تبیان، دستیار زندگی
پس شاید بپرسید منظور از واژه‌ی "دریاهای ماه" که در نجوم آن را به کار می‌بریم چیست. نواحی وسیع تیره رنگ ماه, دریاهای ماه (Maria) نامیده می‌شوند....
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

آیا در ماه آب وجود دارد؟

آیا در ماه آب وجود دارد؟

باور غلط : آیا در ماه آب وجود دارد؟

باور صحیح : خیر, این طور نیست.

پس شاید بپرسید منظور از واژه‌ی "دریاهای ماه" که در نجوم آن را به کار می‌بریم چیست. نواحی وسیع تیره رنگ ماه, دریاهای ماه (Maria) نامیده می‌شوند. این نام را در قرن هفدهم میلادی, گالیله به غلط و به تصور آنکه این نواحی مانند دریاهای زمین مملو از آب می‌‌باشند, به آنها اطلاق نمود. شاید صحیح‌تر آن باشد که این نواحی را, مناطق پست و کم ارتفاع ماه بنامیم. الگوی قرارگیری این نواحی در کنارهم, بسیار شبیه به چهره‌ی انسان است و این ایده تا مدت‌ها فکر انسان را به خود مشغول می‌داشت. از قرن هفدهم هر کدام از این نواحی کم ارتفاع نام‌هایی را به خود گرفتند, از جمله دریای بحران‌ها, دریای حاصلخیزی, دریای آرامش و….

اگر چه امروزه محققان جدید, هنوز از این واژه‌ی دریا در نامگذاری نواحی تیره‌ی ماه, استفاده می‌کنند, اما آن‌ها به خوبی می‌دانند که دریاهای ماه, عاری از آب می‌باشند. در حقیقت گدازه‌های جامد شده با رنگ تیره در این نواحی, باعث تیره‌تر بودن رنگ این نواحی نسبت به سایر بخش‌های ماه گردیده است.

بزرگ‌ترین دریای ماه, دریای باران‌ها (Imbrium) است. این ناحیه تقریباً مدور بوده و قطر تقریبی آن حدود 1100 کیلومتر است. اگر چه دریاهای ماه در تلسکوپ صاف به نظر می‌رسند, اما تصاویر دقیقی که توسط سفینه‌های مستقر در مدار ماه از سطح ماه گرفته شده است, نشان می‌دهند که حفرات نسبتاً کوچکی به همراه ترک‌هایی که به نظر می‌رسد محل جریان‌های گدازه‌های قدیمی باشد در این نواحی وجود دارد. با این وجود, تعداد حفرات موجود در دریاهای ماه نسبت به نواحی مرتفع اطراف بسیار کم‌تر است و این خود دلیلی بر این مدعا است که دریاهای ماه نسبت به نواحی اطراف جوان‌ترند.

حفره های قدیمی‌تر, در نواحی دریاهای ماه, توسط جریان‌های گدازه‌ای بعدی پوشیده شده‌اند و تنها برخوردهای اخیر در این نواحی باعث تشکیل حفرات ماندگار گردیده است. با توجه به این نکته می‌توان گفت که جریان‌های گدازه‌ای که باعث تشکیل دریاهای ماه شده است, بایستی از نظر زمانی در مراحل نهایی از تاریخ تکامل ماه شکل گرفته باشند.

اگر چه دریاهای ماه از نظر وسعت خیلی بزرگ‌تر از حفرات می‌باشند, اما از نظر شکل بسیار شبیه هم‌اند. این مورد می‌تواند تأکیدی بر این ایده باشد که همچون حفرات ماه, دریاهای ماه نیز در اثر برخورد اجرام آسمانی به این کره به وجود آمده‌اند. عقیده بر این است که شهابسنگ‌های خیلی بزرگ و یا سیارک‌های با چند ده کیلومتر قطر, در اثر برخورد با سطح ماه باعث ایجاد این گودی‌ها شده‌اند. این نواحی گود پس از آن توسط سیلابی از جریان‌های گدازه‌ای پر شده‌اند که این گدازه‌ها از درون ماه نشأت گرفته‌اند. در نهایت, محل بالا آمدن جریان‌های گدازه‌ای و نواحی پوشیده شده توسط این گدازه‌ها, دریاهای امروزی ماه را تشکیل داده‌‌اند.

دریاهای ماه تنها 15 درصد سطح ماه را می‌پوشانند. این نام را گالیله در اوایل قرن هفدهم به غلط بر ناحیه‌هایی تیره‌تر و هموارتر سطح ماه نهاد. به احتمال زیاد، آنها زمانی دریاهایی بودند از گدازه‌ی مذاب. در این صورت، دیر زمانی است که این گدازه‌ها سخت شده و پوسته صلبی را به وجود آورده‌اند. تفاوت آنها در حال حاضر با قسمت‌های دیگر سطح ماه در این است که نور را به میزان کمتری منعکس می‌کنند. یعنی نسبت بازتابشان کم است.

حد و مرز بسیاری از این دریاها مشخص شده و بر آنها نامی نهاده شده است. نام برخی از آنها چنین است. دریای بحرانها، دریای حاصلخیزی، دریای آرامش. این دریاها تقریباً گردند و همه جز معدودی به یکدیگر مربوطند. قطر این دریاها بالغ بر صدها کیلومتر می‌شود.

نویسنده : علیرضا سرمدی