مرسوم نبودن خطبه های طولانی در صدر اسلام

پاسخ:

طولانی بودن سخنرانی و یا کوتاه بودن آن و همچنین همیشه یکنواخت صحبت کردن، چیزی نیست که نیاز به حدیث و دستورالعمل صحبت کردن، چیزی نیست که نیاز به حدیث و دستورالعمل داشته باشد و در صدر اسلام سخنرانان همه رقم سخن می گفتند برخی بیشتر طولانی و کمتر کوتاه و برخی برعکس آن و این شخص سخنران بوده که بر اطاله ی سخن یا کوتاه سخن گفتن برحسب شرایط تصمیم می گرفته است.
و حتی خود کسانی که این شبهه را مطرح کرده اند به این حقیقت معترفند که هیچ دلیلی بر نفی خطبه های طولانی ندارند و می گویند:
«ما هیچ وقت نمی گوئیم که طولانی بودن خطبه به این اندازه از نظر عقلی ممنوع است...»
بلکه «جاحظ» در (البیان و التبیین ج 1 ص 50) می گوید: «روایت کرده اند که قیس بن خارجه بن سنان، روزی از صبح تا شب خطبه خواند و هیچ یک از سخنانش تکراری نبود نه در لفظ و نه در معنی».

زکی مبارک در «النثر الفنی» جلد 1 ص 59 می گوید: سحبان وائل [2] . همان سخنرانی که طولانی بودن سخنرانیهایش معروف بوده و گاهی نصف روز سخنرانی می کرده و در عین حال خطبه های کوتاهی نیز از او نقل شده است.
بنابراین خطیبان- در صدر اسلام و پس از آن تا زمان حاضر- طبق فطرت و بر اساس شرایط زمانی و مکانی بر اطاله ی سخن یا کوتاهی آن تصمیم می گرفتند.
خطبه ها و نامه های علی بن ابی طالب علیه  السلام نیز همین گونه بوده است گاهی همچون عهدنامه ی مالک اشتر در اثر شرایط حاکم بر مصر مصلحت بر اطاله ی سخن است و گاهی شرایط اقتضا می کند که کوتاه سخن گوید.

و جاحظ می گوید: «عمر اهل خطبه های طولانی نبود و صاحب خطبه های طولانی علی بن ابی طالب است» پس این شبهه و اشکال نیز نادرست است.

پی نوشتها:
[1] نقل از «اثر التشیع الادب العربی»، ص 66.
[2] یکی از سخنرانان معروف زمان معاویه که در شام می زیست.

---

منبع :مرکز جهانی اطلاع رسانی آل البیت علیهم السلام