یک مسابقه جهانی
سازمان هوانوردی و فضایی آمریکا "ناسا" برای افرادی که بتوانند نخستین دستگاه استخراج اکسیژن از خاک کرهی ماه را تولید کنند، جایزه تعیین کرده است. قواعد مسابقه ساده است. شرکتکنندگان باید دستگاهی بسازند که وزن آن از 75 کیلوگرم بیشتر نباشد و از توان معینی برخوردار بوده بتواند حداقل 5/2 کیلوگرم اکسیژن از یک نمونه خاکستر آتشفشان (که شبیه خاک ماه است) در مدت چهار ساعت استخراج کند. نخستین فرد یا گروهی که بتواند تا قبل از اول ژوئن سال 2009 دستگاه خود را تکمیل کند، جایزه را دریافت میکند.
این مسابقه "مون راکس " Moon Rox نامگذاری شده که مخفف عبارت "اکسیژن لایهی سطحی ماه" است. برگزاری این مسابقه تازهترین اقدام ناسا در سطح بینالمللی برای حل مسائل فناوری مربوط به کاوشهای فضایی است.
سازمان هوانوردی و فضایی آمریکا هم اکنون در حال بررسی طرحهای استخراج مایحتاج فضانوردان از منابع موجود در قمرها و سیارات دیگر است. ناسا تلاش میکند از این نوآوریها برای دستیابی به فنآوریهای لازم برای پرواز به کرهی ماه و حرکت از آنجا به سوی سیارهی مریخ استفاده کند.
سازمان ناسا برای مسابقه طراحی دستگاه استخراج کننده اکسیژن از خاک ماه، از نوعی خاکسترهای آتشفشانی نزدیک منطقهی "فلگ استف" در ایالت "آریزونا" به عنوان جایگزین خاک ماه استفاده میکند و این به علت شباهت عناصر و ابعاد ذرات موجود در خاک ماه و خاکسترهای آتشفشانی این منطقه است. دانشمندان پس از فرود فضاپیمای آپولو ۱۴ بر روی سطح ماه موفق شدند به نمونهی خاک این قمر دست پیدا کنند و از اطلاعات به دست آمده در این زمینه برای طراحی لباسهای ویژهی ماهنوردی و همچنین روباتهای ماه نورد استفاده کردهاند.
دستگاهی که قرار است از خاک ماه اکسیژن تهیه کند باید از سیلیکا و دیگر مواد معدنی موجود در صخرهها و خاکسترهای آتشفشانی روی ماه، این گاز حیاتی را استخراج کند. شیوهی حرارت دادن به این تودهی خاک برای استخراج اکسیژن مناسب نیست زیرا این صخرهها خود قبلاً در معرض حرارت بسیار شدید قرار داشتهاند. اما یک راه حل ممکن استفاده از نیروی برق برای جداسازی یونهای منفی اکسیژن از یونهای مثبتی است که به آن متصل شدهاند.
تولید دستگاه استخراج کنندهی اکسیژن از خاک ماه به "ناسا" امکان ایجاد پایگاه فضایی را در سطح این قمر به وجود میآورد در این صورت فضانوردان ساکن در آن برای تامین اکسیژن خود به محمولههای ارسالی از کرهی زمین وابسته نخواهند بود.
سازمان ناسا برای تامین جوایز مسابقات علمی امسال مبلغ ۱میلیون دلار در نظر گرفته است و به گفتهی مسئولان این سازمان، در آینده از این بودجه برای راهاندازی مسابقات دیگر برای برخورداری از نوآوریهای محققان در زمینههای مختلف فنآوریهای فضایی استفاده خواهد کرد.
ایدهی عرضهی جایزه برای ارایهی راهحلهای عملی در خصوص مسائلی که پیش روی محققان قرار دارد، طرح موفقی بوده است. به عنوان نمونه جایزهی ۱۰میلیون دلاری موسوم به جایزه "ت ایکس" که برای ساختن نخستین سفینهای در نظر گرفته شده بود که با هزینهی شخصی ساخته شده باشد و بتواند دو نوبت به مدار زمین سفر کند، منجر به ارایه یک سیستم هوایی موسوم به "اسپیس شیپ1" شد که توانست با موفقیت این ماموریت را به انجام برساند.
اما جالبتر از همه اینکه تاسیس خود ناسا نیز مرهون همین ایده در نظر گرفتن جایزه برای ارائه بهترین راهحلها بوده است. در سال ۱۹۱۴ آلبرت زم Albert F. Zahm رئیس آزمایشگاه هوا-فضای موسسهی "اسمیتسونین" با نگرانی به این نکته توجه کرد که تحقیقات هوایی در اروپا به علت آنکه برای آن جوایزی در نظر گرفته میشود، از تحقیقات مشابه در آمریکا پیش افتاده است. توصیههای او منجر به تشکیل یک کمیتهی مشورتی در مورد امور هوا- فضا شد که بعدها به تشکیل سازمان ناسا انجامید. خب شما ایده ای برای شرکت در مسابقه ندارید؟ تا فرصت باقی است می توانید با مراجعه به سایت رسمی این مسابقه به آدرس http://moonrox.csewi.org مراجعه کنید و در جریان آخرین اخبار در این باره قرار بگیرید.
منبع : http://www.newscientist.com/article.ns?id=dn7403
مترجم : علیرضا سرمدی