اقسام زنان حائض

طبق نظر آیت الله سیستانی
مسأله 60: زنان حائض شش قسم اند:

اوّل: دارای عادت وقتیه و عددیه  دوم: دارای عادت وقتیه  سوم: دارای عادت عددیه

 این سه قسم دارای عادت می‌باشند که چکونگی محقّق شدن این عادت‌ها در مسائل قبل ذکر شد.

چهارم: مضطربه: و آن زنی است كه چند ماه خون دیده ولی عادت معینی پیدا نكرده یا عادتش به هم خورده و عادت تازه ای پیدا نكرده است.

پنجم: مبتدئه: و آن زنی است كه دفعه اوّل خون دیدنِ اوست.

ششم: ناسیه: و آن زنی است كه عادت خود را فراموش كرده است.

این سه قسم دارای عادت نیستند و هر كدام از این شش قسم، احكامی دارند كه در مسائل بعد به توضیح آن پرداخته می‌شود.

1. دارای  عادت  وقتیه  و  عددیه

مسأله 61: زنانی كه عادت وقتیه و عددیه دارند، دو دسته اند:

اوّل: زنی كه دو ماه پشت سر هم در وقت معین خون حیض ببیند و در وقت معیّن هم پاك شود، مثلاً دو ماه پشت سر هم از روز اوّل ماه خون ببیند و روز هفتم پاك شود كه عادت حیض این زن از اوّل ماه تا هفتم است.

دوم: زنی كه دو ماه پشت سر هم در وقت معین خون حیض ببیند و بعد از آن كه سه روز یا بیشتر خون دید یك روز یا بیشتر پاك شود و دوباره خون ببیند و تمام روزهایی كه خون دیده با روزهایی كه در وسط پاك بوده از ده روز بیشتر نشود همچنین همه روزهایی كه خون دیده و روزهایی كه در وسط پاك بوده در هر دو ماه به یك اندازه باشد، چنین زنی، دارای عادت وقتیه و عددیه می باشد و عادت او به اندازه روزهایی است كه خون دیده است نه به ضمیمه روزهایی كه در وسط پاك بوده است، مثلاً اگر در دو ماه پشت سرهم از روز اوّل ماه تا سوم خون ببیند و سه روز پاك شود و دوباره سه روز خون ببیند، عادت این زن شش روزِ پراکنده می شود و در سه روز پاكی كه در وسط است كه آن را پاكی بین دو خون می‌نامند، بنابر احتیاط لازم، کارهایی که بر حائض حرام است را ترك کرده و کارهایی که بر غیر حائض واجب است را انجام دهد و امّا اگر مقدار روزهایی كه در ماه دوم خون دیده بیشتر یا كمتر باشد، این زن دارای عادت وقتیه است نه عددیه.

مسأله 62: زنی كه عادت وقتیه و عددیه دارد، اگر در وقت عادت یا یك یا دو روز یا بیش از آن زودتر خون ببیند به طوری كه در عرف زنان بگویند عادتش جلو افتاده، اگرچه آن خون، نشانه های حیض را نداشته باشد مثلاً خون زرد رنگ باشد باید به احكامی كه برای زن حائض گفته شد عمل كند و چنانچه بعد بفهمد حیض نبوده مثل این كه قبل از سه روز پاك شود، باید عبادت هایی را كه به جا نیاورده قضا نماید و امّا در غیر این دو صورت، مثل این كه آن قدر زودتر از عادتش خون ببیند كه نگویند عادتش جلو افتاده بلكه بگویند در غیر وقت خود خون دیده و یا آنكه بعد از گذشت ایام عادتش هر چند با سپری شدن زمان كمی بعد از عادت، خون ببیند چنانچه آن خون دارای نشانه های حیض ( که در مسأله 1 ذکر شد) باشد، به احكامی كه برای زن های حائض گفته شد عمل نماید و همچنین اگر دارای نشانه های حیض نباشد ولی زن بداند كه آن خون سه روز ادامه پیدا می كند و اگر نداند كه سه روز ادامه پیدا می كند یا نه، احتیاط واجب آن است كه هم كارهایی كه بر مستحاضه واجب است را انجام دهد و هم كارهایی كه بر حائض حرام است، را ترك نماید.

مسأله 63: زنی كه عادت وقتیه و عددیه دارد:

     الف. اگر همه روزهای عادت و چند روز قبل از عادت و بعد از عادت، خون ببیند؛

     ب. یا این‌که همه روزهای عادت را با چند روز قبل از عادت، خون ببیند؛

     ج. یا این‌که همه روزهای عادت را با چند روز بعد از عادت خون ببیند و در هر یک از سه مورد (الف، ب،ج)، خون‌هایی که دیده روی هم از ده روز بیشتر نشود: همه حیض است هرچند آن خون نشانه‌های حیض ( که در مسأله 1 ذکر شد) را نداشته ‌باشد.

و اگر (در هر یک از سه مورد) خون‌هایی که دیده از ده روز بیشتر شود، فقط خونی که در روزهای عادت دیده حیض است، هرچند آن خون نشانه‌ های حیض را نداشته‌ باشد و خونی که قبل یا بعد یا قبل و بعد عادت دیده استحاضه می‌باشد، هرچند نشانه ‌های حیض را داشته باشد و هرچند یک یا دو روز قبل از عادتش باشد و باید عبادت‌هایی که در روزهای قبل یا بعد یا قبل و بعد عادت بجا نیاورده را قضا نماید. حتّی اگر خونِ روزهای عادت و خونی که تا روز دهم مشاهده می‌کند، با نشانه‌ های حیض باشد و بقیه با نشانه‌های استحاضه باشد، بازهم تنها خون روزهای عادت، حیض و بقیه استحاضه می‌باشد.

     د. اگر همه روزهای عادت را با سیزده روز یا بیشتر بعد از عادت به طور مستمر، خون ببیند، خون روزهای عادت حیض است وبقیه استحاضه می‌باشد و نمی‌تواند خون بعد از حداقل پاکی (ده روز) را حیض حساب کند.

