روایت هایی داستانی از سبک زندگی دینی

در روزگاری که بهانه های ریز و درشت برای کتاب نخریدن و نخواندن وجود دارد و خانواده ها بها توسل به همین بهانه ها، فرصت مطالعه را از کودکان و نوجوانان می گیرند، می توان با جستجوی ساده در بازار نشر به کتاب هایی دسترسی پیدا کرد که مناسب فرزندان ما باشد. هنوز هم در این آشفته بازار فرهنگی، نویسندگان توانایی دست به قلم می شوند تا خوراک فکری و فرهنگی فرزندان این سرزمین را با آفرینش واژگان و چینش هنرمندانه تامین کنند.

زهرا پور قربان پورقربان،یکی از نویسندگانی است که در حوزه کودک و نوجوان و حتی بزرگسال آثار ارزشمندی را پدیدآورده است. پور قربان نویسندگی را به طور جدی از سال 75 آغاز كرد. «عشق و زندگی» نخستین داستان بلند اوست كه توسط انتشارات تكامل به چاپ رسیده است. مجموعه داستان «شهرسنگی»، رمان «تنور»، «با شما رودربایستی ندارم»از آثار منتشر شده این نویسنده در حوزه داستان است.

«مادر بگو بیدارم»، پرِ سفید، مجموعه داستانی «چشمه هایی به سوی خورشید» از دیگر آثار این نویسنده در حوزه کتاب کودکان و نوجوانان است.

پور قربان در جدید ترین اثر داستانی خود به سراغ نهج البلاغه و با استفاده از حکمت های این کتاب، مجموعه داستانی« همراه با نهج البلاغه» را در ده جلد پیش روی مخاطب قرار داده است.

نهج البلاغه اثر ارزشمند سید رضی بیش از ده قرن است که همچون گنجینه ای بزرگ و منبعی تمام نشدنی از مفاهیم و مباحث تاریخی، اخلاقی، اقتصادی و اجتماعی، حکومتی و عمومی  مورد توجه نویسندگان و مولفان قرار گرفته است.

 سَوای شرح ها و ترجمه های مختلفی که از نهج البلاغه وجود دارد، این کتاب همواره به عنوان منبع و مرجع آثار داستانی در حوزه دین و سبک زندگی اسلامی شناخته می شود. در حوزه ادبیات داستانی کودک و نوجوان، همانطور که نویسندگان مختلفی به بازآفرینی و روایت کودکانه از قصص قرآنی پرداخته اند، شماری نیز با مراجعه به نهج البلاغه، به پدید آوردن آثاری داستانی به زبان کودکان و نوجوان روی آورده اند تا گوشه ای از دریای بیکران فضائل و حکمت های خواندنی امیر مومنان(ع) را برای  نوجوانان خواندنی کنند.

مجموعه همراه با نهج البلاغه با همین نگاه و رویکرد به سراغ حکمت های بی شمار نهج البلاغه رفته و با گلچین موضوعی آن در ده جلد، با نثری زیبا، جذاب و روان به ترویج سبک زندگی اسلامی و مفاهیم اخلاقی پرداخته است.

آثار داستانی در حوزه کودک و نوجوان باید چند ویژگی شاخص داشته باشند. ایده، ساختار، متن، تصویر و گرافیک. نویسنده در این مجموعه داستانی به سراغ ایده ای رفته که شاید موارد مشابهی از آن در این حوزه وجود داشته باشد اما نو جذاب بودن ایده این اثر به انتخاب مجموعه ای از مفاهیم کاربردی و اخلاقی باز می گردد که با ایده پردازی مناسب در قالب یک کتاب کم حجم اما سرشار از روایت های اخلاقی گردآوری شده است.

 خواننده در هر کتاب به جای مواجهه با یک رویکرد و تاکید بر یک مفهوم  با مجموعه ای صفات حسنه یا رذیله برخورد می کند که در لابلای داستان های کتاب گنجانده شده است.به عنوان مثال در جلد چهارم نویسنده بر اساس حکمت ۱۱۸ نهج البلاغه که به «اندوه حاصل از دست دادن فرصت ها» اشاره دارد، داستانی زیبا و جذاب درباره اهمیت برنامه ریزی، استفاده درست از وقت،پرهیز از تنبلی و نقش انگیزه، اراده ، کار وتلاش در موفقیت انسان خلق کرده است.

داستانی با عنوان« زمان طلایی» در حدود صد صفحه که با الهام از حکمت ۱۱۸نهج البلاغه با نثری جذاب روایت می شود. آن هم در حالی که تعداد واژگان سخن امیرمومنان (ع) کمتر از ده کلمه است.

ساختار و متن اثر هم از دیگر ویژگی های مثبت آن است. خوانش متن در رده سنی مخاطب به راحتی انجام می شود. علاوه بر این متن فاقد واژگان و یا اصطلاحاتی نامفهموم یا ناشناخته برای مخاطب است. به نحوی که حتی با اندکی اغماض می توان مورد استفاده سایر مخاطبان سنی نیز قرار بگیرد.

هر داستان چند شخصیت اصلی دارد که هرکدام در روایت و پیشبرد داستان نقش مهمی را باری می کنند. شخصیت هایی که در کنار و در ارتباط با هم گره های داستانی را ایجاد و در نهایت با یادآوری مفاهیم اخلاقی پنهان شده در قصه، با همان عناصر داستانی به حل و فصل موضوعات می پردازد.

یکی از نکات قابل ذکر این است که خواننده به طور مستقیم با یادآوری و یا پند و اندرزهای نویسنده مواجه نمی شود. بلکه این اجزای داستان هستند که با رفتار و نحوه زندگی خود خواننده را با محاسن و معایب زندگی شان آشنا می کنند.

اشاره غیر مستقیم به عادت های پیش پا افتاده و ناپسندی همچون عدم رعایت بهداشت در هنگام غذاخوردن تا تشویق و ترغیب به ارزش های بزرگتری مانند عفاف و حجاب، وقت شناسی، قناعت، پرهیز از دروغ، مردم داری و....

مجموعه همراه با نهج البلاغه را در واقع باید یک کتاب سبک زندگی ایرانی و اسلامی دانست که با دوری از الگوهای رایج باید و نباید و امری، در قالب یک داستان جذاب هم کارکردهای ذاتی یک اثر داستانی را به همراه دارد و هم ترویج زندگی سالم در پرتو آموزه های دینی.

نکته دیگری که در حوزه کتاب کودک و نوجوان خصوصا کتاب های دینی باید مورد توجه قرار گیرد،تصویرگری و طرح جلد متناسب با موضوع کتاب است. اهمیت این موضوع از آنجایی است که یک اثر خوب متنی وقتی کامل است که گرافیک مناسبی هم داشته باشد و به اصطلاح مخاطب را پس نزند.

 به نظر می رسد لیلا باباخانی طراح جلد این مجموعه به خوبی از عهده این مساله برآمده است. تصویرگری جلد این مجموعه علاوه بر رعایت اصول طراحی و گرافیک، نیم نگاهی هم به ارتباط عناصر و سوژه های داستانی با موضوع هر کتاب دارد. طرح جلد کتاب ویژگی جذب مخاطب سخگیر را دارد . شاید اگر از عنصر تصویر در لابلای متن ها هم در حد بضاعت و کشش داستان استفاده می شد، بر جذابیت آن می افزود.

مجموعه ده جلدی همراه با نهج البلاغه نوشته زهرا پورقربان و تصویرگری لیلاباباخانی  را انتشارات کتاب تارا در ده جلد و شمارگان هزار عددی روانه بازار نشر کرده است.

---