تبیان، دستیار زندگی

امنیت فرهنگی و رسانه‌ی ملی

رسانه‌های جمعی با شکل دهی به افکار عمومی از طریق کارآمد نشان دادن نظام سیاسی و عملکرد مثبت دولتمردان، رضایت جمعی و اقناع سازی عمومی را رقم می‌زنند.
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :
رسانه‌های جمعی
بعد از شناخت نسبی که نسبت به مفاهیم امنیت فرهنگی و نظام رسانه پیدا نمودیم، اینک به بررسی رابطه ی دو متغیر یاد شده می پردازیم، در این جا بیشتر سخن از این است که رسانه در بعد ملی و وجه ایجابی آن چه تأثیری در امنیت فرهنگی دارد؟ یا به عبارتی رسانه های ملی در اشکال و انواع مختلف آن اولا چه نسبتی با امنیت فرهنگی دارند؟ ثانیاً رسانه در وجه ایجابی آن چگونه در بالابردن ضریب امنیت فرهنگی، حفظ و افزایش این امنیت نقش ایفا می نماید؟

در بحث امنیت فرهنگی، حفظ و افزایش آن از طریق رسانه، مخاطبان گوناگونی در جامعه وجود دارند. در واقع اقشار، گروه ها و طبقات اجتماعی مختلف در حوزه، قلمرو و برد رسانه ی ملی قرار میگیرند و رسانه ی ملی به تناسب این طبقات اجتماعی باید اطلاع رسانی، آموزش فکری، فرهنگی و... نماید. در یک تقسیم بندی کلی شاید بتوان مخاطبان امنیت فرهنگی رسانه را به دو دسته‌ی نخبگان جامعه و توده ی مردم تقسیم بندی نمود. هر یک از این دو دسته ی کلی و کلان که مخاطبان فرهنگی رسانه ی ملی هستند نقش مؤثری در استقرار و افزایش امنیت ملی دارند. رسانه ی ملی با توجه به این امر و درک حساسیت های خاص هر گروه، رسالت و مأموریت خاصی در برطرف نمودن تهدیدات فرهنگی، ایجاد اراده ی لازم جهت بسیج افکار عمومی و در نهایت حفظ امنیت فرهنگی دارد که خود موضوع مقاله ی جداگانه ای است.

در یک تقسیم بندی کلی و در و جه ایجابی و اثباتی آن می توان عوامل مرتبط با امنیت فرهنگی را به دو دسته تقسیم نمود. دسته‌ی اول عوامل انسجام بخش و دسته ی دوم عوامل پویایی بخش. عوامل انسجام بخش آن دسته از عوامل هستند که از فروپاشی فرهنگی و تخریب بنیان های فرهنگی، ارزش ها و باورهای مسلط جامعه جلوگیری نموده، اساس استقلال فرهنگی و هویت فرهنگی جامعه را در مقابل تهدیدات حفظ می نمایند.

رسانه‌ی ملی با مسئولیتی که در قبال منافع ملی و امنیت فرهنگی جامعه دارد؛ با بهره‌گیری از گستره‌ی مخاطبان وسیع‌اش و قدرت و نفوذ در اطلاع رسانی خود نقش ملاط انسجام بخش را ایفا می‌کند.

دسته ی دوم عواملی هستند که بستر ساز پویندگی و بالندگی فرهنگی جامعه می گردند. این دسته عوامل در بطن خود زمینه های استقلال، تمامیت ارضی، امنیت ملی، توسعه و پیشرفت جامعه را فراهم میآورند. بعد از شناخت کارکردهای متعدد و متنوع رسانه ی ملی، به صورت گزینشی برخی عوامل و مؤلفه های امنیت زای راهبردی و فرهنگی رسانه ی ملی را مورد بحث و بررسی قرار می دهیم.

ایجاد روح همبستگی و وفاق اجتماعی

هرچند امنیت فرهنگی ارتباط تنگاتنگی با وحدت ملی، همبستگی و انسجام اجتماعی دارد لیکن رسانه ی ملی نقش بسیار برجسته ای در ایجاد این انسجام و همبستگی ایفا می نماید. آنچه می تواند توده های متفرد و پراکنده ی اجتماعی را در عصر حاضر به سمت بسیج سیاسی - فرهنگی کشانیده و آنها را در راستای امنیت فرهنگی همسو و هم جهت سازد، رسانه است. رسانه‌ی ملی با تعهد و مسئولیتی که در قبال منافع ملی و امنیت فرهنگی جامعه دارد با بهره گیری از گستره ی مخاطبان وسیع اش و قدرت و نفوذ در اطلاع رسانی و نفوذ به درون مخاطبان خود نقش ملاط انسجام بخش را ایفا می کند. نکته ی جالب آنکه رسانه ی ملی در راستای راهبرد انسجام بخشی نه تنها فرصت ها، بلکه حتی تهدیدات و عوامل تهدید زا را میتواند خنثی و یا تبدیل به فرصت نماید.

مشروعیت بخشی به نظام سیاسی

اصولاً نظام های سیاسی دنیا به شدت نیازمند مشروعیت سیاسی و وجاهت عمومی هستند. اهمیت این امر تا حدی است که حتی رهبران مستبد و دیکتاتور جهان پوششی از وجاهت عام و مردمی بر اقدامات و سیاست های خود میکشانند و سخن از همراهی و همدلی مردم خود با خود دارند. آنها به خوبی میدانند که فقدان پایگاه و مشروعیت مردمی بسترساز سقوط حکومت آنها می شود. از این رو برآنند تا بحران مشروعیت را به ظاهر از خود دور نموده و بنیان های حکومت خود را مستحکم نمایند. از جمله الزامات و سازوکارهایی که می تواند شکاف میان دولت و مردم یا شکاف میان فرهنگ رسمی و غیررسمی را کاهش داده یا پر نماید، رسانه است. رسانه ها در تبیین سیاست ها، دیدگاه ها و اقدامات دولت مردان و تفهیم آنها به توده ها نقش مهمی ایفا می نمایند. در واقع اقناع سازی از جمله کارکردهای مهم و برجسته ای است که رسانه های ملی از عهده ی آن برمی آیند. از سویی دیگر شناسایی و انتقال خواسته ها و انتظارات مردم و احزاب به دولت و حکومت از دیگر کارکردهای رسانه ی ملی محسوب می شود.

کارآمد نشان دادن نظام های سیاسی، رهبران و دولت مردان از جمله کارکردهایی است که رسانه های ملی نوعاً بر آن تأکید دارند. لازم به یادآوری است از جمله ی عناصر مشروعیت بخش نظام های سیاسی، کارآمدی آنهاست. در واقع بین کارآمدی یک نظام سیاسی و مشروعیت آن یک رابطه ی مستقیم وجود دارد. رسانه ی ملی می تواند با بهره گیری از کارکرد تبلیغاتی و اطلاع رسانی، با تبیین ابعاد مختلف اقدامات و سیاست های کارآمد دولت مردان، افکار عمومی را به حمایت از نظام سیاسی بسیج نماید.

نکته‌ی حایز اهمیت آن که رسانه های جمعی با شکل دهی به افکار عمومی از طریق کارآمد نشان دادن نظام سیاسی و عملکرد مثبت دولتمردان، رضایت جمعی و اقناع سازی عمومی را رقم می زنند. نتیجه ی وضعی رضایت جمعی، ثبات سیاسی است و ثبات سیاسی به نوعی خود پدیدآورنده امنیت فرهنگی است.