تبیان، دستیار زندگی

سواد رسانه‌ای، حلقه‌ی مفقوده فضای مجازی

کودکان امروز، مانند نسل پدر و مادرانشان یا عقب‌تر از آنها تنها دغدغه بازی و سرگرمی ندارند چرا که در معرض هجمه‌های مختلفی از فضای مجازی هستند و باید سواد رسانه‌ای را به آنها آموزش داد.
عکس نویسنده
عکس نویسنده
نویسنده : مرجان شرف
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :
سواد رسانه ای
بالاخره پس از چند دهه از پیدایش اینترنت و سایت‌های وابسته و انتشار یافتن انواع و اقسام محتواها در این فضا، صاحب شرکت‌های بزرگ فناوری به این فکر افتادند تا کودکان به وسیله محیط امن از اینترنت استفاده کنند.
کیدز ریکس و یوتیوب کیدز دو سایت ویژه کودکان هستند تا به محتواهای سلامت دسترسی داشته باشند. اولی همان سرچ سالم گوگل است و دومی یوتیوب مخصوص کودکان.
در واقع یوتیوب پس از 12 سال فعالیت امروزه 1.5 میلیارد کاربر مشترک دارد و مشخص نیست چه تعداد از این افراد کودک هستند گرچه یوتیوب با شناسایی جیمیل استفاده میشود و جیمیل در هنگام ثبت نام افراد زیر 18 سال را کودک می‌داند و ثبت نام نمیکند ولی مطمئنا کودکان برای دور زدن این مشکل راه‌‌های مختلفی را انجام می‌توانند بدهند.

یوتیوب کیدز

این برنامه مانند یوتیوب اصلی فعالیت می‌کند و چون برای استفاده کودکان است بسیار ساده برنامه ‌نویسی شده و استفاده از آن راحت است قابلیت جستجوی نوشتاری و با صدا دارد، امکان محدودیت زمانی وجود دارد یعنی می‌توان مدت زمانی بین یک تا صد و بیست دقیقه را برای کودک تعریف کرد برای استفاده از این برنامه اما از ایرادات این برنامه می‌توان به این نکته اشاره کرد که هیچ ابزاری برای محدود کردن کودک توسط والدین در اختیارشان قرار نمی‌دهد.
رمزی که  یوتیوب برای باز کردن قفل‌ها توسط والدین ایجاد کرده بسیار ساده و ابتدایی است و کودکی که سواد خواندن و نوشتن داشته باشد به راحتی می‌تواند تمام قفل‌ها را باز کند. مسلما این برنامه‌ها برای جامعه کودکان امروزه بسیار مناسب است.

گاهی کار را به آنجا می کشاند که حتی نوجوان با مرگ به شوخی می پردازد و با خوشحالی از آخرین لحظات زندگی خود فیلم می‌گیرد و در شبکه‌های پیام رسان منتشر می‌کند!.


انجمن  OECD

این انجمن، به دولت کمک می‌کند تا موارد و میزان استفاده کودکان از اینترنت را در کشورها مورد ارزیابی قرار بدهند. متاسفانه ایران عضو این انجمن نیست و کشورهای عضو از قرار زیر هستند: استرالیا، اتریش، بلژیک، کانادا، شیلی، جمهوری چک، دانمارک، استونی، فنلاند، فرانسه، آلمان، یونان، مجارستان، ایسلند، ایرلند، ایتالیا، ژاپن، کره، لوکزامبورگ، مکزیک، هلند، نیوزیلند، نروژ، لهستان، پرتغال، جمهوری اسلواکی، اسلوونی، اسپانیا، سوئد، سوئیس، ترکیه، انگلستان و آمریکا. به عنوان نمونه بر اساس تحقیقات این سازمان در کشور انگلستان بازی محبوب‌ترین فعالیت کودکان ۸ تا ۱۱ ساله است، اما برای کودکان ۱۶ تا ساله، بازی در مرتبه چهارم محبوبیت قرار دارد. در واقع علاقه‌مندی‌های کودکان ۱۶ تا ۱۷ ساله به ترتیب محبوبیت عبارتند از گشت‌وگذار در اینترنت، ارسال و دریافت ایمیل و جست‌وجو و دانلود اطلاعات برای مدرسه. همچنین در حالی که ۵۳ درصد از افراد ۱۶ تا ۱۷ ساله، از سایت‌های شبکه‌های اجتماعی استفاده می‌کنند، تنها شش درصد از افراد ۸ تا ۱۱ ساله، از این سایت‌ها استفاده می‌کنند.
در این هیاهو بازار، نباید از خطراتی که متوجه نوجوانان است بگذریم دوران نوجوانی که فرد نه کودک است و نه بزرگسال به همراه دوران بلوغ و اعتماد کامل به دوستان و همسالان و اطمینان به دانش صد در صد خود، گاهی کار را به آنجا می کشاند که حتی نوجوان با مرگ به شوخی می پردازد و با خوشحالی از آخرین لحظات زندگی خود فیلم می‌گیرد و در شبکه‌های پیام رسان منتشر می‌کند!.
کودک امروز باید بداند چه مقدار از شبکه‌های اجتماعی استفاده کند حتا اگر والدینش وی را آزاد بگذارند معنی این جمله این است که باید آموزش را به خود کودک واگذار کنیم و به او بفهمانیم والدین همه جا همراه او نیستند که وی را راهنمایی و کنترل کنند کودک یا نوجوان با انواع وسایل و تکنولوژی‌ها همراه است کامپیوتر، لب تاب، تبلت، گوشی تلفن همراه، ماهواره و... پس باید سواد رسانه‌ای را در سطح بالا آموزش ببیند؛ در وهله بعدی وظیفه مسئولان است که بر سایت‌ها و مطالب منتشر شده در بستر اینترنت نظارت داشته باشند
بر اساس آمار حدود 10 میلیون کودک با اینترنت سر و کار دارند کودکان در موارد کمک درسی، برنامه‌های مخصوص گفت و گو یا مسنجرهای مربوطه و... با استفاده از اینترنت به پیشبرد اهداف خود می‌پردازند و گاهی به صورت ناخواسته در معرض محتواهای خشونت آمیز، غیرقانونی، مبتذل، نژادپرستی، سخن گفتن از نفرت و دیگر اشکال تبعیض که انتشارشان در بعضی از کشورها ممکن است غیرقانونی باشد قرار می‌گیرند.
مدت‌هاست که مسئولان به فکر ایجاد محیط امنی برای کودکان افتاده‌اند ولی متاسفانه شمار زیادی از کودکان در معرض انواع خطرات اینترنتی هستند مانند خطرات ایمیل‌های آلوده، انواع برنامه‌های موجود در گوگل پلی، اپ استور و ... ، صفحات چت روم، شبکه‌های اجتماعی و مسنجرها و سایت‌های اشتراک ویدئو مانند یوتیوب و کودکان ایرانی بالاخص در آپارات که یک نمونه در ذیل قرار میگیرد:

آپارات

آپارات سرویس اشتراک گذاری ویدئو مانند یوتیوب در ایران است و در سال 1389 پا به عرصه وجود نهاد، از ابتدای مرداد 1394 "آپارات کودک" تأسیس شد ولی متاسفانه گاهی اوقات ویدئوها و مطالبی در آن به اشتراک گذاشته می‌شود که از یک سایت ایرانی بعید است مانند مخدرهای صوتی و... که اگر به زودی راهکاری برای انتشار هرگونه مطالب در اینترنت پیدا نکنیم خیلی زودتر نتایج شومش را در جامعه می‌بینیم!.