تبیان، دستیار زندگی
ماموریت رصدخانه‌ی فضایی خورشیدی ناسا و سازمان فضایی اروپا (SOHO) که سال‌ها به طول انجامیده، تا دسامبر سال ۲۰۰۹ تمدید شد. این سفینه که دوربین‌ها و ابزارهای نجومی بسیار دقیق و پیشرفته در آن قرار دارند، ...
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

زندگی جهانی با یک ستاره

زندگی جهانی با یک ستاره

ماموریت رصدخانه‌ی فضایی خورشیدی ناسا و سازمان فضایی اروپا (SOHO) که سال‌ها به طول انجامیده، تا دسامبر سال ۲۰۰۹ تمدید شد. این سفینه که دوربین‌ها و ابزارهای نجومی بسیار دقیق و پیشرفته در آن قرار دارند، در سال ۱۹۹۵ در مدار قرار گرفت و از آن زمان تا به حال مشغول بررسی و جمع‌آوری اطلاعات در خصوص خورشید و خواص و اثرات آن است.

در طول دو سال آینده، ۵ سفینه‌ی دیگر برای رصد نزدیک از خورشید، به سوهو اضافه خواهند شد. دو مورد از این سفینه‌ها به نام‌های Solar B و Proba-2 توسط سازمان فضایی اروپا فرستاده خواهند شد. جفت سفینه‌های STEREO و همچنین سفینه‌ی مدارگرد "دینامیک خورشیدی" (Solar Dynamics Orbiter) توسط ناسا در سال ۲۰۰۸ به فضا پرتاب خواهند شد.

برای اطمینان از آنکه سوهو اهمیت و اعتبار خود را در بین این سفینه‌های جدید از دست ندهد، سازمان فضایی اروپا (ESA) سرمایه‌گذاری جدیدی را برای تمدید ماموریت این سفینه آغاز کرده است. از زمان پرتاب سفینه‌ی سوهو، این رصدخانه تصاویر بی‌نظیری از خورشید برای دانشمندان فرستاده است. اختصاص بودجه‌ی جدید برای این رصدخانه‌ی فضایی، این امکان را فراهم می‌سازد تا سوهو، ماموریت خود را از آوریل ۲۰۰۷ تا دسامبر ۲۰۰۹ ادامه دهد.

با وجود آنکه این مجموعه بیش از ده سال به رصد خورشید پرداخته است،کماکان به کار خود ادامه داده و فعالیت‌های خورشیدی را به دقت زیر نظر دارد. این نگاه دقیق به نزدیک‌ترین ستاره به ما یعنی خورشید، به منجمین امکان می‌دهد تا درون خورشید را از طریق ثبت امواج لرزه‌ای سطح آن، به دقت مطالعه و بررسی کنند.

در طول سال‌های ماموریت سوهو، بیش از ۲۳۰۰ دانشمند از اطلاعات این رصدخانه برای انجام و تکمیل تحقیق و پژوهش خود استفاده کرده و بیش از ۲۴۰۰ مقاله‌ی علمی در نشریات علمی معتبر به چاپ رسانده‌اند. در طی دو سال اخیر، به طور متوسط در هر روز یک مقاله‌ی علمی که در آن از اطلاعات دریافتی سوهو استفاده شده، منتشر گردیده است.

"برنهارد فلک" محقق پروژه‌ی سوهو می‌گوید: «ادامه‌ی ماموریت سوهو ما را قادر می‌سازد تا موقعیت و اهمیت این پروژه را به عنوان مهم‌ترین کاوش در تاریخ فیزیک خورشیدی تثبیت کنیم. این سفینه تا پایان ماموریت خود می‌تواند اقدامات بسیار مفیدی را انجام دهد.»

در طول دو سال آینده، ۵ سفینه‌ی دیگر به سوهو اضافه خواهند شد. سفینه‌ی Solar B که توسط "آژانس اکتشافات هوافضای ژاپن" (ISAS/JAXA) ساخته شده، اواخر امسال با همکاری سازمان فضایی اروپا به فضا پرتاب خواهد شد. سازمان فضایی اروپا در ازای استفاده از اطلاعات دریافتی این سفینه، اجازه‌ی استفاده از ایستگاه و تلسکوپ زمینی "سوالبارد" (Svalbard) در نروژ را به آژانس اکتشافات هوافضای ژاپن خواهد داد.

در سال آینده، سازمان فضایی اروپا، سفینه ی "پروبا-۲" را نیز به فضا خواهد فرستاد. این سفینه که ابزارهای بسیار پیشرفته خورشیدی را با خود به همراه می‌برد، نمایشی از تکنولوژی پیشرفته‌ی سازمان فضایی اروپاست. پروبا همچنین، دوربینی به همراه خواهد داشت که مکمل دوربین EIT در سفینه‌ی سوهو محسوب می‌شود. در حالی که دوربین EIT بر سرچشمه‌ی فوران‌های خورشیدی و تحولات اولیه آنها تمرکز دارد، دوربین پروبا، این فوران‌ها را در فضا دنبال کرده و به دقت تحت نظر می‌گیرد.

از طرفی دیگر، امسال، سازمان فضایی آمریکا، ناسا، جفت سفینه‌های خورشیدی STEREO را در مدار قرار خواهد داد و پس از آن در سال ۲۰۰۸ سفینه‌ی مدارگرد "دینامیک خورشیدی" را به فضا خواهد فرستاد. سفینه‌های خورشیدی جدید ناسا (سه فضاپیمای ذکر شده)، بر خلاف تصور عموم، نه تنها باعث متروک شدن سوهو نخواهند شد، بلکه از آن به عنوان یکی از مهم‌ترین اعضای این تیم استفاده خواهند کرد. سوهو وظیفه‌ی تامین تصاویر را از نقطه دید سوم برای کمک به تجزیه و تحلیل رصدهای سفینه‌های STEREO بر عهده دارد. همچنین تاج‌نگار سفینه‌ی سوهو هنوز بی‌نظیر باقی خواهد ماند. تاج‌‌نگار قادر است تا با حذف نور شدید خورشید از دید خود، لایه‌ی بسیار نازک بیرونی جو این ستاره را به دقت بررسی کند.

"هرمان اوپگنورت" رئیس بخش ماموریت‌های منظومه‌ی شمسی در سازمان فضایی اروپا می‌گوید: «در سال آینده، ناوگانی از سفینه‌های فضایی در حال مطالعه و بررسی خورشید خواهند بود». این اتفاق همچنین باعث پیشرفت پروژه‌ای عظیم به نام "زندگی جهانی با یک ستاره" خواهد شد. این پروژه‌ی بلند مدت، همکاری بین‌المللی دانشمندان خورشید‌شناس و فیزیکدان برای مطالعه و بررسی خورشید و اثرات آن بر زمین و دیگر سیارات منظومه شمسی است.

پروژه‌ی "زندگی جهانی با یک ستاره" در نهایت به پرتاب "مدارگرد خورشید" توسط سازمان فضایی اروپا در سال ۲۰۱۵ منجر خواهد شد. این سفینه در سفر خود به نزدیکی خورشید خواهد رفت و نگاه بسیار دقیقی را از نزدیک بر قلب منظومه‌ی شمسی ما و حوادث و اتفاقات درون آن خواهد افکند.

نویسنده : علیرضا سرمدی