تبیان، دستیار زندگی

معنای خضوع و خشوع در نماز

خضوع در نماز یعنی موقعی که به نماز ایستادی، بدانی که مقابل حضرت حق ایستاده‌ای و خشوع، یک مرتبه بالاتر از این است.
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :
 آیت الله ناصری

 آیت الله ناصری از اساتید برجسته اخلاق حوزه علمیه اصفهان در یکی از درس های اخلاق خود معنای خضوع و خشوع در نماز را مورد بررسی قرار می دهد که بخشی از آن تقدیم خوانندگان خبرگزاری رسا می شود.

خضوع در نماز یعنی موقعی که به نماز ایستادی، بدانی که مقابل حضرت حق ایستاده‌ای؛‌ لذا مؤدب بایستی و دست‌هایت پایین باشد چشم‌ها به طرف مُهر و سرت پایین باشد؛ اگر اعضا و جوارح بدن من، رو به قبله و متوجه حق باشد، این را خضوع می گویند.

حالا خشوع چیست؟ خشوع، یک مرتبه بالاتر از این است. انسان، جوارحی دارد و جوانحی دارد، اعضای ظاهری را جوارح و اعضای باطنی را جوانح می گویند، اگر اعضای ظاهری طبق ضوابط شرع، درست و مؤدب بود، می گویند خاضع است و خضوع دارد؛ اما خاشع، یک مرتبه بالاتر است؛ یعنی قلب هم متوجه او باشد، همین‌طوری که ظاهر، متوجه حق است، باطن و قوه خیال هم آنجا باشد.

توجه تو به حق باشد و بدانی که در مقابل حق ایستاده ای و حق دارد به تو نگاه می کند این حالت را خشوع می گویند،عبادت این طوری ارزش دارد.

حضرت نبی اكرم صلی الله علیه و آله می فرماید: إِنَّ اللَّهَ لَا یَنْظُرُ إِلَى صُوَرِكُمْ وَ أَعْمَالِكُمْ وَ إِنَّمَا یَنْظُرُ إِلَى قُلُوبِكُمْ؛ همانا خدا به صورتها و اعمال ظاهری شما نگاه نمی کند بلکه به قلوبتان نظر می نماید؛ خدا به صورت‌ها نظر نمی کند، بلکه به قلب تو نگاه می کند. قلب تو چه کاره است؟ آن را می خواهد. اگر دلت متوجه او بود، و ظاهر و باطنت یکی بود، این عبادت را می پذیرد.

حضرت رسول صلی الله علیه و آله در جای دیگر می فرمایند: إِیَّاكُمْ وَ تَخَشُّعَ النِّفَاقِ وَ هُوَ أَنْ یُرَى الْجَسَدُ خَاشِعاً وَ الْقَلْبُ لَیْسَ بِخَاشِع بپرهیزید از خشوعی که منافق ها انجام می دهند؛ یعنی اینکه ظاهر و بدن، خاشع باشد؛ ولی قلب، خشوع نداشته باشد.

مگر در قرآن ندارد «هُوَ مَعَكُمْ أَیْنَ ما كُنْتُم» هر کجا باشید خدا با شما است؛ آیا می شود یک جایی باشیم، اما خدا با ما نباشد؟ همین‌طوری که روح تو در جمیع اجزای بدن تو ساری و جاری است و با اجزای بدنت هست، خدا هم با جمیع موجودات هست«هو معکم أینما کنتم» هر جا باشی، خدا هست.

معنای دیگری هم برای خشوع هست؛گاهی انسان، خاشع در عبادت است و گاهی خاشع در معبود؛ گاهی در عبادت، تمام توجه من به بندگی حق است و می خواهم بنده او باشم گاهی هم خشوع من در معبود است یعنی حضرت حق را با چشم دل می بینم و در مقابل او خضوع و خشوع دارم. این، خیلی مهم و بهتر از خشوع در عبادت است.

 البته خشوع درعبادت هم بسیار عالی است اما درجه بالاتر آن، خشوع در معبود است که انسان همیشه متوجه حق باشد و او را پهلوی خودش ببیند.

اگر بخواهیم به مرتبه خشوع در معبود برسیم، چه کار کنیم؟ در جواب می‌گوییم: اگر طهارت را کسب کردی، خشوع در معبود هم خواه یا ناخواه دنبال آن است، با طهارت، خشوع در معبود و توجه، خودش می آید خشوع در معبود از آثار طهارات پنج گانه است.

مراحل طهارت

اولین مرحله طهارت، طهارت از خبث و نجاسات است، باید بدن خود را از نجاسات پاک نگه بداری، این، شرط اول است؛ نجاسات، همین هایی که مراجع معظم در رساله فرموده‌اند، بدن خود را از این نجاسات ظاهری، طاهر نگه بدار؛ این، طهارت از خبث است.

دومین مرتبه طهارت، طهارت از حدث است، حدث هم بر دو قسم است ؛ حدث اکبر و حدث اصغر؛ به جنابت و عادت زنانه، حدث اکبر می گویند كه غسل، آن را رفع می کند و با وضو یا تیمم نمی شود آن را رفع کرد، مگر در مواقع ضرورت.

حدث اصغر هم بول، غائط، امراض معده و این‌ها است که در رساله فرموده‌اند؛ مؤمن باید از این دو حدث هم خودش را نگهداری بکند؛ یعنی بدنش پاک باشد و با وضو یا تیمم یا غسل باشد.

منبع: خبرگزاری رسا