تبیان، دستیار زندگی

معاد در نهج البلاغه

یکى از برنامه‏ هاى مهمى که تمامى پیامبران الهى پس از خداپرستى، مردم را به آن توجه مى دادند، اعتقاد به معاد بوده است؛ زیرا در سایه اعتقاد به معاد است که هدف از آفرینش تحقق مى یابد و اعمال و رفتار انسان ارزش و معنا پیدا مى کند. از این رو ما مسلمانان معتقدیم که خداوند بارى تعالى در روز قیامت، همه انسان‏ها را دوباره زنده خواهد کرد تا در پیشگاه او، به حساب اعمال و رفتارشان رسیدگى شود.
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :
نهج البلاغه

ویژگى هاى روز قیامت


روز قیامت، یکى از روزهاى بسیار مهم وحساسى است که هر انسانى در پیش رو دارد. امیرمؤمنان على علیه ‏السلام درباره این مسئله مى فرماید: «اى بندگان خدا! شما را به پرهیزکارى سفارش مى کنم که عامل کنترل و مایه استوارى شماست. پس به رشته‏هاى تقوا چنگ زنید و به حقیقت‏هاى آن پناه آورید تا شما را به سر منزل آرامش، جایگاه‏هاى وسیع، پناهگاه‏هاى محکم و منزلگاه‏هاى پر عزت برساند، در روزى که چشم‏ها خیره مى شود و همه جا در نظر انسان تاریک است و گله‏هاى شترومال و اموال فراوان فراموش مى گردد؛ زیرا به هنگام قیامت، به گونه‏اى، در صور اسرافیل مى دمند که قلب‏ها از کار مى افتد، زبان‏ها باز مى ایستد، کوه‏هاى بلند و سنگ‏هاى محکم فرو مى ریزد و قسمت‏هاى سخت آن، نرم چون سرابى مى ماند، کوهستان‏ها با زمین هموار مى گردد چنان که نه پستى و نه بلندى موجود است. پس در آن هنگام نه شفاعت‏کننده‏اى است که شفاعت کند و نه دوستى که نفع رساند و نه پوزش خواستن سودى دارد».

قیامت، دادگاه الهى


قیامت روزى است که انسان در دادگاه عدل الهى باید پاسخگوى همه اعمال و رفتار خویش باشد. در این دادگاه، عذرهاى بیهوده، دروغگویى و ادعاهاى باطل ناممکن است؛ زیرا هر کس حقیقت اعمال خویش را مستقیما مشاهده مى کند و شاهدان که عبارتند از خدا، پیامبر، مؤمنان و نیز اعضا وجوارح او، جملگى بر اعمال او شهادت مى دهند و راهى براى فرار از کرده خویش نخواهد داشت. امیر مؤمنان مى فرماید: «آن گاه که زمین سخت بلرزد و نشانه‏هاى هولناک قیامت تحقق پذیرد و پیروان هر دینى به آن ملحق شوند و هر پرستش‏کننده به معبود خود و هر اطاعت کننده‏اى به فرمانده خود رسد، نه چشمى برخلاف عدالت گشوده و نه قدمى بر خلاف حق آهسته بر زمین نهاده مى شود. در آن‏روز چه دلیل‏هایى که باطل مى گردد و عذرهایى که پذیرفته نمى شود. پس در جست‏وجوى عذرى باش که پذیرفته شود و دلیلى بجوى که استوار باشد. ازدنیاى فانى براى آخرت جاویدان توشه بردار و براى سفر آخرت وسایل لازم را آماده کن».

