چگونه با P/E سرمایه‌گذاری كنیم؟

بزرگترین اشتباهی كه عموم مرتكب آن می‌شوند این است كه به جای توجه به ارزش ذاتی سهام به قیمت آن توجه می‌كنند.اكثر سرمایه‌گذاران بی‌تجربه دوست دارند كه سهام ارزان بخرند. البته انجام این كار هیچ گونه عیب و اشكالی ندارد، مگر اینكه هدف سرمایه‌گذار مذكور از ارزان بودن سهام، قیمت سهام باشد نه ارزش ذاتی آن، یعنی سرمایه‌گذار بیشترین توجه هنگام تصمیم‌گیری در مورد یك سهم، عامل قیمت بدون توجه به اینكه آیا این قیمتی كه در بازار مورد معامله می‌گردد، بالاتر از ارزش ذاتی سهام است یا پایین‌تر از آن؟

چرا كه پایین بودن یا بالا بودن قیمت سهم، دلیل بر پایین بودن یا بالا بودن ارزش ذاتی یك سهم نیست و برعكس.

عموما این دسته از سرمایه‌گذاران دوست دارند كه در یك دامنه قیمتی از سهام كه برای آنها از لحاظ منطق سرمایه‌گذاری‌شان توجیه‌پذیر است، سرمایه‌گذاری كنند. در واقع متناسب با بازارهای متفاوت این‌گونه سرمایه‌گذاران همیشه علاقه‌مند هستند كه با میزان سرمایه خود سهام با قیمت پایین ولی تعداد زیاد خریداری كنند. چون تجربه خاصی در زمینه سرمایه‌گذاری ندارند و از سرمایه‌گذاری در سهام با قیمت بالا می‌هراسند. یعنی در واقع حاضر نیستند سهام با قیمت بالا بخرند چون‌كه احتمال می‌دهند در صورت خریدن سهم گران‌قیمت و با تعداد كم، سرمایه آنها بیشتر در معرض خطر قرار گیرد تا سهام ارزان. این اشتباهی بزرگ در منطق سرمایه‌گذاری است. چطور كه ما نمونه بسیار زیادی از سهام را طی چند سال اخیر داریم، هرچند كه دارای قیمت پایین بودند، ولی میزان بازدهی كه اینگونه سهام به سرمایه‌گذارانش ارائه دادند  خیلی پایین‌تر از سهام با قیمت بالا بوده است. اما سرمایه‌گذاران باتجربه و حرفه‌ای تفسیر كاملا متفاوتی از ارزان بودن سهام دارند، به گونه‌ای كه امكان دارد از نظر آنها حتی سهمی كه دارای قیمتی بالاتر از دامنه قیمت بازار است، ارزان‌تر از سهام با قیمت پایین باشد. به عنوان مثال اگر فرض كنیم دامنه قیمتی بازار حول و حوش 500 تومان باشد، سرمایه‌گذاران حرفه‌ای ممكن است، چنین بپندارند كه سهام با قیمت 1500تومان در یك شرایط خاصی از بازار ارزان‌تر از سهام 350تومانی باشد. یعنی به‌طور خلاصه می‌توان گفت كه سرمایه‌گذاران ارزشی به دنبال سهامی هستند كه دارای نسبت P/E  غیرعادی پایینی باشد یعنی سهامی كه دارای ارزش ذاتی بالایی است، ولی به قیمتی پایین‌تر از ارزش آن معامله می‌شود. اینگونه سرمایه‌گذاران برخلاف سرمایه‌گذاران قبلی معیار تصمیم‌گیریشان ارزش ذاتی سهام است، نه قیمتی كه در بازار معامله می‌شود.

نسبت  قیمت به سود در بازار سرمایه تحت عنوان P/E  شناخته می‌شود و یكی از متداول‌ترین معیارهای ارزیابی ارزش سهام است. نه تنها در بازار كشور ما، بلكه در اكثر بازارهای سرمایه دنیا، سرمایه‌گذاران عموما براساس نسبت  P/E تصمیم به خرید یا فروش می‌كنند. سرمایه‌گذاران به نسبت P/E  به عنوان یك عامل مشخص كننده و تعیین كننده قیمت نگاه می‌كنند. یا به عبارتی اعتقاد دارندP/E  منعكس كننده قیمت است و این شاخص است كه سرمایه‌گذاران فعال باید به آن توجه كنند.