     ه. اگر عادت وقتیه و عددیه او از نوع دوّمی است كه در مسأله (61) گذشت مثلاً عادت شرعی او به این گونه است كه سه روز اول ماه خون می بیند سپس روز چهارم تا ششم به مدّت سه روز پاك است و بعد هفتم تا نهم خون می بیند چنانچه در یك ماه بیشتر از ده روز مستمرّ خون ببیند مثلاً از اول ماه تا پانزدهم خون ببیند، خون های اول تا سوم ماه و هفتم تا نهم ماه حیض است و در روزهای چهارم تا هفتم  بنابر احتیاط واجب کارهایی که بر حائض حرام است را ترک کرده و کارهایی که بر مستحاضه واجب است را انجام می‌دهد و خون¬های دهم تا پانزدهم ماه استحاضه است.

مسأله 64: زنی كه عادت وقتیه و عددیه دارد:

     الف. اگر مقداری از روزهای عادت را با چند روز قبل از عادت خون ببیند و روی هم از ده روز بیشتر نشود، همه حیض است و اگر از ده روز بیشتر شود، روزهایی كه در عادت خون دیده با چند روز قبل از آن، كه روی هم به مقدار عادت او شود، حیض و روزهای اوّل (ابتداء) را استحاضه قرار دهد.

     ب. اگر مقداری از روزهای عادت را با چند روز بعد از عادت خون ببیند و روی هم از ده روز بیشتر نشود، همه حیض است و اگر بیشتر شود باید روزهایی كه در عادت خون دیده با چند روز بعد از آن، كه روی هم به مقدار عادت او شود، حیض و بقیه را استحاضه قرار دهد.

مسأله 65: زنی كه عادت وقتیه و عددیه دارد اگر بعد از آنكه سه روز یا بیشتر خون دید پاك شود و دوباره خون ببیند و فاصله بین دو خون كمتر از ده روز باشد و همه روزهایی كه خون دیده با روزهایی كه در وسط پاك بوده از ده روز بیشتر باشد و هر یك از دو خون طرف اول و دوم به تنهایی از ده روز بیشتر نباشد، چند صورت دارد:

1. آنكه تمام خونی كه دفعه اوّل دیده یا مقداری از آن در روزهای عادت باشد و خون دوم كه بعد از پاك شدن می بیند در روزهای عادت نباشد، در این صورت باید همه خون اوّل را حیض و خون دوم را استحاضه قرار دهد مگر آنكه خون دوم، نشانه های حیض را داشته باشد كه در این صورت، قسمتی از خون دوم كه با ضمیمه خون اوّل و پاكی بین آنها، روی هم از ده روز بیشتر نمی‌شود، حیض است و بقیه، استحاضه می‌باشد.

   مثال اول: اگر عادت زنی از پنجم تا نهم به مدت پنج روز بوده، در صورتی كه یك ماه از پنجم تا نهم خون دیده و روز دهم پاك شود و از روز یازدهم تا شانزدهم خون ببیند و خون طرف دوم نشانه های حیض را نداشته باشد، خون هایی كه پنجم تا نهم در ایام عادت دیده حیض است و خون هایی كه از  یازدهم تا شانزدهم دیده استحاضه می باشد و روز دهم پاك است.

   مثال دوم: اگر عادت زنی از پنجم تا نهم به مدّت پنج روز بوده، در صورتی كه یك ماه از پنجم تا نهم خون دیده و روز دهم پاك شود و از روز یازدهم تا شانزدهم خون ببیند و خون طرف دوم نشانه های حیض را دارا باشد، خون هایی كه از پنجم تا نهم در ایام عادت دیده و همچنین خون هایی که از یازدهم تا چهاردهم دیده حیض است و خون هایی كه در پانزدهم و شانزدهم دیده، استحاضه می باشد و در پاكی وسط كه آن را پاکی بین دو خون می نامند، بنابر احتیاط واجب کارهایی که بر حائض حرام است را ترک کرده و کارهایی که بر غیر حائض واجب است را انجام دهد.

2. آنكه خون اوّل در روزهای عادت نباشد و تمام خون دوم یا مقداری از آن در روزهای عادت باشد كه باید همه خون دوم را حیض و خون اوّل را استحاضه قرار دهد.

   مثال: اگر عادت زنی از یازدهم تا پانزدهم ماه به مدّت پنج روز بوده در صورتی كه یك ماه از پنجم تا نهم خون دیده و روز دهم، پاك شود و از روز یازدهم تا پانزدهم خون ببیند، خون هایی كه از یازدهم تا پانزدهم در ایام عادت دیده، حیض است و خون هایی كه قبل از آن از پنجم تا نهم دیده، استحاضه می باشد و روز دهم هم پاك است.

3. آنكه هیچ‌یک از دو خون در روزهای عادت نباشد، در این صورت، اگر یكی دارای نشانه های حیض باشد و دیگری دارای نشانه های حیض نباشد، خونی كه نشانه‌های حیض را داراست، حیض قرار دهد و خونی كه نشانه‌های حیض را ندارد، استحاضه قرار دهد، امّا اگر هر دو خون، نشانه های حیض را داراست یا هیچ ‌یک از دو خون نشانه‌های حیض را نداشته باشد، باید خونِ طرف اول را حیض و خونِ طرف دوم را استحاضه قرار دهد هر چند احتیاط مستحب است كه در هر دو خون احتیاط کند، خصوصاً در صورتی كه هر دو خون نشانه‌های حیض را نداشته باشد.

   مثال: اگر عادت زنی از اول تا پنجم ماه به مدّت پنج روز بوده، در صورتی كه یك ماه در روزهای عادت خون نبیند و از روز هفتم تا یازدهم خون دیده و دو روز پاك شود و از روز چهاردهم تا هجدهم خون ببیند و خونِ طرف اول، نشانه‌‌های حیض را نداشته باشد و خون طرف دوم، نشانه‌های حیض را دارا باشد، خون هایی كه از روز چهاردهم تا هجدهم دیده، حیض است و خون هایی كه از روز هفتم تا یازدهم دیده استحاضه می باشد و روزهای دوازدهم و سیزدهم پاك است و صورت‌های دیگر مسأله، در مسأله بعد ذکر می‌شود.

