سرطان لوزالمعده: رویکردی نو نسبت به پیشرفت بیماری

سرطان لوزالمعده به ندرت در مراحل اولیه شناسایی می‌شود، زیرا علایم اولیة آن اغلب سردرگم‌کننده و ناشناخته‌اند.

سرطان لوزالمعده: رویکردی نو نسبت به پیشرفت بیماری

نتیجه اینکه بیماری اغلب اوقات در زمان تشخیص پیشرفته شده است، که بیمار را با تومورهای غیر قابل جراحی و پیش‌آگهی ضعیف به حال خود وامی‌گذارد. این گرایش به بروز ناگهانی در این سرطان به نوعی برای پزشکی به شکل یک معما درآمده است.
حالا یک مطالعة توالی ژنومی عنوان می‌کند که این بیماری به روشی متفاوت از مدل‌های رایج گسترش پیدا می‌کند. یافته‌های این مطالعه دری تازه به روی تشخیص بهتر و پیش‌بینی بهتر از گسترش بیماری می‌گشاید.
مدل پذیرفته شدة سرطان لوزالمعده این است که بیماری گام به گام توسعه می‌یابد – که در خلال آن یک توالی ژنتیکی تغییر و بیماری به تدریج پیشرفت می‌کند – چرا که هر دگرگونی به صورت مستقل صورت می‌گیرد.
اکنون در مقالة تازه‌ای که در نیچر / Nature منتشر شده است، محققان کانادایی این مدل را به چالش می‌کشند.
از پی توالی‌سازی کل ژنوم ۱۰۰ تومور پانکراتیک، محققان نقشة تاریخ تومورها را ترسیم کردند و دریافتند که پیشرفت بیماری “نه تدریجی است و نه از الگوهای پذیرفته شده برای جهش پیروی می‌کند”.
پیشرفت علمی در سرطان لوزالمعده از پیشرفت‌های صورت گرفته در اغلب سرطان‌ها کندتر بوده است.
در نتیجه در همان حال که میزان بقاء بیماران برای بسیاری از سرطان‌ها در دهه‌های اخیر به شکل چشمگیری افزایش یافته است، اغلب بیماران دچار سرطان لوزالمعده به ندرت بیش از ۵ سال پس از تشخیص سرطان زنده می‌مانند.
انتظار می‌رود که تا سال ۲۰۳۰ میلادی سرطان پانکراس به دومین علت پیشتاز مرگ‌های مرتبط به سرطان تبدیل شود. نیاز به پیشرفت‌های علمی برای بهبود فرجام بالینی بیماران هرگز به این اندازه شدید نبوده است.

مدل مرسوم با واقعیت بالینی همخوانی ندارد

در تفسیر سرطان لوزالمعده، دکتر فیاض نوتا / Faiyaz Notta، نویسندة ارشد مقالة تازه و پژوهشگر انستیتو تحقیقات سرطان اُنتاریو (OICR) در تورونتو می‌گوید:
“این بیماری می‌تواند از حالت یک سرطان موضعی، محدود به لوزالمعده، بسیار سریع به یک سرطان متاستاتیک کامل تبدیل شود.”
او توضیح می‌دهد که دیدگاه سنتی در مورد سیر پیشرفت بیماری با آنچه در بالین بیمار مشاهده می‌شود همخوانی ندارد.
فیاض اضافه می‌کند: اگر شما نتوانید ارتباطی میان بیولوژی تومور با واقعیت بالینی بیماری پیدا کنید این، کار را برای جلو رفتن در سعی برای یافتن درمان‌های تازه سخت می‌کند.
در مقالة خود، محققان می‌نویسند که چگونه مدل فعلی سرطان پانکراس گسترش آن را از طریق یک توالی مشخص تغییرات در برخی ژن‌ها – موسوم به KRAS که با CDKN2A و سپس با TP53 و SMAD4 دنبال می‌شود – دنبال می‌کند.
همچنین این مدل مسیر را تدریجی فرض می‌کند زیرا “هر دگرگونی به استقلال خود نیاز دارد.”
در حالی که انتقادهایی نسبت به مدل مزبور صورت گرفته است، این مدل بر چالش‌ها غلبه کرده و اغلب به اوقات عنوان توضیح بالینی چگونگی تکامل آرام سرطان پانکراتیک و بروز آن در مراحل پایانی مورد استفاده قرار گرفته است.
محققان می‌نویسند: “به هر حال، گرایش شدید این بیماری به متاستاز سریع و ناتوانی در بهبود فرجام بیمار، علی‌رغم کوشش‌هایی که با هدف تشخیص زودرس آن انجام شده است، نشان می‌دهد که پیشرفت سرطان لوزالمعده تدریجی نیست.”

سرطان لوزالمعده بیشتر شبیه به “انفجار بزرگ” بروز می‌کند

برای مطالعة خود، دکتر نوتا و همکارانش از ابزارهای نوین ژنومیک برای پیگیری تغییرات تعداد رونویسی و دگرگونی‌های مرتبط DNA در ژنوم‌های تومور غنی شده استفاده کردند.
مطالعة تغییرات تعداد رونویسی DNA یک عرصة نوین مرتبط در پژوهش‌های مربوط به سلامت و بیماری است. نخست، زمانی که ژن‌ها کشف شدند، گمان بر این بود که سلول‌های ما فقط دارای دو نسخه هستند، که هر یک از آنها از یکی از والدین بیولوژیک می‌آید. در هر حال، بعدها دریافتند که خطاهای رونویسی می‌تواند در کوران میتوز– فرآیند پیچیدة رونویسی میلیاردها مبادی شیمیایی یا “حروف کد DNA” در هر بار تقسیم سلولی – بروز کند.
برخی از این خطاها نتیجة از دست رفتن اجزاء DNA است در حالی که دیگران نتیجة کپی‌های اضافی هستند. عواقب این روند بر عملکرد سلول تأثیر دارد و در برخی موارد سبب بروز سرطان می‌شود.
دکتر نوتا و همکارانش دریافتند که دو‌سوم تومورهایی که آنها بررسی کرده‌اند پناهگاه “الگوهای بازآرایی پیچیدة مرتبط به خطاهای میتویتک هستند، که با تعادل نشانه‌دار سازگاری دارند.”
آنها در ادامه می‌نویسند که در “یک زیرمجموعه از موارد”، عواقب هر خطا این است که سرطان مهاجم بیش از اتفاقات متوالی ژنتیک از اتفاقات همزمان ناشی می‌شود.
به عبارت دیگر محققان عنوان می‌کنند که سرطان پانکراتیک بیشتر شبیه به “انفجار بزرگ” بروز می‌کند تا شبیه به یک فرآیند مرحله به مرحله و تدریجی.
نویسندگان امیدوارند که مطالعة آنها به چشم‌اندازی جدید در تحقیقات منتج شود که نتیجه‌اش بهبود تشخیص سرطان پانکراس و پیش‌آگهی گسترش بیماری خواهد بود و نیز بینشی درونی در مورد دیگر سرطان‌های مهاجم ایجاد خواهد کرد.
دکتر فیاض نوتا می‌گوید: “یافته‌های ما مسیر بسیار متفاوتی را در مورد توسعة این بیماری نشان می‌دهد و مشکلات بالینی این بیماری را در چشم‌انداز بهتری قرار می‌دهد. ما اکنون بهتر می‌توانیم حس کنیم که چرا بیماری مزبور اینقدر مهاجم است و می‌تواند به سرعت پیشرفت کند.”

---

منبع : سایت سلامت