عملیات رمضان
با رمز یا صاحب الزمان ادرکنی در محور شرق بصره به صورت گسترده در تاریخ ۷/۵/۱۳۶۱ به فرماندهی مشترک انجام شد.نخستین عملیات نظامی پس از آزادسازی خرمشهر در سوم تیرماه ۱۳۶۱ عملیات رمضان در وسعتی حدود ۱۵۰۰ کیلومتر مربع برای تصرف نهایی بصره انجام شد و با شکست مواجه گردید.
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :
تاریخ : چهارشنبه 1396/08/10
عملیات رمضان
با رمز یا صاحب الزمان ادرکنی در محور شرق بصره به صورت گسترده در تاریخ ۷/۵/۱۳۶۱ به فرماندهی مشترک انجام شد.نخستین عملیات نظامی پس از آزادسازی خرمشهر در سوم تیرماه ۱۳۶۱ عملیات رمضان در وسعتی حدود ۱۵۰۰ کیلومتر مربع برای تصرف نهایی بصره انجام شد و با شکست مواجه گردید.گفته می‌شود که عملیات رمضان بزرگترین نبرد زمینی جهان پس از جنگ جهانی دوم بوده‌است. در این نبرد سه موج جداگانه از سپاهیان داوطلب در زمینی مسطح به سوی بصره حرکت کردند. عراق به سادگی از توپخانه برای قتل عام ۳۰۰۰۰ سرباز ایرانی استفاده کرد. عملیاتی که درواقع هیچ دستاوردی برای ایران نداشت.
فتوای امام خمینی در خصوص اعزام جوانان «بالغ» (۱۵ سال قمری) به جبهه‌ها در همین راستا بود. که چنین فتوا می‌داد: «مادامی که جبهه‌ها نیاز به نیرو دارد، رفتن به جبهه به بالغین واجب کفایی است»
ورود به خاك عراق
صدام پس از اشغال خرمشهر و به بهانه حمله سراسری اسرائیل به جنوب لبنان ، قصد داشت جنگ را خاتمه داده و امتیاز خرمشهر را برای خود نگه دارد . از سوی دیگر فرماندهان ایرانی با اطلاع از این قصد بر آن شدند تا با فتح منطقه ای از خاك عراق و گرفتن امتیاز ارضی ، پایان عادلانه ای به جنگ دهند .به این ترتیب عملیات رمضان در چهار محور و پنج مرحله از سوی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و ارتش ایران طراحی و اجرا گردید ، تا با عبور از خط مرز بین المللی ، یك زمین مثلث شكل به وسعت 1600 كیلومتر مربع تصرف شود . این منطقه از شمال به كوشك و طلاییه و پاسگاه های مرزی در جنوب هویزه و حاشیه جنوبی هور الهویزه و از غرب به رودخانه اروند ( در نقطه تلاقی دجله و فرات به نام القرنه ) تا شلمچه در غرب خرمشهر ، و از شرق به خط مرزی شمالی – جنوبی و از كوشك تا شلمچه منتهی می شد .
مهندسین عراق در منطقه شمال غربی بصره و تنومه خطوط پدافندی عراق را با ساخت یك كانال به طول 30 و عرض یك كیلومتر ( كه مختص پرورش ماهی بود ) با پمپاژ آب و احداث موانع و كمین و سنگرهای تیربار به عنوان مانع اساسی و بازدارنده از حملات احتمالی نیروهای ایرانی به سوی بصره تدارك دیده بودند . همچنین در قسمت جنوبی منطقه ( رو به روی شلمچه ) آب رها شده بود تا از هرگونه تردد نیروهای زرهی و پیاده ، عملا ممانعت به عمل آید .
سرانجام عملیات رمضان در شب 21 رمضان و سالروز شهادت امام علی (ع) در ساعات 21 و 30 دقیقه شامگاه 23 تیر ماه 1361 با رمز یا صاحب الزمان ادركنی در منطقه عملیاتی شلمچه و شرق بصره آغاز شد . در این حمله 8 لشگر پیاده از سپاه و دو لشگر زرهی از ارتش به عنوان نیروی اصلی و همچنین یك تیپ پیاده ازسپاه و یك لشگر زرهی از ارتش به عنوان نیروی ذخیره حضور داشتند كه تحت امر چهار قرارگاه عملیاتی كار می كردند .