مسأله 66: زنی كه عادت وقتیه و عددیه دارد اگر بعد از آن كه سه روز یا بیشتر خون دید پاك شود و دوباره خون ببیند و فاصله بین دو خون كمتر از ده روز باشد و همه روزهایی كه خون دیده با روزهایی كه در وسط پاك بوده از ده روز بیشتر باشد و هر یك از دو خون طرف اول و دوم به تنهایی از ده روز بیشتر نباشد:

1. اگر مقداری از خون اوّل و دوم در روزهای عادت باشد و خون اوّلی كه در روزهای عادت بوده از سه روز كمتر نباشد و با پاكی وسط و مقداری از خون دوم كه آن هم در روزهای عادت بوده از ده روز بیشتر نباشد، در این صورت آن مقدار از هر دو خون كه در ایّام عادت بوده، حیض است و احتیاط واجب آن است كه در پاكی وسط كه آن را پاكی بین دو خون می‌نامند كارهایی كه بر غیر حائض واجب است انجام دهد و کارهایی که بر حائض حرام است را ترك كند و مقداری از خون دوم كه بعد از روزهای عادت بوده، استحاضه است و امّا مقداری از خون اوّل كه قبل از روزهای عادت بوده چنانچه عرفاً بگویند كه عادتش جلو افتاده، حکم حیض را دارد، مگر آن كه حیض قرار دادن آن باعث آن شود كه بعضی از خون دوم كه در روزهای عادت بوده یا تمام آن از ده روز حیض خارج شود كه در این صورت، حکم استحاضه را دارد. در این مورد سه مثال ذكر می شود:                                   

   مثال اول: اگر عادت زن از سوم ماه تا دهم به مدّت هشت روز بوده در صورتی كه یك ماه از اوّل تا ششم خون ببیند، به طوری كه در عرف زنان بگویند عادتش جلو افتاده، و دو روز پاك شود و بعد از نهم تا پانزدهم خون ببیند، خون هایی كه از اوّل تا ششم و در نهم و دهم دیده حیض است و خون هایی كه از یازدهم تا پانزدهم دیده استحاضه می باشد و در پاكی وسط كه آن را پاكی بین دو خون می نامند بنابر احتیاط واجب کارهایی که بر حائض حرام است را ترک کرده و کارهایی که بر غیر حائض واجب است را انجام می‌دهد.

   مثال دوم: اگر عادت زن از دهم تا هجدهم ماه به مدّت نه روز بوده، در صورتی كه یك ماه از هفتم تا چهاردهم خون ببیند، به طوری كه در عرف زنان بگویند عادتش جلو افتاده، و دو روز پاك شود و بعد از هفدهم تا بیستم خون ببیند، خون هایی كه از نهم تا چهاردهم و در هفدهم و هجدهم دیده، حیض است و نمی توان روز هفتم و هشتم را هم حیض قرار داد زیرا باعث می‌شود كه روزهای هفدهم و هجدهم واقع در ایام عادت از ده روز حیض خارج گردد.

   مثال سوم: اگر عادت زن از دهم تا نوزدهم ماه به مدّت ده روز بوده، در صورتی كه یك ماه از هفتم تا چهاردهم خون ببیند، به طوری كه در عرف زنان بگویند عادتش جلو افتاده، و دو روز پاك شود و بعد از هفدهم تا بیستم خون ببیند، خون هایی كه از دهم تا چهاردهم و از هفدهم تا نوزدهم دیده، حیض است و نمی توان روزهایی كه جلوتر از عادت خون دیده یعنی روزهای هفتم تا نهم را هم حیض قرار داد زیرا موجب می شود كه روزهای هفدهم تا نوزدهم واقع در ایام عادت از ده روز حیض خارج گردد.

2. آنكه مقداری از خون اوّل و دوم در روزهای عادت باشد ولی آن مقدار از خون اوّل كه در روزهای عادت بوده از سه روز كمتر باشد، در این صورت:

     خون اول كه در ایام عادت واقع شده به ضمیمه مقداری از خون قبل كه روی هم سه روز شود، حیض است بلكه باید همه خون سابق در صورتی كه در عرف زنان بگویند عادتش جلو افتاده را حیض قرار دهد به شرط آنكه این امر باعث نشود كه بعضی از خون طرف دوم كه در روزهای عادت بوده یا تمام آن، از ده روز حیض خارج شود.

    همچنین مقداری از خون طرف دوم كه در ایام عادت واقع شده، حیض است به شرط آنكه مجموع خون ها و پاكی بین آنها، با ملاحظه حیض قرار دادن خون طرف اول به ضمیمه مقداری از خون قبل از طرف اول كه كمترین مقدار حیض یعنی سه روز را كامل می كند، از ده روز بیشتر نشود و بقیه آن، استحاضه است. برای روشن شدن حكم، سه مثال ذكر می‌شود:        

   مثال اول: اگر عادت زن از چهارم تا دهم به مدّت هفت روز بوده و اكنون از روز اول ماه تا چهارم خون دیده و دو روز پاك بوده و از روز هفتم تا دوازدهم خون دیده، باید خون های روز اول تا چهارم و هفتم تا دهم را حیض قرار دهد و خون روز یازدهم و دوازدهم استحاضه است و در پاكی وسط بنابر احتیاط واجب کارهایی که بر حائض حرام است را ترک کرده و کارهایی که بر غیر حائض واجب است را انجام ‌دهد.

    مثال دوم: اگر عادت زن از چهارم تا دوازدهم به مدّت نه روز بوده و اكنون از روز اول ماه تا چهارم خون دیده و دو روز پاك بوده و از روز هفتم تا پانزدهم خون دیده، باید خون های روز دوم تا چهارم و هفتم تا یازدهم را حیض قرار دهد و خون روز اول و روزهای دوازدهم تا پانزدهم، استحاضه است و در پاكی وسط بنابر احتیاط واجب کارهایی که بر حائض حرام است را ترک کرده و کارهایی که بر غیر حائض واجب است را انجام ‌دهد و این زن نمی تواند خون روز اول را حیض قرار دهد زیرا باعث می شود كه قسمتی از خون طرف دوم كه در روزهای عادت بوده یعنی روز یازدهم از ده روزِ حیض خارج شود.