ترجمه مفهومی نسبت P/E  این است كه قیمت سهام را بر سود هر سهم آن سهام تقسیم می‌كنیم

برای مثال، قیمت سهمی كه 1000تومان است و سود هر سهم آن 250تومان است، در نتیجه P/E  آنكه از تقسیم قیمت بر سود هر سهم به دست می‌آید 4 است. یا قیمت سهمی 600 تومان است و سود هر سهم آن 100تومان است، در نتیجه P/E  آن 6 است. از لحاظ مفهوم ارزشی سهم 1000تومانی با نسبت 4 P/E  ارزان‌تر از سهم 600 تومانی با سود هر سهم 100تومانی می‌باشد همانطور كه مشاهده می‌شود، ارزان بودن قیمت (پایین بودن قیمت) دلیل برارزان بودن نیست.

نسبت  P/E تقریبا شبیه به امتیازبندی بازی گلف است، هرچه كمتر بهتر است.

اكثر سهام مرغوب (Blue cheap)  در بازارهای جهانی دارای P/E  بین 15 تا 30 است. حال موضوعی كه در اینجا مطرح می‌شود، این است كه چرا عده‌ای به خریدن سهامی با پایین‌ترین P/E  ممكن علاقه‌مند هستند؟ اولین دلیل انتخاب سهام با پایین‌ترین P/E  این است كه بعضی از شركت‌ها واقعا از بعضی دیگر ارزشمند‌تر هستند. شركت‌های بزرگ كه با رشد سود سریع معمولا یك صرف بیشتری را در مقایسه با شركت‌هایی كه دارای رشد آرامی در سود هستند، ارائه می‌دهند. از آنجا كه شركت‌هایی كه هنوز به سودآوری كامل نرسیده‌اند، در صنایعی واقع شده‌‌اند كه دارای چشم‌انداز آتی مطلوبی بوده و دارای P/E  بالایی هستند، دلیل این امر آن است كه سرمایه‌گذاران به دلیل آینده مطلوب چنین شركتی، حاضر هستند قیمت بالایی را برای چنین سهامی مانند سهام شركت‌های با تكنولوژی بالا (نرم‌افزار) بپردازند و به دلیل تقبل ریسك بالا، انتظار بازدهی بالایی از چنین سهام را دارند.

به طور عمومی در كشورهایی نظیر آمریكا، سرمایه‌گذاران تمایل دارند، یك نسبت P/E  بالایی را برای شركت‌هایی كه دارای نرخ رشد بالایی بین 30درصد تا 40درصد برای هر سال هستند در مقابل برای شركت‌‌هایی كه دارای نرخ رشد بین 10درصد تا 15درصد هستند، بدهند. تحلیلگران مالی نیز عموما بر این نظر توافق دارند كه برای اینكه قیمت منصفانه برای سهم در نظر گرفته شود، حتما باید نرخ رشد سود آنها در نسبت P/E منعكس شود. به طوری كه در وال‌استریت، اگر چنانچه سهامی دارای نرخ رشد 30 تا 40درصد باشد، شما می‌توانید یك ضریب 03 P/E  تا 40را برای این‌گونه سهام در نظر بگیرید و اگر چنانچه نرخ رشد سود آن به طور متوسط 15درصد باشد، شما می‌توانید نسبت 51 P/E   را به آن سهم اطلاق دهید تا یك قیمت منصفانه به دست آید.

