تبیان، دستیار زندگی

عمارت تاریخی دارایی

عمارت تاریخی دارایی، یکی از کهن‌ترین بناهای ماندگار زنجان است که به موزه تاریخی و مرکز هنرهای سنتی صنایع دستی استان زنجان تبدیل شده است.
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

عمارت تاریخی دارایی
عمارت تاریخی دارایی، یکی از کهن‌ترین بناهای ماندگار زنجان است که به موزه تاریخی و مرکز هنرهای سنتی صنایع دستی استان زنجان تبدیل شده است.

بنای منحصر به فرد دارایی یادگار گذشته‌ای دور است و معماری این بنای زیبا نشان دهنده شکوه و عظمت تاریخ ایران است. عمارت دارایی در بافت تاریخی شهر زنجان قرار دارد، این بخش از شهر در اواخر دوره قاجار و اوایل حکومت رضا خان که مقارن با اواخر جنگ جهانی دوم بود از سوی دولت به اماکن و ساختمان‌های دولتی اختصاص یافت.

تاریخ ساخت بنای دارایی طبق کتیبه سردر ورودی جبهه شمالی و جنوبی بنا، سال 1316 هجری شمسی است که از همان ابتدا به امور مالی اختصاص یافت. عمارت دارایی حاصل فعالیت و نوآوری معمارانی چون وارطان هوان سیان، پل آبکار و گابریل گورکیان است که از معماران ارامنه کشور بودند و در دهه نخست قرن بیستم تاثیر مثبت و مهمی بر معماری نوین ایران داشتند. این اثر به شماره 2335 در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است .

بنای دارایی در مرکز شهر زنجان موسوم به سرچشمه است که در ضلع شمالی مجموعه تاریخی سبزه‌میدان و قسمت غربی خیابان طالقانی است که به کوچه دارایی و در قسمت غربی به کوچه کریم انصاری و دادگستری منتهی می شود.

 

مشخصات عمارت دارایی

 

عمارت دارایی با پلانی مستطیل شکل به ابعاد 15در22 متر در وسط باغی به مساحت 18 هزار متر مربع واقع است. این بنا در سه طبقه و با خصوصیات معماری دوره پهلوی از قبیل پنجره‌های متعدد، تراس، قرینه‌سازی در طبقات، ساخته شده است

مصالح به کار رفته در این بنا سنگ، آجر، آهک، سیمان و آهن است که آجر عمده‌ترین مصالح و پس از آن سنگ نیز به تناسب استفاده شده است. ارتباط طبقات با 16 واحد پله سنگی در ضلع شمالی است. اتاق‌ها به صورت متقارن در دو طرف راه ‌پله ساخته شده‌اند.

 

 

ارتفاع ساختمان از کف تا زیر سقف طبقه دوم حدود 11.5 متر و ارتفاع داخلی طبقه‌ها 3.5 متر است و نمای پنجره‌ها از بیرون با اجرای قوعمس هلالی، زیبایی خاصی به بنا بخشیده است. در ورودی شمالی و جنوبی بنا دو حوض زیبا است که حوض شمالی به قطر 12 متر و حوض جنوبی در حال حاضر موجود نیست.

 

این دو حوض به قرینه و از طریق آب‌راهی که از زیر بنا می‌گذشت به‌هم ارتباط داشته‌اند و آبیاری باغ آن نیز از طریق قناتی که از محل می‌گذشت بود. با توجه به قرار گرفتن این بنای باشکوه در مرکز شهر و در مسیر مجموعه تاریخی سبزه‌میدان، بازار تاریخی و هم‌جواری با بناهای تاریخی دیگر از جمله عمارت ذوالفقاری، مسجد جامع، مسجد خانم و خانه وزیری با استقبال خوب گردشگران مواجه است.

بنای تاریخی دارایی از سال 1390 موزه هنرهای سنتی و صنایع دستی زنجان شده است. اشیاء نمایشی این موزه شامل انواع ظروف مسی قلمزنی شده دوره قاجار، انواع چاقو و شمشیر معاصر، صنایع دستی استان زنجان که شامل گلیم بافی، چاروق دوزی و ملیله کاری و... است.

 

متاسفانه طی سال‌های اخیر به علت ایجاد خیابان، قسمتی از این بنای زیبا و درختان آن تخریب شده است. با توجه به اینکه استان زنجان در عرصه صنایع دستی کشور قدمتی طولانی دارد و سابقه هنرهای دستی این استان هزاران سال است موزه‌های این استان رشد چشمگیری داشته است. عمارت تاریخی دارایی با دیرینه ای طولانی از ارزش های استان زنجان است که در تعطیلات پیش رو منتظر حضور گردشگران و بازدید کنندگان است.

 

عمارت ذوالفقاری

 

درمرکز بافت قدیمی شهر زنجان مجموعهی تاریخی ذوالفقاری واقع شده است که هم اکنون این مجموعه تقسیم شده وقسمت هایی از آن از بین رفته است .

 

ازجالبترین بنا های باقی مانده ی این مجموعه ، بنای تاریخی مرکز مجموعه ی بیرونی است . این بنا در دو طبقه و یک سردابه ساخته شده ، پلان بنا ایرانی وسبک ساختمانی آن تقلیدی از بنا های گوتیک اروپا است.

این مجموعه دارای دو طبقه است .در طبقه  اول قسمت اداری وحسابداری قرارگرفته ودر طبقه دوم (که دارای دو راه پله است ) تالارهای پذیرایی ، اطاق ها ی خواب ، اطاق های نیشیمن و سرویس های بهداشتی قرار دارد.سقف اطاق ها در طبقات به طرز زیبایی لمبه کوبی شده و شامل طرح های هندسی و گره سازی است . تزیینات داخل بنا در طبقه ی همکف ، کاشیکاری به سبک قاجار می باشد که طرح معروف لوتوس (نیلوفر آبی ) می شود .

 

تزیینات این عمارت در نما جالب توجه بوده و قرینه سازی بنا از هنر ایرانی وسبک ستون ها تقلیدی از معماری اروپا است .نمای ساختمان با آجرهای قالبی وپیشبر مزین شده است .

 

در اطراف ورودی طاقنماهای تزیینی دیده می شود .این قسمت نیز که از خیا بان بلافصله داخل مجموعه می شود، از معماری اروپا الهام گرفته است .

 
بنای عمارت ذوالفقاری در مجموع از بناهای تاریخی وبا ارزش شهر زنجان است که به سبک بناهای اواخردوران قاجار ساخته شده است اوج تزئینات بنا در نمای جنوبی تمركز یافته بدین ترتیب كه سطوح خارجی بصورت یكپارچه مزین است به انواع آجر چینی (آجر تراش ساده، نقش دارو آجر مهری ) دورة قاجار . عمارت ذوالفقاری قابل مقایسه با عمارت قوام السلطنه ( موزه آبگینه ) است .این اثر به شماره 1852 در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.
منبع:مقاله جهانگردی.کتاب اطلاعات توریستی کشورهای جهان.سایت کارناوال