   مثال سوم: اگر عادت زن از پنجم تا دوازدهم به مدّت هشت روز بوده و اكنون از روز اول ماه تا پنجم خون دیده و پنج روز پاك بوده و روز یازدهم و دوازدهم خون دیده، خون های روز سوم تا پنجم و روز یازدهم و دوازدهم، حیض است و خونِ روز اول و دوم، استحاضه است و و در پاكی وسط بنابر احتیاط واجب کارهایی که بر حائض حرام است را ترک کرده و کارهایی که بر غیر حائض واجب است را انجام ‌دهد و این زن نمی تواند خون روز اول و دوم را حیض قرار دهد زیرا باعث می شود كه تمام خون طرف دوم كه در روزهای عادت بوده، یعنی روز یازدهم و دوازدهم از ده روزِ حیض خارج شود.

مسأله 67: زنی كه عادت وقتیه و عددیه دارد، اگر در وقت عادت، خون نبیند و در غیر آن وقت به تعداد روزهای حیضش خون ببیند، باید همان را حیض قرار دهد، چه قبل از وقت عادت دیده باشد چه بعد از آن، چه نشانه‌های حیض را دارا باشد یا نشانه‌های حیض را نداشته باشد.

مسأله 68: زنی كه عادت وقتیه و عددیه دارد، اگر در وقت عادت خود سه روز یا بیشتر خون ببیند و تعداد روزهای آن كمتر یا بیشتر از روزهای عادت او باشد ولی از ده روز بیشتر نشود و در غیر ایام عادت در قبل از آن یا بعد از آن به تعداد روزهای عادت خویش خون ببیند و بین دو خون پاكی فاصله شود، در اینجا كه  وقت و عدد با هم تعارض دارند چند صورت دارد:

1. آنكه مجموع آن دو خون با پاكی میان آن ها از ده روز بیشتر نشود، در این صورت مجموع دو خون یك حیض حساب می شود و در پاكی وسط كه آن را پاكی بین دو خون می نامند بنابر احتیاط واجب کارهایی که بر حائض حرام است را ترک کرده و کارهایی که بر غیر حائض واجب است را انجام ‌دهد.

2. آنكه پاكی میان آن دو خون، ده روز یا بیشتر باشد، در این صورت هر كدام از آن ها حیض جداگانه قرار داده می شوند، چه نشانه های حیض را دارا باشد یا نشانه های حیض را نداشته باشد.

3. آنكه پاكی میان آن دو خون كمتر از ده روز و مجموع دو خون با پاكی در بین، بیشتر از ده روز باشد، در این صورت وقت بر عدد مقدّم می شود و باید خونی را كه در وقت دیده، حیض و خونی را كه خارج وقت دیده، استحاضه قرار دهد.

2. دارای عادت وقتیه

مسأله 69: زن هایی كه عادت وقتیه دارند و اوّل عادت آنان معین می باشد، دو دسته‌ هستند:

    اوّل: زنی كه دو ماه پشت سر هم در وقت معیّن خون حیض ببیند و بعد از چند روز پاك شود ولی تعداد روزهای آن در هر دو ماه یك اندازه نباشد، مثلاً دو ماه پشت سر هم، روز اوّل ماه خون ببیند ولی ماه اوّل، روز هفتم و ماه دوم، روز هشتم از خون پاك شود كه این زن باید روز اوّل ماه را عادت حیض خود قرار دهد.

    دوم: زنی كه دو ماه پشت سر هم در وقت معین سه روز یا بیشتر خون حیض ببیند و بعد پاك شود و دو مرتبه خون ببیند و تمام روزهایی كه خون دیده با روزهایی كه در وسط پاك بوده از ده روز بیشتر نشود ولی تعداد روزهای آن در ماه دوم كمتر یا بیشتر از ماه اوّل باشد، مثلاً در ماه اوّل هشت روز و در ماه دوم نُه روز باشد ولی در هر دو ماه از اوّل ماه خون دیده باشد كه این زن هم باید روز اوّل ماه را روز اوّل عادت حیض خود قرار دهد و ایامی را كه خون دیده حیض است و در پاكی وسط كه آن را پاكی بین دو خون می نامند، بنابر احتیاط واجب کارهایی که بر حائض حرام است را ترک کرده و کارهایی که بر غیر حائض واجب است را انجام دهد.

مسأله 70: زنانی كه عادت وقتیه دارند و آخرِ عادت آنان معین باشد، دو دسته اند:

    اوّل: زنی كه دو ماه پشت سر هم خون حیض ببیند و بعد از چند روز در وقت معین پاك شود ولی تعداد روزهای آن در هر دو ماه یك اندازه نباشد مثلاً ماه اوّل، روز سوم و ماه دوم، روز پنجم خون آغاز شود و در هر دو ماه روز نهم پاك شود، این زن باید روز نهم را انتهای عادت حیض خود قرار دهد و اثر این قرار دادنِ عادت این است که اگر مثلاً در ماه دیگر اتّفاقاً خون از ده روز بیشتر شود و تا پانزدهم ماه ادامه یابد كه در این صورت، خونی كه زن بعد از نهم ماه تا پانزدهم مشاهده می كند، استحاضه است.

    دوم: زنی كه دو ماه پشت سر هم سه روز یا بیشتر خون حیض ببیند و بعد پاك شود و دو مرتبه خون ببیند و در وقت معین پاك شود و تمام روزهایی كه خون دیده با روزهایی كه در وسط پاك بوده از ده روز بیشتر نشود ولی تعداد روزهای آن در ماه دوم كمتر یا بیشتر از ماه اوّل باشد مثلاً در ماه اوّل از سوم تا پنجم خون دیده و دو روز پاك بوده و از هشتم تا دهم خون دیده است و در ماه دوم از اول تا پنجم خون دیده و یك روز پاك بوده و از هفتم تا دهم خون دیده است، این زن باید روز دهم را انتهای عادت حیض خود قرار دهد و اثر این قرار دادنِ عادت آن است که اگر مثلاً در ماه دیگر اتّفاقاً خون از ده روز بیشتر شود و تا پانزدهم ماه ادامه یابد كه در این صورت خونی كه زن بعد از دهم ماه تا پانزدهم مشاهده می كند استحاضه است و دو خون قبل از آن، حیض است و در پاكی وسط، بنابر احتیاط واجب کارهایی که بر حائض حرام است را ترک کرده و کارهایی که بر غیر حائض واجب است را انجام دهد.

