استبراء و استظهار در حیض

طبق نظر آیت الله سیستانی
مسأله 99: استبراء از خون حیض، عمل خاصی است كه زن برای آگاهی از وضعیت باطن مجرا و اینكه آیا آلوده به خون حیض است یا نه انجام می دهد. این استبراء در موردی انجام می شود كه زن دارای دو شرط باشد:

  1. خونریزی اش قبل از ده روز در ظاهر قطع شده باشد.

  2. یقین به پاكی باطن مجرا نداشته باشد و احتمال معقول دهد باطن مجرا پاک شده است، بنابراین اگر بداند باطن مجرا همانند ظاهر آن پاك شده است یا باطن مجرا بر خلاف ظاهر آن، پاك نیست نیازی به استبراء نیست.

این استبراء كیفیت خاص واجبی ندارد و به هر شكلی بتوان از وضعیت باطن مجرا و پاكی یا آلودگی آن به خون كسب اطّلاع كند كافی است، مثلاً قدری پنبه داخل فرج نماید و مقداری صبر نماید و اگر عادت او چنین است كه خون او برای مدّت كوتاهی در بین حیض قطع می¬شود همچنان كه در بعضی زنان گفته شده است، باید بیش از آن مقدار صبر كند و بعد پنبه را بیرون آورد و ببیند آلوده به خون شده یا نه، پس اگر سطح پنبه به لكّه زرد رنگی هر چند بسیار كوچك آلوده باشد هنوز حیض محسوب می شود و احكام مربوط به آن در مسأله بعد ذکر می‌شود.

مسأله 100: اگر زن قبل از ده روز پاك شود و احتمال بدهد كه در باطن خون هست، یا باید عبادت ها را احتیاطاً انجام دهد یا استبراء كند و جایز نیست بدون استبراء عبادت ها را ترك كند، پس اگر استبراء كرد و پاك بود، غسل كند و عبادت های خود را به جا آورد و اگر پاك نبود هر چند به آب اندک زرد رنگی آلوده باشد، چنانچه در حیض عادت ندارد یا مبتدئه است یا عادت او ده روز است، باید صبر كند كه اگر قبل از ده روز پاك شد، غسل كند و اگر سرِ ده روز پاك شد یا خون او از ده روز گذشت، سرِ ده روز غسل نماید و قبل از سپری شدن ده روز، هر وقت شك داشت كه خون در باطن هست یا قطع شده، استبراء را دوباره انجام می‌دهد و حكم صورتی كه زن عادتش كمتر از ده روز است در مسأله بعد ذکر می‌شود.

مسأله 101: اگر عادت زن كمتر از ده روز است، در بین ایام عادت هر وقت شك داشت كه خون در باطن قطع شده یا نه استبراء می كند و در صورت آلودگی بر حیض بودن باقی می‌ماند تا این كه ایام عادت سپری گردد مگر آنكه قبل از آن پاك شود و اگر بعد از سپری شدن ایام عادت، شك در پاكی باطن دارد، استبراء می¬كند و اگر آلودگی باقی بود، - هر چند به شكل لكّه زردِ كم رنگ - سه حالت پیش می آید:

  الف. در صورتی كه بداند قبل از تمام شدن ده روز یا سرِ ده روز پاك می شود نباید غسل كند و تا پاكی صبر می كند.

  ب. اگر می داند خون از ده روز بیشتر می‌شود، خون بعد از روزهای عادت استحاضه است بنابراین غسل نموده و وظایف مستحاضه را انجام می دهد.

  ج. در صورتی كه شك دارد و احتمال می دهد كه آن خون، قبل از تمام شدن ده روز قطع می شود، احتیاط مستحب است كه یك روز عبادت را ترك نماید سپس غسل حیض نموده و اعمال مستحاضه را انجام دهد هرچند جایز است در صورتی که شک نسبت به وضعیت خون همچنان باقی است، بیشتر از یك روز (تا كامل شدن ده روز)، عبادت را ترك نماید. این ترك عبادت پس از سپری شدن ایام عادت را اصطلاحاً «استظهار» می نامند. 

مسأله 102: استظهار به معنای ترك عبادت و سایر كارهایی كه در حال حیض بر حائض حرام است، می باشد و زن در مدت استظهار احكام حائض را دارد، اصل عمل استظهار واجب نیست و مراعات آن احتیاط مستحب است و نوعی احتیاط در مورد حیض احتمالی به شمار می رود. استظهار در موردی انجام می شود كه زن دارای پنج شرط است:

  1. دارای عادت عددیه باشد خواه عادتش وقتیه هم باشد یا نباشد.

   2. عادت وی كمتر از ده روز باشد.

   3. بیشتر از مقدار عادت خود خون ببیند.

   4. نداند خون بعد از ایّام عادت از ده روز می‌گذرد یا نه.

   5.حكم استظهار مخصوص زنی است كه خون دیدن او، پس از ایام عادت ادامه پیدا می¬كند و در مورد زنی كه قبل از ایّام عادتش خونی مشاهده می كند كه حکم استحاضه را دارد، سپس خون ادامه پیدا كرده و از عادتش بیشتر می‌شود، جاری نیست، مثلاً زنی كه عادت وقتیه و عددیه دارد و در ماه اول و ماه دوم ایّام عادت او از دهم تا پانزدهم ماه بوده است، اگر این زن در ماه سوم در ایّام عادت خون ببیند ولی این خون ادامه پیدا كند و تا ماه آینده قطع نشود پس از سپری شدن ایّام حیض در ماه چهارم، زن نداند خونریزی اش تا بعد از بیستم ماه ادامه پیدا می‌كند یا نه، چنین فردی دهم تا پانزدهم ماه چهارم را حیض قرار می دهد و بعد از تمام شدن ایام عادت یعنی پانزدهم ماه در صورت شك در وضعیت خون، باید وظایف مستحاضه را انجام دهد و نمی تواند استظهار نموده و عبادت را ترك نماید.

---

منبع:
سایت سراج