صله رحم در نهج البلاغه

1287. حق همسایه

قال علیه السلام عند وفاته: الله الله فى جیرانكم، فانهم وصیة نبیكم. ما زال یوصى بهم، حتى ظننا اءنه سیورثهم.
در هنگام وفات خویش فرمود: خدارا خدارا! درباره همسایگانتان كه آنان سفارش شده پیامبر شمایند. پیامبر صلى الله علیه و آله پیوسته درباره همسایگان سفارش مى كرد چندان كه گمان بردیم آن ها را ارث بر قرار خواهد داد.

1288. نیاز خویشاوندى به دوستى (1)

القرابة الى المودة، اءحوج من المودة الى القرابة
خویشاوندى به دوستى نیازمندتر است تا دوستى به خویشاوندى. (2)

1289. محبت به خویشاوندان

اءیها الناس! انه لا یستغنى الرجل و ان كان ذا مال عن عترته، و دفاعهم عنه باءیدیهم و اءلسنتهم، و هم اءعطى الناس حیطة من ورائه، و اءلمهم لشعثه، و اءعطفهم علیه عند نازلة اذا نزلت به. و لسان الصدق یجعله الله للمرء فى الناس، خیر له من المال یرثه غیره و منها: اءلا لا یعدلن اءحدكم عن القرابة یرى بها الخصاصة اءن یسدها بالذى لا یزیده ان اءمسكه، و لا ینقصه ان اءهلكه. و من یقبض یده عن عشیرته فانما تقبض منه عنهم ید واحدة و تقبض منهم عنه اءید كثیرة؛ و من تلن حاشیته، یستدم من قومه المودة
اى مردم! هیچ كس هر اندازه هم ثروتمند باشد، از خویشان (ایل و عشیره ) خود و حمایت عملى و زبانى آن ها از خویش بى نیاز نیست. آنان بزرگ ترین گروهى هستند كه از انسان پشتیبانى مى كنند و پراكندگى و پریشانى او را از بین مى برند و در مصیبت ها و حوادثى كه برایش پیش مى آید بیش از همه به او مهربان و دلسوزند. نام نیكى كه خداوند براى انسان در میان مردم پدید مى آورد بهتر است از مال و ثروتى كه وى براى دیگران باقى مى گذارد.
هان! مبادا از خویشاوند نیازمند خود روى برتابید و از دادن اندك مال به او، كه اگر ندهید چیزى بر ثروت شما نمى افزاید و اگر بدهید چیزى كم نمى شود، دریغ نكنید. هر كه از خویشان خود دست كشد، یك دست از آنان بازگرفته، اما دست هاى فراوانى از خود كنار زده است و آن كس كه با قوم و خویشان خود نرم خو و مهربان باشد، دوستى و محبت همیشگى آنان را به دست آورد. (3)

1290. وجوب صله رحم

(فرض الله ) صلة الرحم منماة للعدد
خداوند صله رحم را براى كثرت نفرات واجب گردانید. (4)

1291. فلسفه خانه بزرگ

لعلاء بن زیاد، لما راءى سعة داره: ما كنت تصنع بسعة هذه الدار فى الدنیا، و اءنت الیها فى الاخرة كنت اءحوج؟ و بلى ان شئت بلغت بها الاخرة. تقرى فیها الضیف، و تصل فیها الرحم، و تطلع منها الحقوق مطالعها، فاذا اءنت قد بلغت بها الاخرة
امام على علیه السلام وقتى خانه وسیع علاء بن زیاد را دید به او فرمود: چه كارى به بزرگى و فراخى این خانه در دنیا دارى، در حالى كه تو در آخرت به آن نیازمندتر خواهى بود.
آرى! اگر بخواهى با این خانه بزرگ توشه براى آخرت ذخیره كنى در این خانه مهمان را بنوازى و پیوند با خویشان را محكم تر كنى. و حقوق آن را به مصارف خود ادا كنى، با این شرایط است كه براى آخرت خود زاد و توشه تحصیل نموده اى. (5)

1292. ره آورد جوانمردى

الكرم اءعطف من الرحم
بزرگوارى و جوانمردى بیشتر از علقه خویشاوندى موجب مهربانى و توجه مردم نسبت به انسان مى گردد. (6)
1293. زكات مال
من آتاه الله مالا، فلیصل به القرابة، و لیحسن منه الضیافة
هر كسى كه خدا به او مالى داد به نزدیكان خود بپردازد و مهمان نوازى كند. (7)

1294. غریب حقیقى

رب بعید اءقرب من قریب، و قریب اءبعد من بعید. و الغریب من لم یكن له حبیب.
بسا دورى كه از هر نزدیكى نزدیك تر است و بسا نزدیكى كه از هر دورى از آدمى دورتر است، غریب كسى است كه دوستى نداشته باشد. (8)

پی نوشت:
1-نامه 47.
2-حكمت 308.
3-خطبه 23.
4-حكمت 252.
5-خطبه 209.
6-حكمت 247.
7-خطبه 142.
8-نامه 31.
نهج البلاغه موضوعی (عباس عزیزی) ناشر:صلاة ؛چاپ عترت ؛محل نشر:قم سال نشر: ١٣٨٠

---

منبع :مرکز جهانی اطلاع رسانی آل البیت علیهم السلام

صله رحم