تبیان، دستیار زندگی

امر به معروف و نهى از منكر

ما اءعمال البر كلها و الجهاد فى سبیل الله، عند الامر بالمعروف و النهى عن المنكر، اءلا كنفثة فى بحر لجى تمامى اعمال و كارهاى نیك، حتى جهاد در راه خدا، در برابر امر به معروف و نهى از منكر، مانند قطره اى در مقابل یك دریاى بزرگ و پهناور است.
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :
نهج البلاغه

675. افزایش رزق، دورى اجل
اءن الامر بالمعروف، و النهس عن المنكر، لخلقان من خلق الله سبحانه، و اءنهما لا یقربان من اءجل، و لا ینقصان من رزق
امر به معروف و نهى از منكر دو صفت از صفات خداوند سبحان است و این دو صفت، مرگ را نزدیك نگردانند و از روزى آدمى نكاهند. (1)
676. امر به معروف و نهى از منكر با دست و زبان
و اءمر بالمعروف تكن من اءهله، و اءنكر المنكر بیدك و لسانك و باین من فعله بجهدك
امر به معروف كن تا اهل آن شوى! و با دست و زبان نهى از منكر كن و با كوشش بسیار از كسى كه منكرات را انجام مى دهد دورى گزین. (2)
677. فلسفه امر به معروف و نهى از منكر
فرض اله... اءلامر بالمعروف مصلحة للعوام، و النهى عن المنكر ردعا للسفهاء
خداوند امر به معروف را به خاطر اصلاح توده مردم و نهى از منكر را براى جلوگیرى از نابخردان از زشتى ها واجب كرد. (3)
678. چون قطره در برابر دریا
ما اءعمال البر كلها و الجهاد فى سبیل الله، عند الامر بالمعروف و النهى عن المنكر، اءلا كنفثة فى بحر لجى
تمامى اعمال و كارهاى نیك، حتى جهاد در راه خدا، در برابر امر به معروف و نهى از منكر، مانند قطره اى در مقابل یك دریاى بزرگ و پهناور است. (4)
679. خطر رها كردن امر به معروف و نهى از منكر
من وصیة علیه السلام للحسنین علیه السلام: بعد اءن ضربه ابن ملجم -: لا تتركوا الامر بالمعروف و النهى عن المنكر فیولى علیكم شراركم، ثم تدعون فلا یستجاب لكم
سفارش حضرت على علیه السلام به حسنین علیهاالسلام پس از ضربت خوردن توسط ابن ملجم -: امر به معروف و نهى از منكر را رها مكنید كه در این صورت بدان شما زمام امورتان را به دست مى گیرند و آن گاه هر چه دعا كنید، مستجاب نخواهد شد. (5)
680. نفرین خدا بر این گروه!
لعن الله الامرین بالمعروف التاركین له، و الناهین عن المنكر العاملین به!
نفرین خدا بر آن كسانى كه امر به معروف كنند و خود آن را ترك گویند، و نهى از منكر كنند و خود مرتكب آن شوند! (6)
681. نهى از منكر على (ع)
لما كان جالسا فى اءصحابه فمرت بهم امراة جملیة، فرمقها القوم باءبصارهم -: اءن اءبصار هذه الفحول طوامح؛ و اءن ذلك سبب هبابها، فاذا نظر اءحد كم اءلى اءمراة تعجبه فلیلا مس اءهله، فانما هى امراة كامرآة، فقال رجل من الخوارج (قاتله الله كافرآ ما اءفقهه) فوثب القوم لیقتلوه، فقال علیه السلام: رویدا انما هو سب بسب، اءو عفو عن ذنب!
حضرت على علیه السلام در میان نشسته بود، زنى زیبا از آن جا مى گذشت، یاران به او نگریستند. آن حضرت علیه السلام فرمود: چشمان این مردان نگرش شهوانى است و همین باعث كه این مردان با دین آن زن به هیجان در آمدند. پس هنگامى كه یكى از شما به زنى نگاه كرد كه براى او خوشایند بود، پس با زن خود نزدیكى كند؛ زیرا جز این نیست كه او هم زنى است مانند زن او.
مردى از خوارج گفت: خدا این.. را بكشد! چه فقیه بزرگى است!
یاران حضرت حمله كردند تا او را بكشند. فرمود: صبر كنید و او را مكشید! جز این نیست كه ناسزایى گفته است، پاسخ او یك ناسزا است یا بخشیدن گناه است! (7)
682. انواع امر به معروف و نهى از منكر
اءول ما تغلبون علیه من الجهاد الجهاد باءیدیكم، ثم باءلسنتكم، ثم بقلوبكم؛ فمن لم یعرف بقلبه معروفا، و لم ینكر منكرا، قلب فجعل اءعلاة اءسفله و اءسفله اءعلاه
نخستین جهادى كه به زور از شما سلب مى شود، جهاد با دستان شماست. سپس جهاد با زبان هایتان و آن گاه با دل هایتان. پس، هرگاه كسى در دل خویش كار نیك را نیك نداند و ستایش نكند و از كار زشت نفرت نورزد، واژگون شود و زیر و زبر گردد. (8)