حسابرسى انسان‏ها در قیامت


یکى از برنامه‏ هاى مهمى که تمامى پیامبران الهى پس از خداپرستى، مردم را به آن توجه مى دادند، اعتقاد به معاد بوده است؛ زیرا در سایه اعتقاد به معاد است که هدف از آفرینش تحقق مى یابد و اعمال و رفتار انسان ارزش و معنا پیدا مى کند. از این رو ما مسلمانان معتقدیم که خداوند بارى تعالى در روز قیامت، همه انسان‏ها را دوباره زنده خواهد کرد تا در پیشگاه او، به حساب اعمال و رفتارشان رسیدگى شود. امیرمؤمنان على علیه‏السلام در باره این روز مى فرماید: «قیامت روزى است که خداوند همه انسان‏هاى گذشته و آینده را براى رسیدگى دقیق حساب و رسیدن به پاداش اعمال، گرد آورد. پس همه فروتنانه به پاخیزند، در حالى که عرق از سر و رویشان وکنار دهانشان جارى است و زمین زیر پایشان لرزان است. نیکوحال‏ترین آنان کسى است که جاى گذاشتن دو پایش را پیدا کند یا جایى براى آسوده ماندن بیابد».

ضرورت توجه به معاد


سراسر زندگى دنیا، تنها گذرگاهى است براى رسیدن به مقصد نهایى. امیرمؤمنان على علیه‏السلام در نامه‏اى به فرزندش امام مجتبى علیه‏السلام باتوجه دادن به این مطلب مى فرماید: «پسرم! من تو را از دنیا و تحولات گوناگون و نابودى و دست به دست گردیدنش آگاه کردم و از آخرت و آنچه براى انسان‏ها در آن‏جا فراهم است، اطلاع دادم و براى هر دو مثال‏ها زدم، تا پندپذیرى و راه و رسم زندگى بیاموزى. همانا داستان آن کس که دنیا را آزمود، چونان مسافرانى است که در سرمنزلى بى آب و علف و دشوار زندگى مى کنند و قصد کوچ به سرزمینى دارند که در آنجا آسایش و رفاه فراهم است. پس مشکلات راه را تحمل مى کنند و جدایى دوستان و سختى سفر و ناگوارى غذا را با جان و دل مى پذیرند تا به جایگاه وسیع و منزلگاه امن و با آرامش قدم بگذارند. آن‏ها از سختى هاى طول سفر احساس ناراحتى ندارند و هزینه‏هاى مصرف شده را غرامت نمى شمارند و هیچ چیز براى آنان، دوست داشتنى نیست، جز آنکه به منزل امن و محل آرامش برسند».
خلقت دوباره انسان‏ها
یکى از ادعاهایى که منکران معاد بیان مى کردند، این بود که آفرینش دوباره انسان‏ها ناممکن است؛ لیکن قرآن مجید در پاسخ آنها مى فرمود که آیا خلقت دوباره انسان‏ها، از آفرینش نخستین آنها دشوارتر است. آرى، خداوند متعال با قدرت خویش، انسان‏ها را بار دیگر خواهد آفرید تا با حسابرسى اعمالشان، زندگى همراه با نعمت و رحمت، یانقمت وعذاب براى ایشان شروع شود. در فرمایشى از امیرمؤمنان آمده است: «تا آن زمان که پرونده این جهان بسته شود و خواست الهى فرا رسد و آخر آفریدگان به آغاز آن بپیوندد و فرمان خدا در آفرینش دوباره در رسد، آن‏گاه آسمان را به حرکت آورد و از هم بشکافد و زمین را به شدت بلرزاند و تکان سخت دهد که کوه‏ها از جا کنده شده و در برابر هیبت و جلال پروردگارى بر یکدیگر کوبیده و متلاشى شده و با خاک یکسان گردد. سپس هر کس را که در زمین به خاک سپرده شده، درآورد و پس از فرسودگى تازه‏شان گرداند و پس از پراکنده شدن، همه را گرد آورد. سپس براى حسابرسى و روشن شدن اعمال از هم جدا سازد».