در مرحله نخست – در سه محور – به علت موانع و استحكامات مثلثی شكل و میادین مین فراوان ، نیروهای ایرانی نتوانستند با سرعت عمل به تمامی اهداف مورد نظر دست یابند ، لذا با روشن شدن هوان از ادامه پیشروی خودداری شد . اما در محور جنوبی – جنوب پاسگاه زید – چهار تیپ از سپاه و دو تیپ از ارتش توانستند با سرعت عمل چشمگیری همه مواضع دشمن را در هم كوبیده و تا عمق 30 كیلومتری مواضع عراقی ها رسیده و خود را به نهر كتیبان در شرق اروند و كانال ماهیگیری برسانند ، به گونه ای كه به قرارگاه فرماندهی لشگر 9 زرهی عراق دست یافته و علاوه بر غنیمت گرفتن خودرو تویوتا فرماندهی ، قرارگاه را منهدم می كنند . علی رغم این موفقیت ، جناح راست نیروها بازمانده بود و با روشن شدن هوا عراقی ها با یك لشگر زرهی فشار اصلی را معطوف این منطقه كرده و از پیشروی نیروهای ایرانی ممانعت به عمل آوردند .
در این مرحله از عملیات 85 دستگاه تانك و نفربر و 12 توپ دشمن منهدم و 71 دستگاه تانك و نفربر نیز به غنیمت گرفته شد .
مرحله دوم نیز در محور میانی – جنوب پاسگاه زید – و با همان یگان ها و تقویت دو تیپ دیگر در تاریخ 25 مرداد ماه 1361 صورت گرفت كه چندان موفقیت آمیز نبود و تنها مقداری خسارت به دشمن وارد آمد و شماری از آنان كشته و زخمی و اسیر شدند .
در مرحله سوم احتمال می رفت كه دشمن با تجمع نیروهای زرهی قصد پاتك دارد ، لذا در تاریخ 30 مرداد ماه 1361 از شركت نیروهای زرهی خودی صرف نظر شد تا نیروهای پیاده بتوانند به انهدام تانك ها و نفربر ها بپردازند . بنابراین عملیات مرحله سوم از جنوب پاسگاه زید آغاز شد و نیروهای ایرانی به طور خیره كننده ای به در هم شكستن و تصرف مواضع دشمن پرداختند . رزمندگان اسلام توانستند در این مرحله مهم ، در زمینی به وسعت 180 كیلومتر مربع ، نزدیك به 700 دستگاه تانك و نفربر را منهدم و 14 دستگاه تانك و نفربر دشمن را كه 4 دستگاه از نوع پیشرفته تی – 72 بود به غنیمت بگیرند .
مرحله چهارم عملیات در یكم شهریور ماه 1361 از محور جنوبی منطقه عملیاتی شلمچه شروع شد اما به دلیل آمادگی و هوشیاری عراقی ها و استحكامات و مواضعی كه تعبیه شده بود ، راهی از خط نخست دشمن ، به روی رزمندگان اسلام باز نشد .
مرحله پنجم و پایانی كه تلاش نهایی و اصلی این عملیات سیاسی – نظامی بود ، در 6 شهریور ماه 1361 از شمال پاسگاه زید و در حد فاصل دژ مرزی عراق و خاكریزهای مثلثی آغاز شد . در آغاز درگیری و نبرد ، همه چیز طبق طرح فرماندهان ایرانی پیش رفت و نیروهای ارتش و سپاه توانستند گذشته از پاكسازی و الحاق ، خاكریزی مناسب و دو جداره در جناح شمالی دشمن بسازند . ولی از آنجا كه دقت كافی در ساخت آن به كار نرفت ، دشمن توانست 5 كیلومتر در آن رخنه كند . در این مرحله 130 دستگاه تانك و نفربر منهدم و 11 دستگاه نیز به غنیمت گرفته شد و همچنین 800 تن از نیروهای دشمن كشته و زخمی شدند .
بنابراین در این عملیات 1097 دستگاه تانك و نفربر منهدم شده و 50 دستگاه تانك و نفربر به غنیمت نیروهای ایرانی درآمد . همچنین 8715 تن از نیروهای بعثی عراقی نیز كشته و زخمی و اسیر شدند .
جمهوری اسلامی ایران با اجرای این عملیات سیاسی – نظامی نشان داد كه در نفوذ به خاك عراق و ادامه نبرد ، تنها به دنبال خواسته های به حق مردم مظلوم خود است ؛ هر چند كه تنها محدوده پاسگاه زید عراق به وسعت 400 كیلومتر مربع تصرف و لشگر 9 زرهی عراق به طور كامل منهدم شد و هدف اصلی تامین نگشت ، اما این عملیات یك اقدام مثبت تلقی گردید .
خلاصه گزارش عملیات:
نام عملیات : رمضانزمان اجرا : 23/4/1361
مكان اجرا : منطقه عملیاتی شلمچه ( شمال غربی خرمشهر و شرق بصره )
رمز عملیات : یا صاحب الزمان ادركنی
تلفات دشمن : 8715 نفر كشته ، زخمی و اسیر
ارگان های عمل كننده : سپاه و ارتش
اهداف عملیات : فتح منطقه ای از خاك عراق و گرفتن امتیاز ارضی برای پایان عادلانه به جنگ دو ساله در طی 5 مرحله
منبع:فاتحان