683. نهى از منكر عملى
ردوا الحجر من حیث جاء فاءن الشر لا یدفعه اءلا الشر
سنگ را با سنگ پاسخ دهید؛ زیرا بدى را جز بدى دفع نكند. (9)
684. مالیدن بینى كافر به خاك
من نهى عن المنكر اءرغم اءنوف الكافرین
هر كه نهى از منكر كند، بینى كافران را به خاك مالد. (10)
685. نیكوترین امر و نهى
.. اءفضل من ذلك كلمة عدل عند اءمام جائر
نیكوترین (امر به معروف و نهى از منكر) گفتن سخن حق نزد پیشواى ستمگر است. (11)
686. از خواب غفلت بیدار شو!
اءفق اءیها السامع من سكرتك، و استیقظ من غفلتك، و اختصر من عجلتك!
اى شنونده! از مستى خود به هوش آى و از خواب غفلت بیدار شو و از شتاب بكاه (12)
687. از این كار دور باش!
احذر كل عمل اذا سئل عنه صاحبه اءنكره اءو عتذر منه
از هر كارى كه اگر از كننده آن باز خواست شود آن را زشت شمارد یا از آن پوزش خواهد، دورى كن! (13)
688. این گونه مباش!
لا تكن ممن یرجو الاخرة بغیر العمل... ینهى، و لا ینتهى
چونان كسى مباش كه بى عمل به آخرت آمدى مى بندد.. از خلاف كارى و گناه باز مى دارد؛ اما خود باز نمى ایستد. (14)
689. دورى گزین از این كار!
احذر كل عمل یعمل به فى السر، و یستحى منه فى العلانیة
از هر كارى كه در نهان انجام مى شود و در آشكارا از انجام آن شرم شود، دروى كن. (15)
690. بدتر از بد و خوب تر از خوب!
اءنه لیس شى ء بشر من الشر الا عقابه، ولیس شى ء بخیر من الخیر الا ثوابه
بدتر از بد، كیفر آن است و خوب تر از خوب، پاداش آن. (16)
691. نهى از كمك به نااهل
لیس لواضع المعروف فى غیر حقه، و عند غیر اءهله من الحظ فیما اءتى اءلا محمدة اللئام و ثناء الاشرار، و مقاله الجهال، مادام منعما علیهم ما اءجود یده! و هو عن ذات الله بخیل!
براى كسانى كه بى جا و به افراد نامستحق و نااهل نیكى مى كنند، از این نیكى بهره اى نباشد، مگر ستایش فرومایگان و مدح نابكاران و سخن نادانان كه تا وقتى به آن ها احسان و نیكى كند گویند: چه دست بخشنده اى دارد! حال آن كه در جایى كه به خدا مربوط مى شود و در راه او باید كمك كند، بخل مى ورزد. (17)
692. بالاترین مرتبه نهى از منكر
اءیها المؤ منون! اءنه من راى عدوانا یعمل به و منكرا یدعى الیه، فاءنكره بقلبه فقد سلم و برى؛ و من اءنكر بلسانه فقد اءجر، و هو اءفضل من صاحبه؛ و من اءنكره بالسیف لتكون كلمة الله هى العلیا و كلمة الظالمین هى السفلى، فذلك الذى اءصاب سبیل الهدى، و قام على الطریق و نور فى قلبه الیقین
اى مؤ منان! هر كس تجاوز را از سوى كسى دید، یا دعوت به زشتكارى و خلافى را مشاهده كرد و در دل خویش به آن اعتراض نمود، به سلامت رهد و وظیفه اش را انجام داده باش و هر كه با زبانش به آن اعتراض كند، پاداش ‍ بیند و از آن اولى برتر است و هر كس با شمشیر به مبارزه با آن برخیزد تا كلمه حق رو آید و كلمه ستمگران و باطل پست گردد، هموست كه به راه راست رسیده و بر طریق حق شتافته و نور یقین را در دل خویش روشن كرده است. (18)
693. اول خود، سپس دیگرى
و انهوا عن المنكر و تناهوا عنه، فانما اءمرتم بالنهى بعد التناهى!
از زشتكارى نهى كنید و خود از انجام آن باز ایستید؛ زیرا كه شما فرمان دارید ابتدا خود از كار زشت باز ایستید و سپس دیگران را نهى كنید. (19)
694. علت وجوب نهى از منكر
ظهر الفساد، فلا منكر مغیر، و لا زاجر مزد جر
فساد ظاهر شد، نه كسى باقى مانده كه كار زشت را دگرگون كند و نه كسى كه از نافرمانى و معصیت باز دارد. (20)

پی نوشت:
1-خطبه 156.
2-نامه 31.
3-حكمت 252.
4-حكمت 374.
5-نامه 47.
6-خطبه 129.
7-حكمت 420.
8-حكمت 375.
9-حكمت 314.
10-حكمت 31.
11-حكمت 374.
12-خطبه 153.
13-نامه 69.
14-حكمت 150.
15-نامه 69.
16-خطبه 114.
17-خطبه 114.
18-حكمت 373.
19-خطبه 105.
20-خطبه 129.
منبع : مرکز جهانی اطلاع رسانی آل البیت علیهم السلام / نهج البلاغه موضوعی (عباس عزیزی) ناشر:صلاة ؛چاپ عترت ؛محل نشر:قم سال نشر: ١٣٨٠ 
مشاوره
مشاوره
در رابطه با این محتوا تجربیات خود را در پرسان به اشتراک بگذارید.