ضرورت یاد قیامت و عذاب الهى


امیرمؤمنان على علیه‏السلام در سخنانى راجع به شدت عذاب الهى و آتش دوزخ چنین مى فرماید: «مردم! شما چونان مسافران در راهید که در این دنیا فرمان کوچ داده شدید. دنیا خانه اصلى شما نیست. پس به جمع‏آورى زاد و توشه بپردازید. آگاه باشیداین پوست نازک تن، طاقت آتش دوزخ را ندارد. پس به خود رحم کنید. شما مصیبت‏هاى دنیا را آزمودید، آیا ناراحتى آدمى را بر اثر خارى که در بدنش فرورفته یا ریگ‏هاى داغ بیابان او را رنج داده دیده‏اید؟ پس چگونه مى شود تحمل کرد که در میان دو طبقه آتش، در کنار سنگ‏هاى گداخته، هم‏نشین شیطان باشید؟ آیا مى دانید وقتى مالک دوزخ بر آتش غضب کند، شعله‏ها بر روى هم مى غلتند و یکدیگر را مى کوبند و آن گاه که بر آتش بانگ زند، میان درهاى جهنم به هر طرف زبانه مى کشد».

 انسان‏ها در پیشگاه الهى


در خطبه‏اى از نهج البلاغه امیرمؤمنان على علیه‏السلام درباره زنده شدن انسان‏ها در روز قیامت و حاضر شدن آنها در محضر الهى براى پاسخگویى اعمالشان چنین آمده است: «... تا آنجا که امور زندگانى پیاپى بگذرد و روزگاران سپرى شود و رستاخیز برپا گردد. در آن زمان، انسان‏ها را از شکاف گورها و لانه‏هاى پرندگان و خانه درندگان و میدان‏هاى جنگ بیرون مى آورند و آنها با شتاب به سوى پروردگار مى روند و به صورت دسته‏هایى خاموش و صف‏هاى آرام و ایستاده حاضر مى شوند.چشم بیننده خدا آنها را مى نگرد و صداى فرشتگان به گوش مى رسد. در آن هنگام، انسان لباس نیاز و فروتنى مى پوشد و مى بیند که درهاى حیله و فریب بسته شده و آرزوها قطع گردیده است. دل‏ها آرام و صداها آهسته است و عرق از گونه‏ها چنان جارى است که امکان حرف زدن نیست. اضطراب و وحشت همه را فرا گرفته، بانگى رعدآسا و گوش‏خراش، همه را لرزانده، به سوى پیشگاه عدالت براى دریافت کیفر و پاداش مى کشاند».

توصیف بهشت و جهنم


در سخنانى از امام على علیه‏السلام در توصیف بهشت و جهنم چنین آمده است: «خداوند، فرمانبرداران و اهل طاعت را در جوار رحمت خویش جاى دهد و در بهشت جاویدان قرار دهد؛ خانه‏اى که مسکن گزیدگان آن هرگز کوچ نکنند وحالات زندگى آنان تغییر نپذیرد. در آنجا دچار ترس و وحشت نشوند و بیمارى ها در ایشان نفوذ نخواهد کرد. خطراتى دامنگیرشان نمى شود و سفرى در پیش ندارند تا از منزل به منزل دیگر کوچ کنند. اما گنهکاران را در بدترین منزلگاه درآورد و دست و پاى آنها را با غل و زنجیر به گردنشان درآویزد؛ چنان که سرهایشان به پاها نزدیک گردد. جامه‏هاى آتشین بر بدنشان پوشاند و در عذابى که حرارت آتش آن بسیار شدید و صداى شعله‏ها هراس‏انگیز است، قرار دهد؛ جایگاهى که هرگز از آن خارج نگردد و براى اسیران آن غرامتى نپذیرند».
براى غیر دنیا آفریده شده‏ اید
امیرمؤمنان على علیه‏السلام در خطبه ‏اى مردم را به موقتى بودن زندگى دنیا توجه داده است و مى فرماید: «اى مردم! دنیا سراى گذر و آخرت خانه جاویدان است. پس از گذرگاه خویش براى سر منزل جاودانه توشه برگیرید و پرده‏هاى خود را در نزد کسى که بر اسرار شما آگاه است، پاره نکنید. پیش از آنکه بدن‏هاى شما از دنیا خارج گردد، دل‏هایتان را خارج کنید. شما را در دنیا آزموده‏اند و براى غیر دنیا آفریده‏اند. کسى که بمیرد، مردم مى گویند: چه باقى گذاشت، اما فرشتگان مى گویند: چه پیش فرستاد؟ خدا پدرانتان را بیامرزد، مقدارى از ثروت خود را جلوتر بفرستید تا در نزد خدا باقى ماند و همه را براى وارثان مگذارید که پاسخگویى آن بر شما واجب است».

