قوانین مسابقات کاپ فیزیک ایران (کفا)، سیزدهمین جشنواره پروژه های دانش آموزی تبیان

مقطع سنی مسابقه: دوره دوم متوسطه

1-     موضوع مسابقه
 فرآیند مسابقه IYPT یا همان مسابقه‌ی بین‌المللی فیزیکدانان جوان، هر ساله با انتشار 17 سوال آغاز می‌شود. دانش آموزان تا زمان اجرای مسابقه (برای مسابقات جهانی 1 سال فرصت دارند، اما معمولا برای مسابقات درون مرزی مانند کفا، مطابق آیین‌نامه‌ی خود و کمتر از یک سال فرصت می‌باشد) فرصت دارند تا برروی سوالات کار کنند و نتایج و روند کار خود را در قالب گزارشی برای هر سوال آماده کنند. حل این سوالات پژوهش محور است. سوالات به گونه‌ای است که هیچ کدام جواب مشخصی ندارد و به اصطلاح سوالات باز هستند، به این معنا که نمی توان ادعا کرد سوالی به طور کامل حل شده و به جواب نهایی رسیده است. حل مسائل می تواند شامل انجام آزمایشات فیزیکی و ارائه‌ی تئوری برای توجیه مشاهدات باشد و در نهایت تطبیق میان تئوری و داده‌ها و مشاهدات آزمایشگاهی. نتیجه‌ی حل هر سوال در قالب پاورپوینتی (presentation) که دانش‌آموزان برای هر سوال آماده می‌کنند، ارائه می شود (Reporter). تیم‌ دیگری گروه ارائه دهنده را در قالب مباحثه به چالش می‌کشد (Opponent) و درنهایت تیم سومی عملکرد دو تیم دیگر را نقد و بررسی می کند (Reviewer). در طول مسابقه داورها به فرآیند ارائه‌ی سوال توسط دانش‌آموزان و مباحثه‌ی علمی میان آن‌ها توجه می‌کنند و در نهایت آن‌ها را از جهت درک فیزیکی، کیفیت انجام کار، کیفیت ارائه و دیگر ملاک‌ها ارزیابی کرده و به آن‌ها نمره می‌دهند.

یکی از نکات ارزشمند برای دانش‌آموزان در این مسابقه، برگزاری آن به صورت شفاهی و در قالب جلسات دفاع است. زیرا علاوه بر ارتقای مهارت‌ها و توانایی‌های علمی و پژوهشی آنان، به افزایش مهارت‌های فن بیان و قدرت ارائه‌ی آنان نیز کمک می‌کند. این توانایی کاربردی در کمتر مسابقه‌ی علمی مورد توجه قرار می‌گیرد. همچنین مسابقات به دو زبان فارسی و انگلیسی برگزار می شود.

2-   چرا کاپ فیزیک ایران
با توجه به این که مسابقات مختلفی در زمینه ی فیزیک در کشور برگزار می شود و هریک به لحاظ علمی و آموزشی ویژگی های خاص خود را دارند، در اینجا به برخی از ویژگی های منحصر به فرد مسابقه‌ی مذکور اشاره می کنیم:

·        محوریت پژوهش علمی در سطح دانش آموزی
·        آموزش مهارت‌های بیانی و شیوه‌ی صحیح مباحثه‌ی علمی
·        جذابیت و گستردگی سوالات مطرح شده که به دانش آموزان امکان می دهد تا پژوهشی جدی را آغاز کرده و با وجوه مختلف فیزیک آشنا شوند
·        پرورش خلاقیت دانش آموزان در زمینه‌ی حل مسائل پیچیده‌ی علمی و آشنایی با راهکار‌های حل مسئله
·        مباحثات و مطالعات به زبان انگلیسی
·        تربیت دانش آموزانی با مهارت های پژوهشی که نه تنها موجب پویایی علمی مدارس می شود بلکه در آینده با ورود این دانش آموزان به دانشگاه‌ها، تاثیرات مثبتی در محیط علمی دانشگاه خواهد داشت.

