اردل بخش1

 اصفهان و منطقه پشتكوه بختیاری حد فاصل سبزكوه ، كلار تا دشتک به عنوان مرتع سردسیری در اختیار عشایر كوچرو ترك بلوردی قرار گرفت

بنابر نظر برخی از محققین در این مقطع زمانی، اردل جهت تامین امنیت جاده مهم دسپارت مركز آموزش و استقرار قسمتی از قشون سپاه صفوی شد. حاجی آخوند(هلیسائی) از شاگردان ملا صدرا از معممین حوزوی این منطقه در آن زمان است. وی دارای کتابخانه ای در روستای سرمازه بوده است . از نامبرده به عنوان بانی اولین مسجد در منطقه میانکوه یاد نموده اند.

… در اواخر حكومت صفوی مجدداً تعدادی از ساكنان اصلی( طوایف بختیاری) کوچ داده شده ، به مرور وارد منطقه شدند و به طرق مختلف مناطق و مراتع را تصاحب كرده اند. در زمان افشار و به خاطر سركشی بختیاریها و جهت جلوگیری از قیام و اتحاد مجدد آنان ، تعداد۱۵۰ روستا(بنه وار) از این منطقه و بازفت ویران و تعدادی از ساكنان توسط او به همراه دیگر طوایف بختیاری مناطق دیگر، به جاهای دور دست كوچانده و یا با سپاه او همراه شدند.

 
عده ای از آنان بعدها به منطقه(ایل ) خود مراجعه و برخی برای همیشه درجاهای دیگر ماندگار شدند. آنچه در اسناد معتبر آمده است اینكه علی صالح خان بختیاری از خوانین هفت لنگ ( باب دوركی) كوهمال پشتكوه بختیاری عهد افشار، با احكامی در دوره زند نیز كوهمالی این منطقه را بر عهده داشت. عده ای مدفن او را روستای سرپیر دشتك (حلیمه خاتون) می دانند. دراسناد دوره های صفویه ، افشار و زند این منطقه با نام عمومی پسکوه ، پشتکوه و پشتکوه بختیاری آمده است.

اردل در دوره قاجار مركز حكمرانی خوانین بختیاری (دورکی باب) گردید. در این محدوده زمانی اردل مركز حكومت سردسیری بختیاری و بازار فصلی و مركز خرید و فروش و تبادل كالا و فرآورده ها و دستبافته های منطقه ، فی مابین ساكنان و عشایر با پیشه وران اصفهانی بوده است. قلعه ، حمام ، باغ ، و تكیه ایلخانی ، برجهای نگهبانی و… از بناهای این دوره می باشند. … امام قلی خان حاج ایلخانی كه به گواه تاریخ انسانی سلیم النفس و معتدل الخلق و خوشفكر بود ، با ایجاد كارگاه قالیبافی (قالیخانه) با بیش از ۵۰ دستگاه دار قالی در ضلع غربی باغ خان بازار فرش بختیاری را رونق بخشید.این فرشها توسط زنان و دختران این دیار بافته و در اصفهان عرضه می شدند.

همچنین او در خصوص رواج و ترویج اعتقادات و پاسخگویی به مسائل شرعی مردم یكی از معممین حوزوی بختیاری تبار (حاجی آخوند ملا امید) را راغب به حضور در اردل نمود. نامبرده نسبت بر پایی مكتبخانه و سواد آموزی اهتمام ورزید . 

در این دوره مجالس و مراسم عزاداری حسینی و تعزیه خوانی رواج پیدا نمود. كتب ،ادعیه ها و متون دست نویس زیادی از این دور در دست می باشد.

 مردم این منطقه در بزرگترین تحول تاریخ ایران یعنی نهضت مشروطه نقش بسزایی داشته اند و در فتح تهران با قشون بختیاری همراه بودند . از اردلیها نهضت مشروطه می توان از ملا نورمحمدرئیسی و كاكا فرهاد بابادی عكاشه نام برد.

در اولین تقسیمات نوین کشوری و با تصویب قانون ایالات و ولایات که خاک بختیاری را به سه بلوک تقسیم نمود اردل جز بلوک آخوره (اردل، لردگان ، گندمان و داران) تحت حاکمیت اصفهان واقع شد.

در دوره پهلوی اول به علل سیاسی خاص حكومت وقت و سركشی حكام محلی و استقرار تیپ نظامی ، اردل از رونق اجتماعی و سیاسی افتاد . و شلمزار محور داد و ستد كالای منطقه قرار گرفت.

با تغییراتی همه جانبه ای كه در سیستم اداری و سیاسی و اجتماعی و فرهنگی كشور در این دوره بوجود آمد . اردل در تقسیمات سیاسی كشوری به عنوان بخشی از ولایت اصفهان قرار گرفت .

در این زمان بود كه اولین سری سرباز بگیری برای ارتش نوین(پهلوی اول) و اولین سیستم صدور سجلی (ثبت احوال) در مناطق بختیاری از اردل شروع شد.

سیاحان اروپایی زیادی از این منطقه دیدن و درباره آن مطالبی نوشته اند. 

از آن جمله لرد كرزن انگلیسی كه ضمن توصیف خصوصیات امامقلی خان حاج ایلخانی میگوید : مقر آنها در آرادل در جنوب شرقی كوههای بختیاری است. كه ۶۰۰۰ پا از سطح دریا ارتفاع و دارای عمارت وقلعه ای دو طبقه با برجی مستحكم است … و در ادامه مسافت جاده های جنوبی به اصفهان مسیر جاده دیلم ، بهبهان ، اردل و اصفهان را مورد بحث قرار میدهد…

از دیگر سیاحان می توان از هنری بلوس لینج شریك كمپانی لینچ ، خانم ایزابلا بیشوب ، آقای آرنولد ویلسون و… را نام برد كه هر كدام با ذكر مختصات جغرافیایی ، اجتماعی و سیاسی و اقتصادی اردل پرداخته اند.

منبع:کتاب اطلاعات توریستی کشورهای جهان.سایت کارناوال