فراهم نمودن زاد و توشه


در فرمایشى از امیرمؤمنان على علیه‏السلام خطاب به فرزند گرامى شان امام مجتبى علیه‏السلام درباره ضرورت توجه به منازل مختلفى که پس از مرگ در پیش روى انسان است و نیز تلاش و کوشش در راه فراهم آوردن زاد و توشه براى این مسافرت بسیار مهم چنین آمده است: «بدان! راهى پر مشقت و بس طولانى در پیش روى دارى و در این راه، بدون تلاش بایسته و فراوان و زاد و توشه و سبک کردن بار گناه، موفق نخواهى بود. بیش از تحمل خود بار مسئولیت بر دوش منه که سنگینى آن براى تو عذاب‏آور است. اگر مستمندى را دیدى که توشه‏ات را تا قیامت مى برد و فردا که به آن نیاز دارى به تو باز مى گرداند، کمک او را غنیمت بشمار و زاد و توشه را بر دوش او بگذار و اگر قدرت مالى دارى، بیشتر انفاق کن و همراه او بفرست؛ زیرا ممکن است روزى در رستاخیز در جست‏وجوى چنین فردى باشى و او را نیابى. به هنگام بى نیازى، اگر کسى از تو وام خواهد، غنیمت بشمار تا در روز سختى و تنگدستى به تو باز گرداند. بدان که در پیش روى تو، گردنه‏هایى وجود دارد که در آن، حال سبکباران به مراتب بهتر از سنگین‏باران است».
ناگهانى بودن مرگ
یکى از ویژگى هاى مهم مرگ، ناگهانى بودن آن است. هیچ کس نمى داند چه روز و چه ساعتى اجل او فرا مى رسد و از این دنیا رخت بر مى بندد. چه بسیار افرادى که در کمال سلامت روز را شروع کردند و تا غروب آن روز اجلشان فرا رسید، در حالى که هیچ کس احتمال چنین اتفاقى را نمى داد. از این رو انسان باید همیشه آمادگى لازم را براى مسافرت آخرت داشته باشد. در فرمایشى از امیرمؤمنان علیه‏السلام آمده است: «چه بسیار کسانى که در آغاز روز بودند و به شامگاه نرسیدند و چه بسیار کسانى که در آغاز شب بر اوحسد مى بردند و در پایان شب عزاداران به سوگش نشستند».

