تبیان، دستیار زندگی

بقعه‌ی سیدگل‌سرخ،

بقعه‌ی سیدگل‌سرخ، یکی از این عمارات کهن و تاریخی به شمار می‌آید که استوار و فارغ از گذر زمان، قدبرافراشته و چون گوهری ناب در این سرزمین می‌درخشد.
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

بقعه‌ی سیدگل‌سرخ
بقعه‌ی سیدگل‌سرخ، یکی از این عمارات کهن و تاریخی به شمار می‌آید که استوار و فارغ از گذر زمان، قدبرافراشته و چون گوهری ناب در این سرزمین می‌درخشد. این بنای تاریخی در قرن نهم هجری قمری ساخته شده و در سال ۱۳۸۱ با شماره ۷۶۶۰ به عنوان اثر ملی به ثبت رسیده است.

یزد از شهرهای قدیمی ایران است. بنای آن را که بیش از آن کثه نام داشته، به یزدگرد دوم ساسانی نسبت می‌دهند. کثه قلعهٔ مستحکمی بود و حومه‌ای در کنار کویر داشت، دارای دو دروازه‌ آهنین ـ دروازهٔ ایزد و دروازه‌ی مسجد بود. به گفته‌ ابن حوقل و یاقوت حموی، یزد جزو استخر فارس بوده است. یزدگرد سه تن از سرداران خود ـ بیده، میبد و عقدا ـ را مأمور کرد تا سه ده در کثه بسازند و آنان به ترتیب ده بیده، ده میبد و ده عقدا را ساختند. در دوره ساسانیان رفته‌رفته شهر آباد شد.

 

شهر یزدمملو از آثار تاریخی و باشکوهی است که جهانیان را وادار به تحسین کرده است. عماراتی همچون: مسجد جامع یزد، زندان اسکندر، بقعه‌ی دوازه امام، خانه‌ی لاری‌ها، بقعه‌ی سید رکن‌الدین و ... که هر کدام نمونه‌ی خارق‌العاده‌ای از تمدن و فرهنگ ناب ایرانی بوده و علاوه بر معرفی هویت چندین هزارساله‌ی این سرزمین، بخشی از هنر، عشق و ذوق سازندگان دوران مختلف را به مردم سراسر دنیا بازگو می‌کنند.

بقعه‌ی سید گل سرخ در استان یزد، شهر تاریخی یزد، در خیابان سید گل‌ سرخ، محله‌ی سرچشم و بیرون از دروازه‌ی کوشک نو قرار گرفته است. قطعا برای بازدید از این مکان تاریخی و ارزشمند ایران کهن، سفر به دیار دارالمومنین که از القاب شایسته‌ی استان یزد به شمار می‌رود، امری بدیهی خواهد بود. دیدار آثار تاریخی برجای‌مانده از دل تاریخ بسیار جالب و حیرت‌انگیز است.

بقعه‌ی سید گل‌سرخ یزد، یکی از مجموعه‌های ارزشمند تاریخی شهر یزد به شمار می‌آید که متشکل از قبرستان، آب‌انبار، بازارچه، خانه‌آقا، نمازخانه و حسینیه است. طبق نوشته‌های تاریخی، کارشناسان قدمت ساخت این مجموعه را متعلق به قرن نهم هجری قمری می‌دانند. این بنای کهن همواره به عنوان مکانی مقدس و قابل احترام در بین مردم استان یزد، تلقی می‌شود. در این اثر ارزشمند تاریخی شمایل قبری مشاهده می‌شود که براساس کتیبه‌ی نصب شده در آن، متعلق به سیدمعزالدین بن شرف‌الدین علی بن شمس‌الدین محمد بن تاج‌الدین است. احمد کاتب مشهور به سیدسرچم در مورد این بقعه نوشته است: درجنب آن مزار آسوده است و او مرد تارک مجذوب بود و آنچه بگفتی اکثر همان بودی و اکابر یزد او را منقاد بودند و چون درسال ست و خمسین و ثمانمائه (۸۵۶ هجری) وفات کرد، او را در این مقام دفن کردند و این مزار، عمارت کردند و مردم به زیارت روند و مراد یابند. جامع مفیدی نیز از آرامگاه سید حسین گل‌سرخ که در سرچم قرار دارد، نام برده و ایشان را از اقطاب می‌خواند. وی در وصف کرامات سید گل‌سرخ سخنانی ثبت کرده و از وی به نام سید حسین یاد می‌کند. این درحالی است که هیچ اسمی از لقب و نسب ایشان برده نمی‌شود. اکثر مردم نیز او را به نام سیدحسین پسر امام موسی‌بن‌جعفر(ع) می‌شناسند که احتمالا از دلایل ادای احترام و مقدس شمردن این مکان محسوب می‌شود. به نظر می‌رسد، حضور قبر پیرحسین بن استادحسن (فوت‌شده در سال ۹۷۹) در این محل از جمله دلایل نام‌گذاری بقعه به نام سیدحسین است که امروزه سنگ قبر وی روی دیوار غربی بازارچه قرار گرفته است. مرحوم آیتی نیز علاوه بر معرفی کردن آرامگاه سید گل‌ سرخ به سنگ قبر ذکرشده اشاره کرده و آن مزار را محل دفن شرف‌الدین علی وصی سیدرکن‌الدین بیان می‌کند. این درحالی است که ایرج افشار توانست شجره‌نامه‌ای از افراد خاندان شرف‌الدین تهیه کند. وی با استفاده از تعلیقات تاریخ یزد جعفری و براساس تاریخ‌های یزد، به این مهم دست یافت. ایرج افشار با مقایسه کردن و تطبیق دادن شجره‌نامه‌ی ذکر شده و نام فرد فوت شده که بر کتیبه‌ی بقعه‌ی سید گل‌سرخ حک شده است، گفته‌های مرحوم آیتی را به چالش کشیده و صحت آن‌ها را رد کرد. طبق نوشته‌ی ایرج افشار بر مولف تذکره‌ی جلالی هم در تشخیص هویت این مزار اشتباهی صورت گرفته است. وی مزار سید گل‌سرخ را همان سید سرچم معرفی می‌کند که در تاریخ جدید یزد شناخته شده است. اما مولف جامع مفیدی، سید سرچم و سید گل‌سرخ را دو شخصیت جداگانه معرفی کرده و این دو مزار را دو بقعه‌ی جداگانه در نظر می‌گیرد.
منبع: مقاله جهانگردی
کتاب اطلاعات توریستی کشورهای جهان