تبیان، دستیار زندگی
این روزها بازار فرستادن کاوشگر به ماه بسیار داغ است. بعد از چاندرایان (Chandrayaan) هندی، چانگِ (Chang"e) چینی و کاشف مداری ماه ناسا (Lunar Reconnaissance Orbiter)، ...
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

ترافیک سفرهای فضایی

ترافیک سفرهای فضایی

این روزها بازار فرستادن کاوشگر به ماه بسیار داغ است. بعد از چاندرایان (Chandrayaan) هندی، چانگِ (Chang"e) چینی و کاشف مداری ماه ناسا (Lunar Reconnaissance Orbiter)، آژانس فضایی ژاپن نیز اعلام کرد که به زودی کاوشگری به نام سلن (SELENE) را راهی ماه خواهد کرد تا به بررسی و کاوش تنها قمر زمین بپردازد.

این کاوشگر در واقع از سه فضاپیمای مجزا تشکیل شده است که قرار است در یک همکاری فشرده به پرسش‌های اساسی در رابطه با ساختار و فیزیک نزدیک‌ترین همسایه‌ی زمین پاسخ گویند. نحوه‌ی به وجود آمدن و سیر تحول ماه و امکان استفاده از منابع قمر زیبای زمین از جمله اهداف این مأموریت می‌باشد. همچنین پاسخ به پرسشی قدیمی در رابطه با نقشه‌ی جاذبه‌ی ماه که تا به امروز ناتمام مانده است. دانشمندان برای تشخیص قدرت گرانشی اجرام فضایی از پدیده‌ی داپلر استفاده می‌کنند که لازمه‌ی آن برقراری ارتباط مستقیم و آن‌لاین با سفینه‌ی کاوشگر است.

چرخش ماه به دور زمین و به دور محور خود به شکلی است که همواره نیمی از آن به سمت زمین و نیمی دیگر از آن به سمت خارج از دید زمینیان است. سمت دیگر ماه را که از زمین قادر به دیدن آن نیستیم را سمت تاریک ماه می‌نامند. این نامگذاری به این معنا نیست که آن طرف ماه واقعاً تاریک است، بلکه منظور ناشناخته ماندن آن بوده است. اولین تصویر از سمت تاریک ماه در سال 1959 توسط فضاپیمای روسی لونا-3 به زمین فرستاده شد.

ترافیک سفرهای فضایی
طرحی از کاوشگر سلن به همراه دو ماهواره Relay و VRAD

نقشه‌برداری از میدان جاذبه‌ی سمت تاریک ماه به این دلیل که هیچ‌گاه نمی‌توان امواج رادیویی فضاپیمایی را که در آن طرف مشغول داده‌برداری است، دریافت کرد، تا به امروز عملی نشده است. اما در طرحی جاه‌طلبانه، دانشمندان آژانس فضایی ژاپن (JAXA) محموله‌ای سه‌گانه را راهی مدار ماه خواهند کرد تا به این امر جامه‌ی تحقق بپوشانند.

SELENE که در زبان یونان باستان به معنی ماه بوده است، کاوشگری 3 تنی است که قرار است در اوایل جولای 2007 از مرکز پرتاب‌های فضایی تانگاشیما راهی سفر اکتشافی خود شود. این کاوشگر سه‌گانه شامل یک مدارگرد اصلی است که در مداری تقریباً دایره شکل به ارتفاع 100 کیلومتر از سطح ماه، به دور نزدیکترین همسایه‌ی زمین خواهد چرخید. دو مدارگرد کوچکتر به نام‌های ماهواره‌ی رله (Relay) و ماهواره‌ی VRAD در مدارهایی قطبی و بیضی شکل به دور ماه خواهند چرخید. این دو ماهواره در شکل نشان داده شده‌اند.

SELENE در ابتدای کار در مداری بیضی شکل و قطبی به دور ماه خواهد چرخید و به تدریج شروع به کاهش ارتفاع می‌کند تا وارد مدار عملیاتی خود که دایره‌ای به ارتفاع متوسط 100 کیلومتر است، شود. در طی کاهش ارتفاع، دو ماهواره‌ی کوچک Relay و VRAD رها خواهند شد تا مدار قطبی بیضی شکل اولیه را حفظ نمایند. از این دو مدارگرد کوچک به عنوان تقویت‌کننده و فرستنده‌های رادیویی استفاده می‌شود. هر دوی این ماهواره‌ها 50 کیلوگرم وزن دارند. مدار Relay بیضی کشیده‌ای است که ارتفاع نقطه‌ی اوج آن 2400 کیلومتر و ارتفاع نقطه‌ی حضیض آن 100 کیلومتر است. VRAD اما اگرچه در حضیض از همان ارتفاع 100 کیلومتری گذر می‌کند، اما در اوج تنها 800 کیلومتر بالا می‌رود.

ترافیک سفرهای فضایی

SELENE همچنین ابزاری را با خود حمل می‌کند تا دانشمندان را قادر به ارزیابی منابع معدنی، تهیه‌ی نقشه‌های جغرافیایی و عکاسی از سطح و محیط ماه نمایند. پیش‌بینی می‌شود که این مجموعه حدود یک‌ سال به داده‌برداری از ماه بپردازند و دانش ما را در مورد نزدیک‌ترین و مورد ‌توجه‌ترین جرم سماوی تمام تاریخ حیات، افزایش دهند.

نویسنده : علیرضا سرمدی