گویى زندگى دنیا، یک روز بود


امیرمؤمنان على علیه‏السلام درباره زودگذر بودن عمر هشدار داده، مى فرماید: «اى بندگان! خدا را خدا را، پرواکنید که دنیا با قانونمندى خاصى مى گذرد. شما با قیامت به رشته‏اى اتصال دارید؛ گویا نشانه‏هاى قیامت آشکار مى شود و شما را در راه خود متوقف کرده با زلزله‏هایش سر رسیده است و سنگینى بار آن را بر دوش شما نهاده، رشته پیوند مردم با دنیا را قطع کرده و همه را از آغوش گرم دنیا خارج ساخته است. گویى یک روز بود و گذشت یا ماهى بود و سپرى شد. تازه‏هاى دنیا کهنه شد و فربه‏هایش لاغر گردیدند. سپس به سوى جایگاهى تنگ، در میان مشکلاتى بزرگ و آتشى پر شراره مى روند که صداى زبانه‏هایش وحشت‏زا، شعله‏هایش بلند و غرشش پرهیجان و گدازنده است. ... در آن میان، پرهیزکاران از کیفر و عذاب در امانند و از سرزنش‏ها آسوده و از آتش به دور و در خانه‏هاى امن الهى، از جایگاه خود خشنودند».
عبرت از گذشتگان
مطالعه و تأمّل در زندگى گذشتگان، همواره در بردارنده نکات آموزنده اخلاقى و تربیتى است. مشاهده مى کنیم آنها که همواره بر شوکت، قدرت و ثروت خویش مغرور بودند و دست به هر ستمى مى زدند، اکنون در گوشه‏اى از این زمین پهناور زیر انبوهى از خاک رها شده‏اند و روحشان در عالم برزخ پاسخگوى رفتار و اعمالشان است. امام على علیه‏السلام دراین باره مى فرمایند: «همانا گذشتگان را دیدى که ثروت‏ها اندوختند و از فقر و بیچارگى وحشت داشتند و با آرزوهاى طولانى فکر مى کردند در امانند و مرگ را دور مى پنداشتند، دیدى چگونه مرگ بر سرشان فرود آمد و آنان را از وطنشان بیرون راند؟... آیا ندیدید آنان را که آرزوهاى دور و دراز داشتند و کاخ‏هاى استوار مى ساختند و مال‏هاى فراوان مى اندوختند، چگونه خانه‏هایشان گورستان شد واموال جمع‏آورى شده‏شان تباه و پراکنده و از آنِ وارثان گردید و زنان آنها با دیگران ازدواج کردند؟ آنها نه مى توانند چیزى به نیکى هاشان بیفزایند ونه از گناه توبه کنند».

آمادگى براى سفر آخرت


هر انسان عاقلى که سفرى در پیش داشته باشد، از مدت‏ها قبل آمادگى هاى لازم و نیز زاد و توشه این سفر را فراهم مى آورد تا بتواند در کمال موفقیت و سلامت این سفر را پشت سر بگذارد. حال این سؤال مهم مطرح مى شود که آیا شایسته نیست انسان براى مهم‏ترین و حساس‏ترین سفرى که در زندگى پیش روى خود دارد، زاد و توشه‏اى نیکو و شایسته فراهم آورد. امیرمؤمنان على علیه‏السلام در سخنانى مى فرماید: «وابستگى به دنیا را کم کنید و با زاد و توشه نیکو به سوى آخرت باز گردید که پیشاپیش شما گردنه‏اى سخت و دشوار و منزلگاه‏هایى ترسناک وجود دارد که باید در آن جاها فرود آیید و توقف کنید. آگاه باشید که فاصله نگاه‏هاى مرگ بر شما کوتاه است و گویا هم اکنون چنگال‏هایش را در جان شما فرو مى بَرَد. کارهاى دشوار دنیا، مرگ را از یادتان برده و بلاهاى طاقت‏فرسا، آن را از شما پنهان داشته است. پس پیوندهاى خود را با دنیا قطع کنید و از پرهیزکارى کمک بگیرید».
از دگرگونى روزگار عبرت بگیرید
گذشت زمان و گذر عمر، به انسان‏ها هشدار مى دهد که خویشتن را براى مسافرت آخرت و کوچ کردن از این سراى فانى آماده سازند؛ زیرا عالم قبر و برزخ و پس از آن قیامت، منزلگاه‏هاى بسیار حساس و مهمى است که بدون آمادگى براى انسان‏ها بسیار سخت و وحشتناک خواهد بود. امیرمؤمنان على علیه‏السلام در سخنانى راجع به این مسئله مى فرماید: «فردا به امروز نزدیک است. امروز با آنچه در آن است مى گذرد و فردا مى آید و بدان مى رسد؛ گویى هر یک از شما در دل زمین به خانه مخصوص خود رسیده و در گودالى که کنده‏اند، آرمیده‏اید. وه که چه خانه تنهایى و چه منزل وحشتناکى و چه سیه‏چال غربتى! گویى هم‏اکنون بر صور اسرافیل دمیده‏اند و قیامت فرا رسیده و براى قضاوت و حسابرسى قیامت بیرون شده‏اید. پندارهاى باطل دور گردیده، بهانه‏ها از میان برخاسته و حقیقت‏ها براى شما آشکار شده و شما را به آنجا که لازم بود کشانده‏اند. اگر چنین است، از عبرت‏ها پند گیرید و از دگرگونى روزگار عبرت پذیرید و از هشدار دهندگان بهره‏مند گردید.»