مسأله 71: زنی كه عادت وقتیه دارد، اگر در وقت عادت یا یك یا دو روز یا بیش از آن زودتر خون ببیند به طوری كه درعرف زنان بگویند عادتش جلو افتاده، هر چند آن خون نشانه های حیض را نداشته باشد مثلاً خون زرد رنگ باشد باید به احكامی كه برای زن حائض ذکر شد عمل كند و چنانچه بعد بفهمد حیض نبوده، مثل این كه قبل از سه روز پاك شود، باید عبادت هایی را كه به جا نیاورده، قضا نماید و اگر وقت باقی است، دوباره انجام دهد و امّا در غیر این دو صورت، مثل اینكه آن قدر زودتر از عادتش خون ببیند كه نگویند عادتش جلو افتاده بلكه بگویند در غیر وقت خود خون دیده و یا آنكه بعد از گذشت ایام عادتش هر چند با سپری شدن زمان كمی بعد از عادت، خون ببیند چنانچه آن خون دارای نشانه های حیض باشد  به احكامی كه برای زن های حائض ذکر شد عمل نماید و همچنین اگر دارای نشانه های حیض نباشد ولی بداند كه آن خون سه روز ادامه پیدا می كند و اگر نداند كه سه روز ادامه پیدا می كند یا نه، احتیاط لازم آن است كه هم كارهایی كه بر مستحاضه، واجب است را انجام دهد و هم كارهایی كه بر حائض، حرام است را ترك نماید.

مسأله 72: زنی كه عادت وقتیه دارد اگر در وقت عادت خود خون ببیند و مقدار آن خون بیش از ده روز باشد و خون او تنها دارای نشانه های حیض باشد هرچند درجات و مراتب آنها متفاوت باشد مانند اینكه قسمتی از آن، سیاه رنگ و قسمتی، قرمزِ تیره باشد یا تنها دارای نشانه¬ های استحاضه باشد مثلاً زرد رنگ باشد هرچند درجات زردی آن با هم متفاوت باشد، باید اگر ممكن است مقدار ایام عادت بعضی از خویشان خود را حیض قرار دهد، چه آن خویشاوند، تنها از طرف پدر یا مادر به او منسوب باشد یا از هر دو طرف به او منسوب باشد، زنده باشد یا مرده، ولی با رعایت دو شرط زیر:

    اوّل: آنكه نداند مقدار عادت او مخالف با مقدار حیض خودش می باشد، مثل آن كه خودش در زمان جوانی و قوّت مزاج باشد و آن زن نزدیك به سنّ یائسگی باشد كه مقدار عادت معمولاً كم می شود و یا عکس این صورت  و نیز مثل زنی که علاوه بر عادت وقتیه، دارای عادت عددیه ناقصه  هم هست و مثلاً در هر ماه از دهم ماه یا به مدّت پنج روز خون می‌بیند و یا هفت روز، چنین زنی اگر در یک ماه بیشتر از ده روز خون ببیند نمی‌تواند به عادت بعضی از خویشانش که کمتر از پنج روز یا بیشتر از هفت روز خون می‌بیند، رفتار کند.

    دوم: آنكه نداند مقدار عادت آن زن با مقدار عادت دیگر خویشانش كه دارای شرط اوّل هستند تفاوت دارد ولی اگر مقدار تفاوت بسیار كم باشد كه حساب نشود، ضرر ندارد.

و اگر این كار (مراجعه به  خویشاوندان) ممكن نیست، مخیر است كه از سه روز تا ده روز هر شماره ای را كه مناسب مقدار حیضش می بیند، آن را حیض قرار دهد و بهتر آن است كه هفت روز قرار دهد، در صورتی كه آن را مناسب خود ببیند، البتّه همان طور كه ذکر شد، اگر زن دارای عادت ناقصه عددیه هم هست، مانند زنی كه در هر ماه از اول ماه یا به مدّت پنج روز خون می بیند یا شش روز، چنین زنی نمی تواند عددی را انتخاب نماید كه كمتر از پنج روز یا بیشتر از شش روز باشد.

   شایان ذكر است عددی را كه زن با رجوع به خویشاوندان یا با انتخاب عدد به عنوان حیض، بر می گزیند، باید از ابتدای خون در نظر بگیرد به شرط آنكه با حیض قبلیش، ده روز فاصله شده باشد. همچنین باید تعداد روزهایی را كه حیض قرار  می دهد موافق با وقت عادتش باشد، آن طوری كه در مسأله (74) خواهد آمد.

مسأله 73: زنی كه عادت وقتیه دارد اگر در وقت عادت خود خون ببیند و مقدار آن خون بیش از ده روز باشد و بعضی از روزها خون او نشانه های حیض را داشته باشد، هرچند درجات و مراتب آنها متفاوت باشد، مانند این كه قسمتی از آن سیاه رنگ و قسمتی قرمز تیره باشد و بعضی روزها نشانه های حیض را نداشته باشد مثلاً زرد رنگ باشد هرچند درجات زردی آن با هم متفاوت باشد:

   الف. روزهایی كه به نشانه حیض است از سه روز كمتر و از ده روز بیشتر نباشد در این صورت، آن را حیض و بقیه را استحاضه قرار دهد.

