پروفسور حسابی
پروفسور حسابی را همه میشناسیم. او واقعاً چون ستارهای پر نور درخشید و همه جا را روشن کرد. محمود حسابی در سال 1281 شمسی در تهران متولد شد، پدر و مادرش اهل تفرش بودند. محمود چهار ساله بود، كه همراه با خانواده و پدر بزرگش كه سفیر ایران در بغداد بود، به بغداد رفت و پس از دو سال به دمشق و یك سال بعد به بیروت عزیمت كرد. در سن هفت سالگی در مدرسه شبانه روزی فرانسوی بیروت ثبت نام نمود و مشغول تحصیل شد،او علاقهی فوقالعادهای به تحصیل داشت.
هنوز چند ماهی نگذشته بود، كه زمان مأموریت پدربزرگش در بیروت، به پایان رسید و قرار بر این شد، كه محمود و برادر بزرگش، به تنهائی در مدرسه شبانه روزی فرانسوی بیروت بمانند و تحصیلات خود را ادامه دهند، اما هنگام ترك بیروت، بیتابی مادرشان سبب شد، كه مادر از كشتی پیاده شود و در بیروت بماند، سال اول تحصیل محمود بسیار مشکل بود چون او با داشتن مذهب و ملیت متفاوت با سایر دانشآموزان (یعنی مسلمان و ایرانی بودن محمود ) و نداشتن زبان فرانسه و عربی،مواجه بود. اما پس از گذشت یک سال، محمود زبان فرانسه و عربی را به خوبی فرا گرفت و در دروس دیگر هم، استعداد سرشار خود را نشان داد، به طوری كه در سال دوم، شاگرد اول مدرسه شد و جایزه دریافت كرد.
جالب توجه اینكه نمرههای محمود در زبان فرانسه، بالاتر از نمرات همشاگردیهای فرانسویالاصل او بود، این برتری درسی، در سالهای بعد نیز ادامه داشت، تا جائی كه وضع محمود، زبانزد معلمان و دانشآموزان گردید. او در سن یانزده سالگی آموزش دوره متوسطه را آغاز كرد، اما با شروع جنگ جهانی اول، مدرسه فرانسوی بیروت تعطیل شد و محمود در منزل، از یك معلم خصوصی درس یاد میگرفت و مادرش هم به او زبان فارسی یاد میداد و او را در یادگیری مسائل تشویق و یاری میکرد.
او با آموزش زبان فارسی شروع به خواندن کتاب گلستان و بوستان سعدی، غزلیات حافظ و قرآن کرد استعداد و حافظهی محمود به اندازهای قوی بود که در یک تابستان، توانست با مطالعهی كتاب فرهنگ «آلمانی فرانسه»، زبان آلمانی را به خوبی یاد بگیرد.
محمود بعد از آن زبان انگلیسی را هم خوب یاد گرفت و در کالج آمریکایی ثبتنام کرد و مشغول تحصیل شد اما پولی که از ایران برای آنها فرستاده میشد، به دلایلی قطع شد، در نتیجه وضع مالی و اقتصادی آنها به مشکل برخورد. مادر محمود شروع به فروختن زیورآلات خود و وسایل قیمتی منزل کرد تا بتواند زندگی خود و فرزندانش را اداره کند ولی کمکم این منبع درآمد به پایان رسید. مادر از این وضعیت سخت ناراحت بود، با این که بچهها او را دلداری میدادند ولی او طاقت نیاورد و از ناراحتی سكته كرد و سخت بیمار شد.
آنها در شرایط خیلی بدی قرار داشتند و مجبور بودند نان خشک جمع کنند و برای ادامهی زندگی از آنها استفاده کنند. اما علیرغم همهی مشکلات محمود سالهای تحصیلی خود را با موفقیت پشت سر میگذاشت و علاوه بر درس، در رشتههای مختلف ورزشی هم فعالیت داشت و مربی شنا شد. پس از پایان جنگ جهانی اول، در مدرسه مهندسی فرانسوی بیروت ثبت نام كرد و تحصیلات خود را در آن مدرسه دنبال نمود.
او در ایام تابستان، با نقشه كشی و خدمت در یك مؤسسه راه سازی، هزینههای زندگی و تحصیل خود را تأمین مینمود و پس از سه سال دیپلم مهندسی دریافت كرد، سپس به دانشگاه آمریكائی، كه تحصیل در آن را ناتمام گذاشته بود بازگشت و پس از چهار سال با اخذ لیسانس در رشتههای تاریخ، ریاضی، زیستشناسی و اخترشناسی فارغ التحصیل گردید.
بعداز آن از بیروت به فرانسه رفت و در دانشكدهی برق مشغول تحصیل شد و با دریافت دیپلم مهندسی برق، در راه آهن سراسری فرانسه مشغول به كار شد، اما روح كنجكاو و استعداد سرشارش ارضاء نمیشد و با موفقیت چشمگیری در امتحان دشواری كه پروفسور «فابری» از او گرفت، محمود به دانشگاه سوربن فرانسه راه یافت و در دكترای رشتهی فیزیك تحصیلات خود را ادامه داد و طولی نکشید که او دكترای فیزیك، را با درجهی ممتاز دریافت کرد و به ایران برگشت و در وزارت راه مشغول به كار شد. دكتر محمود حسابی، پدر فیزیك نوین و چهره تابناك علوم جدید در ایران، یكی از شخصیتهای برجسته و برگزیده دانش در سطح جهان و بهخصوص این مرز و بوم بود، كه بیش از شصت سال خدمات ارزشمند علمی و فرهنگی به كشور نمود.
او در انتقال علم جدید به ایران، عمدهترین سهم را داشت، كه قابل مقایسه با هیچ كسی نیست. دكتر حسابی بانی اولین دانشگاه و اولین دارالمعلمین و بنیانگذار دهها مركز تحقیقاتی و پژوهشی در ایران بود، به طوری كه در تاریخچه آموزش فیزیك دانشگاهی و تأسیس دانشگاه در ایران، با نام دكتر حسابی رقم زده شد. او عاشق خاک ایران و مملکتش بود، او دوست داشت ایران همیشه سرافراز باشد و شکوفایی علمی این کشور را آرزو داشت. بهطوری که دوست نداشت لحظهای از كشورش دور شود. 3نمونه از مشاغل و خدمات پروفسور حسابی در ایران به این شرح است.
1- مهندسی راه در وزارت راه و ترابری.
2- ایجاد اولین ایستگاه هواشناسی در ایران.
3- نوشتن قانون دانشگاه و تأسیس دانشگاه تهران.
همچنین پروفسور حسابی مقالات و رسالههای فراوانی در زمینههای مختلف دارد از جمله: تفسیر امواج- ماهیت ماده- ذرات پیوسته- توانایی زبان فارسی.
پروفسور حسابی در انجمنهای علمی سطح بالای جهان عضویت داشت و در اكثر محافل و مراكز علمی دنیا، كنفرانسهای علمی ارائه كرد. او از سوی یك مركز علمی در آمریكا، به عنوان كاندیدای مرد سال 1990 جهان انتخاب شده است.
وی، فیزیكدان برجستهی معاصر، با کسب نام نیك و بجای گذاشتن این همه آثار علمی و فرهنگی، بیشمار، پس از یك عمر نود ساله كوشش و تلاش، دوازدهم شهریور 1371 شمسی قمری در بیمارستان دانشگاه ژنو، زندگی پربار خود را بدرود گفت.
دوست نوجوانان
تنظیم: بخش کودک و نوجوان
**********************************
مطالب مرتبط