تلاش تیم اجرایی کفا، فراهم آوردن فضای پژوهشی و علمی برای رشد دانش‌آموزان و ارتقای سطح آموزش فیزیک در کشور، با برگزاری این مسابقات است.

3-   سوالات کاپ فیزیک ایران
تیم اجراکننده کاپ فیزیک ایران در نظر دارد تا مسابقاتی در سبک IYPT برگزار کند، از این رو محور اصلی این مسابقات 17 سوال منتشر شده توسط کمیته جهانی IYPT است که توسط تیم اجرایی کفا ترجمه و منتشر شده است.

4-   شرکت کننده های کاپ فیزیک ایران
·        یک تیم می تواند از 2 تا 5 دانش آموز تشکیل شده باشد.
·        کلیه دانش آموزان مجاز به شرکت در مسابقات می باشند.
·        الزامی ندارد که تمام اعضای تیم از یک سال باشند.
·        اعضای تیم می توانند از مدارس متفاوتی باشند.
·        شرکت کردن دانشجویان دانشگاه ها در این مسابقه مجاز نیست.
·        ترکیب تیم ها در طول مسابقات نمی تواند تغییر کند.
·        تیم توسط یکی از اعضای تیم به عنوان کاپیتان که نماینده رسمی تیم در طول نبرد فیزیک است، رهبری می شود.
·        تیم توسط یک یا دو سرپرست از مدرسه همراهی می شود.
·        محدودیتی برای تعداد تیم های شرکت کننده از یک مدرسه وجود ندارد.

5-   مراحل کاپ فیزیک ایران
مسابقات در دو مرحله برگزار می شوند که هر مرحله هم در بخش فارسی هم در بخش انگلیسی شرکت کننده می پذیرد:
·        مرحله اول : هر تیم یک فیلم از ارائه ی خود روی یکی از مسایل کار شده، آماده کرده و برای تیم اجرایی کفا ارسال می کند. این ارائه باید توسط یکی از اعضای تیم صورت بگیرد و تیم های مختلف از یک مدرسه باید سوالات متفاوتی را ارائه دهند. این فیلم ها توسط هیئت داوران کفا داوری می شود و نتایج آن طی کمتر از یک ماه اعلام خواهد شد. تاریخ این مرحله اواسط ماه بهمن می باشد.
·        مرحله دوم: تیم هایی که در مرحله ی اول مورد قبول تیم داوری واقع شده اند، در مرحله ی دوم مسابقات که مرحله ی حضوری است و در همان قالب مسابقات جهانی IYPT برگزار می شود، حضور بهم می رسانند. تاریخ این مرحله در اردیبهشت ماه می باشد.
جزییات قوانین هر مرحله در فایلی جداگانه پیوست خواهد شد.

6-   رده بندی تیم ها در کاپ فیزیک ایران
·        مرحله اول : تمام فیلم های ارسالی توسط هیئت داوران کفا بررسی شده و از میان آنها حداکثر30 تیم برتر به مرحله ی دوم راه پیدا می کنند. 10 تیم بعدی نیز می توانند به عنوان بیننده در مرحله ی دوم مسابقات شرکت کنند.
·        مرحله دوم : قوانین رتبه بندی در این مرحله از مسابقات مشابه مسابقات جهانی است. دانش آموزان تیمی که در مرحله نهایی پیروز شوند، کاپ فیزیک ایران را دریافت می کنند. بقیه ی دانش آموزان گواهینامه حضور در مسابقات را دریافت می کنند. سرپرستان تیم ها نیز، گواهینامه های  تیمشان را دریافت می کنند.


آی دی جهت هماهنگی های بخش کفا: kafaa_info@

بخش پژوهش های دانش آموزی تبیان، تنظیم: نسرین صادقی