   ب. خون با نشانه حیض از سه روز كمتر باشد: در این صورت آن را حیض قرار دهد و تعداد روزهای آن را با یكی از دو راهی كه در مسأله قبل ذکر شد (رجوع به خویشاوندان یا انتخاب عدد) تعیین نماید و تكمیل عدد روزها در صورت امكان، از خونی كه بعد از خونِ دارای نشانه‌های حیض است، انجام می‌شود و همچنین اگر خون با نشانه حیض، بیشتر از ده روز است  كم كردن و کاستن از عدد در صورت امكان، از آخر انجام می شود، بنابراین در این حال، عدد برگزیده به عنوان حیض را از ابتدای خونِ دارای نشانه حیض در نظر می گیرد و بقیه خون را استحاضه قرار می دهد.

  شایان ذكر است در هر دو صورت «الف» و «ب» تفاوتی بین اینكه آن روزها مطابق با وقت باشد یا نباشد، نیست مثلاً زنی كه عادت وقتیه اش اول ماه است اگر از اول ماه تا پانزدهم ماه خون ببیند و این خون از چهارم تا نهم دارای نشانه های حیض باشد، باید چهارم تا نهم را حیض قرار دهد و روزهای اول تا سوم و دهم تا پانزدهم، استحاضه است.

مسأله 74: زنی که عادت وقتیه دارد، نمی تواند حیض را در غیر وقت عادت خود قرار دهد، پس اگر ابتدای زمان عادت او معلوم باشد مثل اینكه هر ماه از روز اوّل خون می دیده، چنانچه یك ماه از روز اول تا پانزدهم ماه خون ببیند و نتواند با نشانه های حیض، شماره آن را معیّن نماید باید روز اول مشاهده خون یعنی اوّل ماه را حیض قرار دهد و در تعداد روزها، به آنچه در مسأله‌ (72) ذکر شد، عمل نماید و نمی تواند عدد برگزیده برای حیض را از روزهای بعد از روز اول مشاهده خون مثلاً روز دهم انتخاب نماید. همچنین اگر زنی كه صاحب عادت وقتیه است و آغاز آن یازدهم ماه است اگر یك ماه مثلاً از اول ماه تا هجدهم ماه خون ببیند، نمی¬تواند عدد برگزیده برای حیض خویش را از ابتدای ماه یا ده روز اول ماه قرار دهد هر چند خون روزهای اول نشانه های حیض را دارا باشد و نیز زنی كه عادت وقتیه‌ای دارد كه آخر آن معلوم است و مثلاً  پانزدهم ماه است، اگر در یك ماه از اول ماه تا شانزدهم ماه خون ببیند نمی تواند آخر عادت خود را مثلاً روز دهم ماه قرار دهد بلكه باید تعداد آن را طوری قرار دهد كه آخرِ آن، مطابق با انتهای وقت عادتش باشد.

مسأله 75: زنی كه عادت وقتیه دارد و در وقت به كلّی خون نبیند ولی در غیر آن وقت خونی ببیند كه بیشتر از ده روز باشد و نتواند مقدار حیض را با نشانه های آن تشخیص دهد همانند زنی است كه در روزهای عادت خون دیده و خونش از ده روز بیشتر شده است.

مسأله 76: زنی كه عادت وقتیه دارد اگر در وقت عادت خود خون ببیند و مقدار آن خون بیش از ده روز باشد و روزهایی كه به نشانه حیض است از سه روز كمتر و از ده روز بیشتر نباشد مثلاً زنی که عادت وقتیه او اول ماه می‌باشد چنانچه از اول ماه چهار روز خون با نشانه حیض سپس چهار روز با نشانه استحاضه و دوباره چهار روز با نشانه حیض مشاهده كند، فقط خون اوّل را حیض قرار می دهد و بقیه استحاضه است؛ همچنین اگر از اول ماه، چهار روز خون با نشانه حیض سپس ده روز با نشانه استحاضه و دوباره چهار روز با نشانه حیض ببیند، فقط خون اوّل را كه دارای نشانه‌های حیض است حیض قرار می دهد و بقیه استحاضه است.

مسأله 77: زنی كه عادت وقتیه دارد اگر بعد از آن كه سه روز یا بیشتر خون دید، پاك شود و دوباره خون ببیند و فاصله بین دو خون كمتر از ده روز باشد و همه روزهایی كه خون دیده با روزهایی كه در وسط پاك بوده از ده روز بیشتر باشد و هر یك از دو خون طرف اول و دوم به تنهایی از ده روز بیشتر نشود، مثل آن كه پنج روز خون ببیند و پنج روز پاك شود و دوباره پنج روز خون ببیند، در احكام مانند زنی است كه عادتش وقتیه و عددیه است كه در مسائل (65 و 66) ذکر شد.

3. دارای عادت عددیه

مسأله 78: زنانی كه عادت عددیه دارند و تعداد روزهای آن معیّن است دو دسته هستند:

    اوّل: زنی كه تعداد روزهای حیض او در دو ماه پشت سر هم یك اندازه باشد ولی وقتِ خون دیدن او یكی نباشد كه در این صورت هر چند روزی كه خون دیده عادت او می شود مثلاً اگر ماه اوّل از روز اوّل تا پنجم و ماه دوم از یازدهم تا پانزدهم خون ببیند عادت او پنج روز می‌شود.

    دوم: زنی كه دو ماه پشت سر هم سه روز یا بیشتر خون ببیند و یك روز یا بیشتر پاك شود و دو مرتبه خون ببیند و وقت دیدن خون در ماه اوّل با ماه دوم فرق داشته باشد كه اگر تمام روزهایی كه خون دیده و روزهایی كه در وسط پاك بوده از ده روز بیشتر نشود و تعداد روزهایی كه خون دیده به یك اندازه باشد، تمام روزهایی كه خون دیده عادت حیض او می شود و بنابر احتیاط واجب، باید در روزهای وسط كه پاك بوده احتیاطاً كارهایی كه بر زن غیر حائض واجب است انجام دهد و كارهایی كه برحائض، حرام است ترك نماید مثلاً اگر ماه اوّل از روز اوّل تا سوم خون ببیند و دو روز پاك شود و دوباره از ششم تا هشتم به مدّت سه روز خون ببیند و ماه دوم از یازدهم تا سیزدهم خون ببیند و دو روز پاك شود و دوباره از شانزدهم تا هجدهم سه روز خون ببیند، عادت عددیه او شش روز می شود و در پاکی بین، بنابر احتیاط واجب کارهایی که بر حائض حرام است را ترک کرده وکارهایی که بر غیر حائض واجب است را انجام دهد.