توصیف مرگ


اگر انسان اندکى به واقعیت مرگ بیندیشد و باور کند که دیر یا زود از این سراى فانى کوچ خواهد کرد، دیگر تحت تأثیرخواهش‏هاى نفسانى خویش قرار نخواهد گرفت و هرگز به لذت‏هاى فانى و زودگذر دنیا دل خوش نخواهد شد؛ بلکه همواره با اعمال نیک به فراهم آوردن زاد و توشه براى سفر آخرت همت خواهد گمارد. امیرمؤمنان در سخنانى، این گونه به توصیف «مرگ» پرداخت است: «مرگ، نابود کننده لذت‏ها و خواهش‏هاى نفسانى و دور کننده اهداف شماست. مرگ، دیدار کننده‏اى دوست نداشتنى، هماوردى شکست‏ناپذیر و کینه‏توزى است که بازخواست نمى شود. دام‏هاى خود را هم‏اکنون بر دست و پاى شما آویخته و سختى هایش شما را فرا گرفته و تیرهاى خود را به سوى شما پرتاب کرده است. قهرش بزرگ، دشمنى اش پیاپى و تیرش خطاناپذیر است. چه زود است که سایه مرگ، شدت دردهاى آن، تیرگى هاى لحظه جان کندن، بیهوشى سکرات مرگ، ناراحتى و خارج شدن روح از بدن، تاریکى چشم پوشیدن از دنیا و تلخى خاطره‏ها شما را فرا گیرد».
 مرگ از شما غفلت نمى کند
انسان چه بخواهد و چه نخواهد، مرگ و اجلش فرا خواهد رسید و هرگز براى همیشه در این دنیا زندگى نخواهد کرد. حتى انبیاى الهى که بهترین بندگان خدا بودند، پس از چند سال زندگى در این دنیا، از این جهان رخت بربستند.
امیرمؤمنان على علیه‏السلام در این باره مى فرماید: «مردم! شما را به یادآورى مرگ سفارش مى کنم. از مرگ کمتر غفلت کنید. چگونه آن را فراموش مى کنید، در حالى که شما را فراموش نمى کند؟ چگونه طمع مى ورزید، در حالى که به شما مهلت نمى دهد؟ مرگ گذشتگان براى عبرت شما کافى است. آنها را به گورشان بردند، بى آنکه بر مرکبى سوار باشند. ایشان را در قبر فرود آوردند، بى آنکه خود فرود آیند. چنان از یاد رفتند، گویى از آباد کنندگان دنیا نبودند و آخرت همواره خانه‏شان بود. ... از چیزهایى که با آنها مشغول بودند جدا شدند و آنجا را که سرانجامشان بود، ضایع کردند. اکنون نه قدرت دارند از اعمال زشت خود دورى کنند و نه مى توانند عمل نیکى بر نیکى هاى خود بیفزایند».

