تبیان، دستیار زندگی

آیا ایاک نعبد و ایاک نستعین یعنی در زندگی از هیچ کسی جز خدا نباید کمک بخواهیم؟

اینکه در نماز می گوییم ایاک نعبد و ایاک نستعین و فقط از خدا یاری می خواهیم، یعنی از هیچ کس نباید کمک بخواهیم؟ یاری خواستن ما از بقیه شامل چه مواردی می شود؟
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :
ایاک نعبد و ایاک نستعین

سلام.
اینکه در نماز می گوییم ایاک نعبد و ایاک نستعین و فقط از خدا یاری می خواهیم، یعنی از هیچ کس نباید کمک بخواهیم؟
یاری خواستن ما از بقیه شامل چه مواردی می شود؟

سلام بر شما
در سوه حمد میخوانیم: ایاک نعبد و ایاک نستعین. تنها تو را میپرستیم و تنها از تو یاری می جوییم. این جمله مفید توحید در استعانت است و توحید در استعانت، یعنی تنها از او كمك خواستن و تنها از او استمداد كردن و تنها به او اعتماد كردن.

ممكن است در اینجا سؤالی مطرح شود و آن اینكه چرا نباید از غیر خدا استعانت و استمداد جست. این كه غیر خدا را نباید عبادت كرد منطقی است اما اینكه از غیر خدا نباید استعانت و استمداد جست، چه منطقی دارد؟ خداوند، عالم را عالم اسباب قرار داده و انسانها را به انسانهای دیگر و به اشیاء دیگر نیازمند ساخته است و ما ناچاریم برای رفع نیازهای خود از اشیاء و انسان های دیگر در زندگی كمك بگیریم و استمداد بطلبیم.

در پاسخ این سؤال باید بگوئیم كه مطلب چیز دیگری است و این طور نیست كه هرگونه كمك گیری از غیر و اعتماد به غیر قبیح باشد، بلكه خداوند اصولاً انسان را موجودی نیازمند به غیر خلق كرده، یعنی جامعه انسان ها این طور است كه هر كس به دیگری محتاج است و اینكه می بینیم در سفارشات اسلامی، دائماً امر به تعاون می كنند ، نمایانگر همین حقیقت است. در قرآن مجید می فرماید: تعاونوا علی البر والتقوی(۱) «در كارهای نیك یكدیگر را مدد برسانید.»
اگر استعانت از غیر، در هیچ حدی جایز نبود، پروردگار سفارش به تعاون نمی كرد، ولی می فرماید: شما به یكدیگر محتاج هستید و لذا بایستی یكدیگر را مدد و یاری كنید.

شخصی در حضور حضرت امیر ـ علیه السلام ـ به این تعبیر دعا كرد: خدایا مرا محتاج خلق نگردان! حضرت فرمود: دیگر اینطور نگو. عرض كرد پس چه بگویم؟ فرمود بگو: خدایا مرا محتاج بندگان بد خودت قرار نده. و منظور اینست كه جمله اول نشدنی است. زیرا نحوه خلقت انسان، این طور است كه همواره در پیش برد زندگی دنیایی خودش به دیگران نیازمند است. پس در جمله ایاك نستعین نمی گوید كه انسان نباید از دیگران استمداد بجوید.
بلكه می گوید: آن اعتماد نهایی و آن تكیه گاه قلب انسان، یعنی آنچه كه در واقع و نفس الامر انسان به آن تكیه داده، بایستی خدا باشد، و آنچه كه از آنها در دنیا استمداد می جوید، آنها را به عنوان وسیله بداند و بداند كه حتی خود انسان، قوای وجود او، نیروی بازوی او، نیروی مغزی او، همه و همه وسایلی هستند كه خداوند آفریده و در اختیار او نهاده است و سررشته در دست اوست(۲)

بنابراین کمک خواستن از دیگران در مواردی که خود انسان به تنهایی قادر به انجام کار و حل مشکل نیست اشکالی ندارد. اما به هر حال حل مشکل را از خدا بخواهد. مثل اینکه ما در مشکلات و حوائجمان به معصومین علیهم السلام متوسل میشویم و از آنها کمک میخواهیم. اما اینکه فردی کارهای شخصی خود و تکالیف و وظایف خود را به گردن دیگران بیندازد و از انها کمک بخواهد به شدت مورد مذمت و نهی قرار گرفته است. مثل روایاتی که در مذمت تکدی گری وارد شده است. تکدی گری یعنی اینکه فردی با وجود اینکه میتواند کار کند و مخارج خود را تامین نماید از دیگران گدایی میکند.
موفق باشید.

پی نوشت:
۱. مائده: ۲
۲. مطهری، مرتضی، آشنایی با قرآن، تهران، انتشارات صدرا، چاپ پنجم، ۱۳۷۰، ج ۱ و ۲، ص ۱۱۰

منبع : شهر سوال
مرکز ملی پاسخگویی به سوالات دینی
مشاوره
مشاوره
در رابطه با این محتوا تجربیات خود را در پرسان به اشتراک بگذارید.