بالاتر از جو

ماهواره‌ی TIMED که در سال 2001 به فضا پرتاب شد، توانسته است در طول این شش سال اطلاعات بسیار ارزشمندی را از مرزهای خارجی جو زمین جمع‌آوری کند.

قرار بود ماموریت این ماهواره در پاییز امسال (1385) پایان یابد، اما مدیران برنامه TIMED تصمیم گرفته‌اند این مدارگرد تا سال 2010 میلادی به کار خود ادامه دهد.

ماهواره‌ی TIMED که نامش مخفف عبارت انگلیسی «ماهواره‌ی بررسی‌کننده پویایی و انرژی ذرات گرماکره، یون‌کره و مزوسفر» است، از سوی آزمایشگاه فیزیک کاربردی دانشگاه جان‌هاپکینز هدایت می‌شود. در طول شش سال گذشته، این ماهواره توانسته است رفتار لایه‌های میانی (مزوسفر) و فوقانی جو (گرماکره- یون‌کره پایینی) یا MLTI را نسبت به تغییرات فعالیت خورشیدی بررسی کند و اطلاعات ارزشمندی را در طول یک چرخه‌ی خورشیدی جمع‌آوری کند.

این نخستین بار است که دانشمندان می‌توانند فعالیت‌های خورشیدی و تاثیراتش بر ناحیه MLTI را در بلندمدت اندازه‌گیری‌ کنند. کارشناسان امیدوارند با اطلاعات به دست‌آمده به درک بهتری از تغییرات این بخش از جو دست یابند و با تاثیرات این لایه بر ارتباطات رادیویی، ره‌گیری ماهواره‌ها، طول‌عمر ماهواره‌ها، فرآیند خوردگی فلزاتی که در صنایع فضایی کاربرد دارند و هم‌چنین حرکت فضاپیماهای بدون سرنشین در آن بیش‌تر آشنا شوند.

یکی از مهم‌ترین اهداف تمدید ماموریت TIMED، بررسی چگونگی فرار ذرات هوا در لایه‌های فوقانی جو است. بررسی فرآیندهای حاکم بر فرار اکسیژن و هیدروژن در این لایه‌ها دانشمندان را در درک تحول جو دیگر سیارات منظومه شمسی مانند زهره و مریخ کمک می‌کند و آنان را به تخمینی از آینده جو زمین می‌رساند.

مدارگرد TIMED هم‌چنین قرار است به رصدخانه‌ی بزرگ فیزیک خورشیدی ناسا بپیوندد. این رصدخانه مجموعه‌ای از ماهواره‌های ناسا است که ماموریتشان، بررسی خورشید و تاثیرات آن بر زمین است. خورشید و تاثیر آن بر حیات و جامعه برای ناسا از اهمیت بالایی برخوردار است و مسوولان ناسا امیدوارند با بررسی داده‌های ارسالی TIMED، بتوانند نسل بعدی ماهواره‌های فیزیک‌خورشیدی را ارتقا دهند.

نویسنده : علیرضا سرمدی