقل مدت بارداری به میزان شش ماه داده است:
1. و ما انسان را سفارش كردیم كه به پدر و مادرش نیكى كند، (خاصه مادر) زیرا مادرش (بار وجود) او را به سختى حمل كرده و به سختى فرو نهاده و (دوران) باردارى و (شیرخوارى تا) از شیر گرفتن او سى ماه است (كه مجموع كمترین مدت زمان حمل شش ماه، و بیشترین مدت زمان شیر دادن دو سال است، یا بیشترین زمان حمل یك سال، و كمترین زمان شیر دادن هجده ماه)... .[ احقاف/15]
2. و مادران باید فرزندان خود را دو سال كامل شیر دهند این (دستور) براى كسى است كه مى‏ خواهد دوران شیرخوارگى (طفل) را تكمیل كند.[ بقره/233]
3. ... و ( شیر دادن و) از شیر جدا كردنش در دو سال بود.[ لقمان/14]
خبر دادن قرآن از حد اقل مدت بارداری (شش ماه)، مورد توجه فقهاء، مفسران و پزشكان واقع شده است. برخی از پزشكان می‌نویسند:«پیش از آن كه دانش پزشكی اثبات كند كه حداقل زمان لازم برای بارداری شش ماه است، قرآن این مطلب را به روشنی بیان كرده است و سپس به آیات فوق استشهاد نموده‌اند و می‌نویسند: طب نوین نیز به همین نتیجه رسیده است؛ یعنی جنین اگر شش ماه تمام در رحم مادر باشد، پس از تولد زنده خواهد ماند. تولد جنین كمتر از شش ماهه را سقط می‌نامند، زیرا زنده نخواهد ماند و تولد جنین در فاصله شش تا نه ماهگی را زایمان زودرس می‌نامند. نوزادانی كه به صورت زودرس متولد می‌شوند، با مراقبت‌های ویژه پزشكی زنده می‌مانند. حداقل مدت قانونی بارداری در اكثر كشورها همان شش ماه منظور شده است.»[1]
دكتر شهید پاك‌نژاد نیز همین محاسبه را در مورد حداقل زمان بارداری می‌پذیرد و سپس می‌نویسد:
«ولادت همان گونه كه حضرت علی (علیه السلام) فرمود :« لَا تَلِدُ الْمَرْأَةُ لِأَقَلَّ مِنْ سِتَّةِ أَشْهُر؛ زن کمتر از شش ماه بچه بدنیا نمی آورد.»[2] تا شش ماهگی است و هر چه بیشتر بماند رشد بهتری یافته، از دوران شیردادنش كه مجموعا سی ماه است كاسته می‌گردد. ولی بچه ناتوان شش ماه افتاده حتما باید 24 ماه شیر بخورد. (30 6+ 24)»[3]
تذكر: همان طور كه گذشت مطلب اول (حداقل مدت بارداری شش ماه است) مورد قبول مفسران و فقهاء واقع شده، و مطلب دوم (كم و زیاد شدن مدت شیر خواری بر اساس مدت حمل) نیز مورد قبول برخی مفسران قرار گرفته و از ابن عباس نیز نقل شده است.[4]
پی‌نوشت:
1. دیاب، عبدالحمید و قرقوز، احمد، طب در قرآن، ترجمه علی چراغی، تهران، حفظی، 1404ق ، ص 22- 23.
2.کلینی، محمد ابن یعقوب، الکافی، دار الكتب الإسلامیة، تهران، 1407ق، ج5، ص563.
3. رضا پاک نژاد، اولین دانشگاه و آخرین پیامبر، کتابفروشی اسلامیه، تهران، 1360 ج 11، ص 109.
4. مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، تهران، 1374ش، ج 21، ص 327.
حمید گلزار

---

منبع:
کانال نشر معارف قرآن و حدیث