تبیان، دستیار زندگی

آسمان نما، دستاورد تقدیری دوره اول شهید طهماسبی 14 در بخش غرفه

آسمان نما، دستاورد تقدیری دوره اول شهید طهماسبی 14 در بخش غرفه
عکس نویسنده
عکس نویسنده
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :
آسمان نما، دستاورد تقدیر دوره اول شهید طهماسبی 14  در بخش غرفه
دوازدهمین دوره از پروژه های دانش آموزی تبیان نیز با یاری خداوند و حضور پر شور شما دوستان و علاقمندان به پایان رسید.
در این دوره از جشنواره تعداد 162 گروه در بخش های سمینار های علمی، غرفه های نمایشگاهی و مسابقات به عنوان گروه های برتر، برگزیده و معرفی شدند.
بر آن شدیم تا با معرفی پروژه های گروه های برتر علاوه بر قدردانی از این دوستان نوآور، زمینه ای را برای ایده پروری سایر پژوهشگران علاقمند فراهم آوریم.
  
مقطع: دوره اول متوسطه
موضوع: آسمان نما
نام مدرسه: دبیرستان شهید طهماسبی منطقه 14
نام استاد: خانم ویدا سعید زاده
دانش آموزان: غزل ابوالحسنی، زهرا سادات جوادی منش، یاسمن ریحانی، زهرا اکبری

مقدمه:
اگر در شبی صاف  به آسمان بنگرید بی شک از درخشش  چشم نواز ستارگان لذت خواهید برد. هزاران سال پیش هم بشر از دیدن آسمان لذت می برده ( به طور یقین آسمان پیشینیان بسیار پر ستاره تر بوده ! ) شاید در نظر اول ستارگان آسمان مجموعه ای پراکنده از ستارگان به نظر برسند. اما با کمی دقت می توان اشکال زیبایی را با متصل کردن ستاره ها به هم با خطوطی فرضی در آسمان ترسیم کرد.

در حدود 4500 سال  قبل، مردم شرق مدیترانه شروع به تقسیم بندی آسمان با نقش های خیالی کردند. این اشکال نام خدایان، الهه ها، قهرمانان و جانوران را دارند. به این اشکال به صورت کلی صورت فلکی می گویند. 

زمان بطلمیوس، ستاره شناس یونانی الاصل اسکندرانی که حدود 150  سال بعد ازمیلاد می زیست، تعداد صورفلکی شناخته شده 48 مورد بود. امروز 88 صورت فلکی شناخته شده  که هریک محدوده ی مشخصی درآسمان دارند. به طوری که تمام آسمان با این صورت های فلکی پوشیده  می شود. سیاری از صورتهای فلکی از قبیل عقرب یا اسد خود گویای آن هستند که چراچنین نام گرفته اند ولی در برخی دیگر به زحمت می توان رابطه ای میان شکل ونام آنها یافت. با این که ستارگان یک صورت خاص از نظر ما شکل خاصی را در آسمان می سازند، اما در واقع این ستارگان هیچ ربطی به هم  ندارند  و چندین سال نوری از هم  فاصله دارند و اگر از سمتی دیگردر آسمان  ( جایی خارج از منظومه ی شمسی )  به آن ها  بنگریم به شکلی  دیگر  دیده خواهند شد. ستارگان  حرکت بسیار  آهسته ای در آسمان  دارند (  به دلیل دوری  بسیار آن ها  حرکت سریع   آن ها  آهسته به نظر می رسد )  این حرکت باعث می شود که در طی هزاران  سال شکل  ظاهری  صورت های فلکی عوض شود. اما درطول عمر یک انسان این تغییرات بسیار نامحسوس است. حتی ۵۰۰۰ سال قبل از میلاد مسیح در کنار رودهای دجله وفرات شناخته شده بودند تعدادی هم در دوران یونان باستان به آنها اضافه شدند.قدیمی ترین وتاحدودی کامل ترین شرح وتوصیف گنبد ستارگان که در اختیار ماست به حدود ۲۰۰۰ سال قبل از میلاد بر می گردد در آن زمان ۴۳ صورت شناخته شده بودند.

بعد از معرفی تعدادی صورت فلکی پیشینیان توسط بطلمیوس در قالب کتاب المجسطی(شامل مشخصات ۱۰۰۰ ستاره وبه شکل ۴۸ صورت فلکی)؛در اوایل قرن ۱۷  جان بایر ستاره شناس مشهور ۱۲ ازصورتهای فلکی جنوبی(که از محل زندگی او در نیمکره شمالی قابل مشاهده نبودند) را به نام جانوران افسانه ای وعجیب وغریب نام گذاری ومعرفی کرد. پرنده بهشتی - طوفان- سیمرغ یا پرنده آتشین و ماهی پرنده از این دسته اند.اما نام جانوران واقعی از جمله آفتاب پرست و درنا نیز بر صورت های فلکی نهاده شد.هموطن معاصر او یعنی یاکوب بارچ سه صورت فلکی را اضافه نمود.در سال ۱۶۸۷ یوهانس هولیوس هفت صورت فلکی را معرفی نمود سپس در سال ۱۷۵۰ ستاره شناس فرانسوی لاسال Lasaille بعد از یک مسافرت به مناطق جنوبی آفریقا اسامی تعداد ۱۴ صورت فلکی را به فهرست اضافه نمود.به این ترتیب بود که صورتهای فلکی سکستان-قلم حجاری یا اسکنه- میکروسکوپ و سه پایه نقاشی در آسمان نیمکره جنوبی ثبت شدند.تپه کوه یا میز کوه که نام کوهی مشهور در کشور آفریقای جنوبی است نیز در میان اسامی قرار گرفت.

تا قبل از سال ۱۹۳۰ هرکسی هرقسمتی از آسمان را به طوردلخواه می توانست به هر اسمی بنامد ودر نتیجه هیچگونه مرز تعریف شده ای در اطراف صورتهای فلکی وجود نداشت لذا برای رفع شبهه و ایجاد یگانگی ستاره شناسان در این سال تصمیم گرفتند که نامهای خاصی(به زبان لاتین ) به همراه مرزی مشخص برای کلیه صورتهای فلکی انتخاب کنند.این همان حدود و اسم هایی است که امروزه در سطح جهان پذیرفته شده است.


بدلیل حرکات خاص وذاتی ستارگان شکل ظاهری صورتهای فلکی طی دهها یا صدها هزار سال تغییر می کند. البته مرزهای تعریف شده آن ها تغییر نمی کند. براین اساس ستاره هایی هستند که به دلیل حرکت ذاتی خود در میان صورتهای فلکی از این صورت به صورت دیگر می روند. 

صورت فلکی ها نامی فارسی یا عربی یا نامی لاتین دارند و علاوه بر این ها با حروف مخفف هم شناخته می شود مانند: صورت فلکی قوس در لاتین ساگیتاریوس بوده و نشانه مخفف آن هم sgr  می باشد.

منابع:
daneshnameh.roshd.ir
wiki.avastarco.com
www.haftaseman.ir
www.iranastro.ir
anjoman.tebyan.net

برای مشاهده مجموعه فایل های ضمیمه اینجا کلیک کنید.
 
بخش پژوهش های دانش آموزی تبیان
تهیه: نگار تجملیان-  تنظیم: نسرین صادقی