   وامّا اگر در یك ماه مثلاً سه روز خون ببیند و پاك شود و دوباره خون ببیند و در ماه دوم، پنج روز خون دیده و پاك شود و دوباره خون ببیند و در هر دو ماه مجموع ایام خون با پاكی وسط، هشت روز باشد، در این صورت، این زن دارای عادت عددیه نیست، بلكه مضطربه حساب می شود كه حكمش بعداً ذکر می‌شود.

مسأله 79: زنی كه عادت عددیه تنها دارد و وقت آن مشخّص نیست، همین که خونی را مشاهده کرد كه دارای نشانه های حیض است،  آن را حیض قرار می دهد و به احكام زن حائض رفتار می كند. همچنین اگر خون دارای نشانه های حیض نباشد ولی بداند كه آن خون سه روز ادامه پیدا می كند. امّا اگر نداند كه سه روز ادامه پیدا می كند یا نه، احتیاط واجب آن است كه هم كارهایی كه بر مستحاضه واجب است انجام دهد و هم كارهایی كه بر حائض حرام است را ترك نماید.

مسأله 80: زنی كه عادت عددیه دارد اگر كمتر یا بیشتر از تعداد روزهای عادت خود خون ببیند و از ده روز بیشتر نشود، باید تمام آن را حیض قرار دهد هر چند نشانه های حیض را دارا نباشد.

مسأله 81: زنی كه عادت عددیه دارد اگر خون او از ده روز بیشتر شود، چنانچه همه خون‌هایی كه دیده از نظر نشانه‌های خون، به یک شکل باشد، مثلاً خون او تنها دارای نشانه های حیض باشد هرچند درجات و مراتب آنها متفاوت باشد مانند اینكه قسمتی از آن سیاه رنگ و قسمتی قرمزِ تیره باشد یا تنها دارای نشانه های استحاضه باشد مثلاً زرد رنگ باشد هرچند درجات زردی آن با هم متفاوت باشد، باید از موقع دیدنِ خون به تعداد روزهای عادتش، حیض و بقیه خون را استحاضه قرار دهد و اگر همه خون هایی كه دیده یك جور نباشد بلكه چند روز از آن نشانه حیض و چند روز دیگر نشانه استحاضه داشته باشد، اگر روزهایی كه خون، نشانه حیض را دارد با تعداد روزهای عادت او یك اندازه باشد، باید آن روزها را حیض و بقیه را استحاضه قرار دهد و اگر روزهایی كه خون نشانه حیض دارد از روزهای عادت او بیشتر باشد، فقط به اندازه روزهای عادت حیض است و كم كردن و کاستن عدد در صورت امكان، از آخر انجام می شود، بنابر این در این حال، عدد عادت را از ابتدای خونِ دارای نشانه های حیض قرار می-دهد و بقیه خون استحاضه است و اگر روزهایی كه خون، نشانه حیض را دارد از روزهای عادت او كمتر است هر چند كمتر از سه روز باشد باید آن روزها را با چند روز دیگر كه روی هم به اندازه عادتش می شود حیض و بقیه را استحاضه قرار دهد و این تكمیل در صورت امكان، از خونی كه بعد از خونِ دارای نشانه‌های حیض است صورت می گیرد، بنابراین با كمك صفات و نشانه های حیض می توان وقت عادت عددیه را معیّن نمود، نه عدد آن را.

  شایان ذكر است زنی كه مثلاً عادت عددیه پنج روزه دارد اگر مشاهده خون در او استمرار پیدا كند و  قبل از گذشتن ده روز از خونی كه نشانه حیض دارد دوباره خونی ببیند كه آن هم نشانه خون حیض داشته باشد، مثل آن كه پنج روز خون سیاه و نُه روز خون زرد و دوباره پنج روز خون سیاه ببیند، باید خون اوّل را حیض و دو خون دیگر را استحاضه قرار دهد و امّا در صورتی كه پنج روز خون سیاه و ده روز خون زرد و دوباره پنج روز خون سیاه ببیند، باید خون اوّل و خون سوم كه دارای نشانه حیض است، حیض قرار دهد و خون وسط را استحاضه قرار دهد.

مسأله 82: همان طور که در مسأله (50) ذکر شد، زن می تواند عادت عددیه ناقصه داشته باشد. حال مثلاً زنی که عادت ناقصه او بین شش و هفت روز است، در صورتی كه خونش از ده روز بیشتر شود نمی تواند با نشانه های حیض یا در نظر گرفتن عادت بعضی از خویشانش و یا به انتخاب عدد، كمتر از شش روز یا بیشتر از هفت روز را حیض قرار دهد، بنابراین اگر عددی را كه با مراجعه به صفات یا خویشاوندان بدست آمده، پنج باشد، در این مورد نمی‌تواند عادت خود را پنج روز قرار دهد بلكه باید مقدار یقینی از عادت خود را كه شش روز است حیض قرار دهد و اگر عددی را كه با مراجعه به صفات یا خویشاوندان بدست آمده، هشت روز باشد، در این مورد نمی تواند عادت خود را هشت روز قرار دهد، بلكه باید بیشترین عدد كه احتمال می رود عادت او باشد یعنی عدد هفت را حیض قرار دهد.

4.مبتدئه

مسأله 83: مبتدئه یعنی زنی كه دفعه اوّل خون دیدن اوست. حكم زن مبتدئه در این كه با مشاهده چه خونی می تواند آن را حیض قرار دهد، مانند حكم زنی است كه عادت عددیه تنها دارد كه در مسأله (79) ذکر شد.