اما تحلیلگران بیان می‌كنند كه انتخاب سهام صرفا از روی نسبت P/E  می‌تواند فریبنده باشد. چون نسبت P/E  در صنایع مختلف متفاوت است یعنی مقایسه P/E شركت‌های مختلف در صنایع مختلف با یكدیگر منطقی به نظر نمی‌رسد. مثلا در صنعت بیوتكنولوژیكی ممكن است سهم با یك P/E بی‌نهایت معامله شود، چرا كه اینها ممكن است هیچ سودی نداشته باشند. بنابراین شاید بهترین نكته در مقایسهP/E های سهام این باشد كه بهP/Eهای تاریخی سهام توجه داشته باشیم. اگر چنانچه P/E سهمی در طی دوره مورد بررسی 20 بوده است، آنگاه شما می‌توانید با خیال راحت همین سهم را با02 P/E   یا كمتر خریداری كنید، ولی اگر چنانچه  P/E آن رشد كرده و به 30رسیده است، بهتر است به دنبال فرصت دیگری باشید یا اینكه منتظر بمانید تا P/E  آن پایین بیاید و به حد قبلی خود برسد و در آن حد باقی بماند. چیز مهمی كه در اینجا وجود دارد، این است كه شما هرگز نباید سهم را فقط از روی قیمت آن قضاوت و ارزیابی كنید. اگر چنانچه شما مبلغ مشخصی جهت سرمایه‌گذاری دارید، جهت تصمیم‌گیری خرید سهام باید بر روی ارزش سهام تكیه كنید نه بر قیمت آن. چرا كه هیچ قانونی وجود ندارد كه به شما بگوید خریدن تعداد معینی از سهام به شما بازدهی بیشتر می‌دهد. بنابراین همیشه به دنبال بهترین سهام با هر قیمتی باشید.

موضوع دیگر در ارتباط با P/E  این است كه این نسبت در بخش‌ها و صنایع مختلف از زمانی به زمانی دچار تغییر می‌شود، اگر چنانچه شما از صنعت خاص سهمی را خریده باشید كه از قیمت بالایی برخوردار است و نسبت P/E  آن به صورت غیر منطقی بالا برود شما می‌توانید، قبل از اینكه سهام ریزش كند، سهام خود را بفروشید و از زیان احتمالی جلوگیری كنید.

بررسی‌ها نشان می‌دهد كه سهام با P/E  پایین به عنوان یك گروه سرمایه‌گذاری نسبت به كل بازار بازده بیشتری را نشان می‌دهند. افزون بر این، تعدادی شواهد و مدارك نشان می‌دهند كه پرتفویی از سهام دارایP/E های نسبتا پایین اغلب متوسط بازدهی بالایی را ارائه می‌دهد. اما نكته‌ای كه هنگام تشكیل پرتفوی از سهام با P/E  پایین وجود دارد، اینكه  به طور عمومی سرمایه‌گذاران در این وضعیت فرصت‌های سرمایه‌گذاری زیادی را از دست می‌دهند، چرا كه شركت‌هایی كه دارای سهام با P/E  پایین هستند، هیچ‌گونه بازده مازادی را در مقایسه با شركت‌های دارای رشد سریع و P/E  بالا، ارائه نمی‌دهند.

در پایان توصیه می‌گردد در ارزیابی و تصمیم‌گیری خرید یا فروش سهام باید در نظر داشت كه استفاده از P/E، صرفا بهترین نتیجه را ارائه نمی‌دهد و بهترین را‌ه‌حل نیست و برای شروع در فرآیند تصمیم‌گیری ابتدا P/E  صنعت سهم شركت مربوطه را در نظر بگیرید و شركت را با صنعت مقایسه كنید. دوم اینكه شما در چه نوع سهمی سرمایه‌گذاری می‌كنید، بستگی به افق سرمایه‌گذاری و میزان ریسك‌گریزی شما دارد.

افق سرمایه‌گذاری نیز با توجه به شرایط بازار و نیاز نقدینگی و ... تعیین می‌شود. اصولا توصیه می‌شود افق سرمایه‌گذاریتان حداقل 2سال باشد، چون‌ كه در بلندمدت میزان نوسانات مثبت و منفی همدیگر را خنثی خواهند كرد و در نهایت كمترین كاهش ارزش را مشاهده خواهید كرد.

اما میزان ریسك‌پذیری با توجه به شرایط سنی و حجم سرمایه و... مشخص می‌شود یعنی اصولا برای شرایط سنی بالا سهام با P/E  پایین كه سهام ارزشی هستند، توصیه می‌گردد و برای سنین جوان‌تر چون فرصت جبران زیان را برای بلند‌مدت دارد، سهام با P/E  بالا توصیه می‌شود و همچنین انتخاب سهام با P/E  بالا یا P/E  پایین با میزان سرمایه مرتبط است. به یاد داشته باشید هر كس گل رز بخواهد، باید تحمل خار هم داشته باشد.

گروه فرانگر