آشنایی با بزرگترین مخفیگاه خشتی دزدها در ایران

دیدار از پاتوق دزدها حتما می‌تواند موضوع جذابی برای یک سفر ماجراجویانه باشد؛ کمینگاه‌هایی که از زمان‌های دور باقی مانده‌اند و برگی از تاریخ ایران را تشکیل می‌دهند.

بر روی «دژ کرشاهی» یا «قلعه دزدها» در نزدیکی روستای ابوزیدآباد هنوز هم آثار گلوله‌های توپ از نبرد نیروهای دولت رضاشاه و حسین کاشی، یاغی معروف دیده می‌شود.  برای رفتن به ابوزیدآباد و دیدن قلعه‌ای که روزگاری کمینگاه راهزنان کویری بوده، باید ۷۰ کیلومتر از شهرستان آران و بیدگل استان اصفهان دور شد و پس از گذر از ابوزیدآباد، راه روستای قاسم آباد را در پیش گرفت، ۳۰ کیلومتر بعد از روستا، قلعه دزدها دیده می‌شود.

پس از عبور از شهر ابوزیدآباد از توابع شهرستان آران و بیدگل، به روستایی به نام قاسم‌آباد می‌رسید که پس از ورود به روستا و گذر از آن، راه خاکی به سمت شمال وجود دارد که پس از طی مسافت ۳۰ کیلومتر به قلعه کرشاهی می‌رسد. از مرنجاب هم می‌توان به این قلعه رفت، دژ در حاشیه غربی کوه‌های یخ آب است.

 

دژ زیبای کرشاهی یا قلعه دزدها از شاهکارهای معماری دوران مشروطه (قاجار)  است.این بنا کاملأ با خشت خام احداث گردیده ودارای 5 برج بزرگ دیده بانی است. قلعه دارای غرفه‌ها و اتاقکهای تودرتواست و دور تادور آن را خندق بزرگ باروش مهندسی زیبائی بنا کرده اند تااز نفوذ دشمن به آن جلوگیری شود. قلعه کرشاهی یا گهر شاهی که در اصطلاح محلی به «قلعه کر» نامور است.

 

شالوده بنای این قلعه به قبل از اسلام باز میگردد و در دوره‌های مختلف از جمله در زمان حمله مغول بازسازی شده تا جلوی پیشروی دشمن که از راه کویر قصد حمله به نواحی مرکزی ایران را داشت، گرفته شود

این قلعه در زمان حمله مغولها ‌پایگاهی برای مبارزه بود و‌ به خوبی توانست در جنگی نابرابر چند روز مقابل یورش وحشیانه دشمن مقاومت کند.

 

سربازانی که در زمان حمله با مغولان می‌جنگیدند بعد از رشادتهای فراوان و وارد کردن تلفات سنگین به دشمن، وقتی لشکر عظیم مغول را می‌بینند که مانند مور و ملخ از هر سو می‌تازند، ترجیح می‌دهند از داخل قلعه به مبارزه و مقاومت ادامه دهند.

مغولان قلعه را محاصره می‌کنند ولی از همان ابتدا مشخص بود که این بنای مستحکم‌، بیدی نیست که با این بادها بلرزد و به راحتی تسلیم شود. ساختار پیچیده قلعه، تسخیر آن را دشوار کرده و در طراحی آن‌، اصول دفاعی بخوبی پیش بینی شده بود.

 

حیاط بزرگ میانی قلعه که در میان آن، انبار حوض بزرگی وجود دارد و اتاق‌های شاه‌نشین زمستانی و تابستانی، انبار، اصطبل‌های طویل و بزرگ و برج‌های ستبر و بلند را جانمایی کرده با ترکیب و در هم‌گسیختگی فضاهای مختلف، طراحی منحصر به فرد این قلعه را به رخ می‌کشاند.

دور تا دور قلعه دو دیوار محکم کشیده شده‌، و برج‌های دیده بانی که تیراندازان در آن مستقر بودند کمی متمایل به بیرون ساخته شده بود تا به تمام محوطه اطراف اشراف و تسلط داشته باشند.

 

ضمن اینکه بین دیوار دوم و دیوار اصلی قلعه ،خندق و کانالی به دهانه ۵ متر کنده شده و اگر دشمن از دیوار اول و دوم میگذشت ،در آن خندق زمینگیر می‌شد و فرصتی برای تیراندازان قلعه به وجود می‌آمد تا آنان را از پا در‌آورند‌. قلعه ٣ دیوار داشته که دیوار اصلی قلعه بلندتر از بقیه است، باقی مانده دیوار اول در ضلع شرقی پابرجاست

قلعه محاصره می‌شود با این تصور که وقتی آب و آذوقه ساکنان آن تمام شود، تسلیم خواهند شد. اما غافل از اینکه معماران و سازندگان این شاهکار نظامی، حتی برای محاصره شدن هم پیش بینی کرده اند و در کویر خشک و بی آب و در چنین دشت وسیعی‌، قلعه را در جایی ساخته اند که سطح زمین با سفره‌های آب زیر زمینی‌، کمترین فاصله را دارد‌. به طوری که با کندن کمتر از پنج متر به آب می‌رسیدند.

 

حوضی که اکنون نیز در وسط حیاط قلعه به چشم میخورد ١.۵ متر عمق دارد و تا چند سال پیش‌، همیشه پر از آب بوده است .(برکه و آبگیری که در محوطه غربی وجود دارد، هنوز هم کاملا پرآب است و تشنگی مسافران کویر را برطرف می کند).

 

بنابراین انتخاب مکان ساخت قلعه‌، در حالی که می‌توانست در هر جای دیگری از کویر ساخته شود‌، به نوبه خود‌، نشانگر درایت و دانش معماران آن است‌.

در آن زمان‌، در قلعه‌های ایرانی برای مقاومت در برابر محاصره‌، خرما و خشکبار و مخصوصا عسل را در کوزه و خمره‌های بزرگ نگهداری می‌کردند و با استفاده مقدار کمی از آن ،انرژی مورد نیاز بدن خود را به خوبی تامین می‌کردند و بدین ترتیب برای چندین سال آذوقه داشتند‌. (عسل طبیعی فاسد نمی شود ،در اهرام مصر مقداری عسل از ٣۵٠٠ سال پیش یافت شد که کاملا” سالم و قابل استفاده بوده‌)‌.منبع:مقاله جهانگردی.کتاب اطلاعات توریستی کشورهای جهان.سایت کارناوال