ضرورت یاد مرگ


به یاد مرگ بودن، یکى از عوامل بسیار مهم و تأثیرگذار در رشد و تکامل اخلاقى آدمى است؛ زیرا انسانى که همواره به یاد مرگ باشد، ظواهر فریبنده دنیا او را از مسیرحق و حقیقت منحرف نمى سازد. از این رو امیرمؤمنان على علیه‏السلام در نامه‏اى به فرزند برومندش امام حسن علیه‏السلام مى نویسد: «پسرم! بدان تو براى آخرت آفریده شدى نه دنیا. براى رفتن از دنیا، نه پایدار ماندن درآن. براى مرگ، نه زندگى جاودانه در دنیا که هر لحظه ممکن است از دنیا کوچ کنى و به آخرت در آیى. تو شکار مرگى که فرارکننده آن نجاتى ندارد. هر که را بجوید به او مى رسد و سرانجام او را مى گیرد. از مرگ بترس. نکند زمانى سراغ تو را گیرد که در حال گناه یا در انتظار توبه کردن باشى و مرگ مهلت ندهد و بین تو و توبه فاصله اندازد که دراین حال خود را تباه کرده‏اى.
پسرم! فراوان به یادمرگ باش و به یاد آنچه به سوى آن مى روى و پس از مرگ در آن قرار مى گیرى تا هنگام ملاقات با مرگ، از هر نظر آماده باشى. نیروى خود را افزون کن و کمر همت را بسته نگهدار که ناگهان نیاید و مغلوبت نسازد».
تاریکى و وحشت قبر
امیرمؤمنان على علیه‏السلام در سخنانى راجع به قبر و دشوارى هاى آن چنین مى فرماید: او را در سرزمین مردگان مى گذارند و در تنگناى قبر تنها خواهد ماند. حشرات درون زمین، پوستش را مى شکافند و خشت و خاک گور بدن او را مى پوساند. تند بادهاى سخت آثار او را نابود مى کند و گذشت شب و روز، نشانه‏هاى او را از میان برمى دارد. بدن پس از آن همه طراوت متلاشى مى گردد و استخوان‏ها بعد از آن همه سختى و مقاومت پوسیده مى شود و روح درگرو سنگینى بار گناهان است. آنجاست که به اسرار پنهان یقین مى کند، اما نه بر اعمال نیکش چیزى اضافه مى شود و نه مى تواند از اعمال زشت توبه کند».

پیام مردگان


زیارت قبرمؤمنان، یکى از اعمال مستحبى است که در روایات اسلامى بسیار بر آن تأکید شده است؛ زیرا این زیارت، نه تنها براى انسان زیارت کننده پاداش به همراه دارد، بلکه یادآورى و تذکرى براى اوست تا براى لحظاتى در احوالات آنان بیندیشد و عبرت بگیرد. امیرمؤمنان على علیه‏السلام درسخنانى در این باره مى فرماید: «حال اگر چه آثارشان نابود و اخبارشان فراموش شده، اما چشم‏هاى عبرت بین آنها را مى نگرد و گوش جان اخبارشان را مى شنود که با زبان دیگرى با ما حرف مى زنند و مى گویند: چهره‏هاى زیبا، پژمرده و بدن‏هاى ناز پرورده، پوسیده شد. بر اندام خود لباس کهنگى پوشانده‏ایم و تنگى قبرما را در فشار گرفته، وحشت و ترس را از یکدیگر به ارث برده‏ایم و خانه‏هاى خاموش قبر بر ما فرو ریخته و زیبایى هاى اندام ما را نابود و نشانه‏هاى چهره‏هاى ما را دگرگون کرده است. اقامت ما در این خانه‏هاى وحشت‏زا طولانى است؛ نه از مشکلات رهایى مى یابیم ونه از تنگى قبر گشایشى فراهم مى شود».

منبع: مرکز جهانی اطلاع رسانی آل البیت علیهم السلام - حمزه کریم خانى/  ماه نامه  گلبرگ - 1384 - شماره 66، شهریور


مشاوره
مشاوره
در رابطه با این محتوا تجربیات خود را در پرسان به اشتراک بگذارید.