مسأله 84: اگر زن مبتدئه بیشتر از ده روز خون ببیند و همه خون هایی كه دیده از نظر نشانه‌های خون، به یک شکل باشد، هرچند درجات و مراتب آن ها با هم متفاوت باشد، مانند اینکه همه با نشانه‌های حیض باشد، هرچند قسمتی از آن سیاه رنگ و قسمتی قرمز باشد، یا آن‌که همه خون با ویژگی استحاضه یعنی زرد رنگ باشد، هرچند درجات زردی آن با هم متفاوت باشد، باید مقدار عادت یكی از خویشان خود را حیض و بقیه را استحاضه قرار دهد، چه آن خویشاوند، تنها از طرف پدر یا مادر به او منسوب باشد یا از هر دو طرف به او منسوب باشد، زنده باشد یا مرده، ولی با رعایت دو شرط زیر:

اوّل: آنكه نداند مقدار عادت او مخالف با مقدار حیض خودش می باشد، مثل آن كه خودش در زمان جوانی و قوّت مزاج باشد و آن زن نزدیك به سنّ یائسگی باشد كه مقدار عادت معمولاً كم می شود.

دوم: آنكه نداند مقدار عادت آن زن با مقدار عادت دیگر خویشانش كه دارای شرط اوّل هستند تفاوت دارد ولی اگر مقدار تفاوت بسیار كم باشد كه حساب نشود، ضرر ندارد.

و اگر این كار (مراجعه به خویشاوندان) ممكن نیست مخیر است كه از سه روز تا ده روز هر تعداد روزی را كه مناسب مقدار حیضش می بیند حیض قرار دهد و بهتر آن است كه هفت روز قرار دهد در صورتی كه آن را مناسب خود ببیند.

مسأله 85: مبتدئه اگر بیشتر از ده روز خونی ببیند كه چند روز آن نشانه حیض و چند روز دیگر نشانه استحاضه را داشته باشد، چنانچه خونی كه نشانه حیض دارد كمتر از سه روز و بیشتر از ده روز نباشد، همه آن، حیض است ولی اگر این زن مشاهده خون در او استمرار پیدا کند قبل از گذشتن ده روز از خونی كه نشانه حیض دارد دوباره خونی ببیند كه آن هم نشانه خون حیض داشته باشد، مثل آن كه پنج روز خون سیاه و نُه روز خون زرد و دوباره پنج روز خون سیاه ببیند، باید خون اوّل را حیض و دو خون دیگر را استحاضه قرار دهد و امّا در صورتی كه پنج روز خون سیاه و ده روز خون زرد و دوباره پنج روز خون سیاه ببیند، باید خون اوّل و خون سوم كه دارای نشانه حیض است، حیض قرار دهد و خون وسط را استحاضه قرار دهد.

مسأله 86: مبتدئه اگر بیشتر از ده روز خونی ببیند كه چند روز آن نشانه حیض و چند روز دیگر آن نشانه استحاضه داشته باشد ولی خونی كه نشانه حیض دارد از سه روز كمتر باشد آن را حیض قرار دهد و عدد آن را با یكی از دو راهی كه توضیح آن در مسأله (84) ذکر شد (رجوع به خویشاوندان یا انتخاب عدد) تعیین نماید و این تكمیل در صورت امكان از خونی كه بعد از خونِ دارای نشانه های حیض است، صورت  بگیرد نه از خون قبل و همچنین اگر خون با نشانه حیض بیشتر از ده روز است قسمتی از آن را با یكی از همین دو راه كه توضیح آن ذکر شد، حیض قرار دهد و كم كردن و کاستن عدد در صورت امكان از آخر انجام شود، بنابراین در این حال، عدد برگزیده به عنوان حیض را از ابتدای خون دارای نشانه حیض در نظر می گیرد و بقیه خون را استحاضه قرار می دهد.

5.مضطربه

مسأله 87: مضطربه یعنی زنی كه دو ماه پشت سر هم خون دیده است ولی، هم از جهت وقت و هم از جهت عدد با یکدیگر تفاوت داشته‌اند. حكم زن مضطربه در این كه با مشاهده چه خونی می‌تواند آن را حیض قرار دهد مانند حكم زنی است كه عادت عددیه تنها دارد كه در مسأله‌ (79) ذکر شد.

مسأله 88: اگر زن مضطربه بیشتر از ده روز خون ببیند و همه خون هایی كه دیده یك جور باشد، با توضیحاتی که برای مبتدئه در مسأله (84) ذکر شد، حکمش مانند مبتدئه است، با این تفاوت که رجوع به خویشان در اینجا بنابر احتیاط واجب است.

   شایان ذكر است این مطلب در زمانی است كه زن مضطربه اصلاً دارای عادت نباشد، امّا اگر دارای عادت ناقصه عددیه باشد - که توضیح آن در مسأله 50 ذکر شد -  وقتی می‌خواهد روزهای حیض خویش را طبق قاعده هایی که ذکر شد (رجوع به خویشان یا انتخاب عدد)، تعیین نماید، جایز نیست عددی را انتخاب کند که با عادت ناقصه اش سازگار نباشد، مثلاً زنی که عادت ناقصه اش همواره بیش از هشت روز است نباید هفت روز را انتخاب کند.

مسأله 89: مضطربه اگر بیشتر از ده روز خونی ببیند كه چند روز آن نشانه حیض و چند روز دیگر نشانه استحاضه دارد، باید به دستوری كه برای زن مبتدئه در مسائل (85 و 86) ذکر شد عمل نماید و اگر دارای عادت ناقصه است نكته ای را كه در مسأله قبل بیان شد رعایت نماید.

6.ناسیه

مسأله 90: ناسیه یعنی زنی كه مقدار یا زمان عادت خود را یا هر دو را فراموش كرده است، این زن اگر خونی ببیند كه كمتر از سه روز و بیشتر از ده روز نباشد همه آن حیض است، چه نشانه‌های حیض  را دارا باشد و چه نشانه‌های حیض را نداشته باشد و اگر خون از ده روز بگذرد سه صورت دارد:

 الف. ناسیه ای كه عادت عددیه داشته است.

 ب. ناسیه ای كه عادت وقتیه داشته است.

  ج. ناسیه ای كه عادت وقتیه و عددیه داشته است.

و حكم آنها در مسائل بعد ذکر می‌شود.

---

منبع:
سایت سراج