آیا می‌ توان در سیارات فراخورشیدی زندگی کرد؟

 زینب شاه مرادی - مرکز یادگیری تبیان
تا چند سال پیش بحث سیارات فراخورشیدی فقط به مباحث نظری سیاره شناسان محدود می شد، اما نگاهی به عالم ستاره ها این ظن را به وجود آورد که آیا جز خورشید در اطراف ستارگان دیگر نیز سیاراتی در حال چرخش هستند؟ پس از بررسی های بسیار، نخستین نشانه ها از یک سیاره فراخورشیدی یافت شد و تاکنون بیش از ۹۰۰ سیاره فراخورشیدی شناخته و تائید شده اند و هزاران سیاره دیگر نیز در انتظار تائید به سر می برند. برخی از آن ها در نقاط قابل سکونت در ستاره خود ـ نقاطی که آب مایع برای زندگی وجود دارد ـ در حال چرخش هستند، اما بیشتر آنها سیارات بزرگ گازی هستند که برای زندگی نامناسب تشخیص داده شده اند. با وجود داشتن این همه سیاره فراخورشیدی چه عاملی زندگی کردن در آنجا را امکان پذیر می کند؟
دو پژوهشگر بنام رنه هلر ، از موسسه فیزیک و نجوم دانشگاه مک مستر (کانادا) و خورخه آی. زولوگا از موسسه فیزیک دانشگاه آنتیوکوا ( کلمبیا ) بررسی کرده اند اگر سیارات فراخورشیدی توسط میدان مغناطیسی محافظت شوند، آیا آن سیارات شرط لازم برای حفاظت از حیات را خواهند داشت؟ جریان شدید ذرات باردار که از ستارگان منتشر می شوند (باد ستاره ای) یا پرتوهای کیهانی همواره درحال تاختن در فضا هستند و کره زمین به واسطه میدان مغناطیسی خود که باعث تغییر مسیر بخش عظیمی از این ذرات پرانرژی می شود، در امان است. بیشتر سیارات فراخورشیدی که تا امروز کشف شده اند در دسته سیارات غول پیکر گازی مثل مشتری و زحل قرار می گیرند. این سیارات قطعا نمی توانند میزبان حیات از نوعی که ما می شناسیم باشند، اما یافته های تلسکوپ فضایی کپلرنشان از آن دارد که شاید سیارات فراخورشیدی سنگی وجود داشته باشند که مانند قمر به دور سیارات ابرغول فراخورشیدی در حال چرخیدن هستند. حال سوال اینجاست که آیا این سیارات سنگی می توانند در حفاظ میدان مغناطیسی سیاره ای که سیاره دور آن می چرخد، شرایط لازم برای حیات را کسب کنند؟
باد شدید ستاره ای فضای مغناطیسی بسیار حجیم را هم پس می زند؛ بنابراین یک سیاره فراخورشیدی برای قابل سکونت شدن نباید به ستاره خود بسیار نزدیک باشد. چرا که عواملی چون فشارهای جزر و مد گرانشی به فعل و انفعالات داخلی منجر می شود که از آن با عنوان فعالیت های آتشفشانی گرانشی یاد می شود، مانند آتشفشانی که در یکی از قمرهای سیاره مشتری به نام Io به ثبت رسیده است. عامل دیگر، انرژی ساطع شده از سیاره است که باعث به هم ریختگی تاثیر گلخانه ای روی سیاره فراخورشیدی می شود (تصور می شود بخار حاصل از آب موجود در این سیاره، به صورت گاز گلخانه ای قوی است که بدون آن سیاره قابل سکونت نخواهد بود). بر این اساس، سیاره فراخورشیدی به جهنمی سوزان، مانند زهره تبدیل می شود.
ستاره شناسان برای اجتناب از این دو خطر، حداقل فاصله را برای استقرار این قبیل سیارات اندازه گیری کرده اند و کاوشگران این فاصله را برای سیارات فراخورشیدی قابل اکتشاف (سیاراتی که حداقل دو برابر اندازه مریخ هستند) و سیاره ای که سیاره اصلی آنها به دور ستارگان بسیار سوزان ـ ستارگانی با ۰٫۷ حجم خورشیدی ـ نمی چرخند تخمین زده اند. از آنجا که میدان مغناطیسی به ترکیبات سیارات بستگی دارد، کاوشگران پس از بررسی بهتر این ترکیبات این نتایج را دقیق تر اعلام خواهند کرد. بعلاوه، برخی ذرات باردار به داخل فضای مغناطیسی نفوذ می کنند که باید تاثیر آنها نیز روی شرایط زندگی بررسی شود، اما با وجود اینها هنوز جای امیدواری هست که روزی بتوان در این سیارات خارج از منظومه شمسی نیز سکونت داشت.


منبع: bigbangpage