بهره‌وری آب در بخش کشاورزی تنها ناجی منابع آبی کشور

به گزارش تبیان به نقل از باشگاه خبرنگاران جوان، پایین بودن بهره‌وری آب در بخش کشاورزی از جمله موضوعات روز است که به دلایل مختلف از جمله تغییرات اقلیمی، مدیریت غیرصحیح آب در مزرعه و کاهش منابع تجدید پذیر به عنوان اصلی ترین تامین کننده نیاز آبی کشور، زندگی بشر را دستخوش تغییر و تحولاتی قرار داده است.
برخی از کارشناسان وزارت نیرو معتقدند که مصرف بی رویه آب از سفره های زیرزمینی، برداشت از چاه های غیرمجاز بدون استفاده از روش بهره برداری نوین، میزان منابع تجدیدپذیر سالانه را از 130 میلیارد متر مکعب به 90 میلیارد متر مکعب تقلیل داد که این امر بیانگر بحران جدی و غیرقابل جبران در برخی مناطق و دشت های ممنوعه است.
همچنین عیسی کلانتری وزیر اسبق کشاورزی مصرف آب در بخش کشاورزی را حدود 90 درصد اعلام کرد و گفت: ایران در بین کشورهای جهان 50 درصد مصرف منابع تجدید پذیر را به خود اختصاص داده که این امر نگران کننده است.
البته ناگفته نماند که مجموعه های مختلف وزارت جهاد کشاورزی با توسعه گلخانه ها، سیستم های نوین آبیاری ، کشاورزی حفاظتی، استفاده از بذور اصلاح شده و اجرای عملیات آبخیزداری در صدد تعادل اکوسیستم ، حفظ منابع آب و خاکی و جلوگیری از برداشت های بی رویه هستند.
خداکرم جلالی رییس سازمان جنگل ها، مراتع و آبخیزداری در گفتگو با خبرنگار صنعت،تجارت و کشاورزی با بیان اینکه اجرای عملیات آبخیزداری و آبخوان داری در حفظ پوشش گیاهی و حفاظت خاک نقش مهمی دارد، اظهار کرد: برداشت غیرمجاز از سفره های زیرزمینی بسیاری از دشت ها را با بحران جدی روبرو کرده که اجرای عملیات آبخیزداری هدایت بخشی از نزولات آسمانی به سفره های زیر زمینی را به همراه دارد.
وی افزود: برداشت 80 درصد آب های استراتژیک از سفره های زیرزمینی در برخی مناطق و دشت های ممنوعه بیلان منفی آب را رقم زد که اجرای عملیات آبخیزداری و آبخوان داری تاثیر بسزایی در تعادل بخشی سفره های زیرزمینی، حفظ اشتغال و جلوگیری از مهاجرت روستاییان دارد.
به گفته جلالی ممنوعیت بهره برداری از چاه های غیرمجاز و کنترل برداشت از چاه های مجاز باید مورد توجه جدی وزارت نیرو قرار گیرد.
این مقام مسوول با بیان اینکه کاهش 25 درصد، بیلان منفی آب در برنامه ششم توسعه در دستور کار قرار گرفته است، گفت: براین اساس سالانه در 2 میلیون هکتار باید عملیات آبخیزداری صورت گیرد تا بتواند بخشی از چالش موجود را مرتفع کند، بدین منظور 50 درصد اعتبار به این امر تخصیص داده شده و مابقی منابع برای اجرای این پروژه را در صدد هستیم تا با مشارکت مردم انجام دهیم.
معاون وزیر جهاد کشاورزی با بیان اینکه 125 میلیون هکتار نیاز به عملیات آبخیزداری دارند، افزود: براساس مطالعات صورت گرفته از سوی کارشناسان ، سالانه اجرای 3 میلیون هکتار عملیات آبخیزداری پیشنهاد شد که با وجود آنکه تاکنون تنها در 26 میلیون هکتار این عملیات انجام شده است، مابقی اجرای این پروژه حدود 30 سال زمان نیاز دارد.
وی در پاسخ به این سوال که برخی کارشناسان وزارت نیرو معتقدند که 80 درصدآب در بخش کشاورزی مصرف می شود، افزود: البته کارشناسان وزارت جهاد کشاورزی میزان بهره برداری از آب های سطحی و زیرزمینی را کمتر از این رقم اعلام می‌کنند و در این باره اختلاف نظرهایی وجود دارد.
رییس سازمان جنگل ها، مراتع و آبخیزداری ادامه داد: میزان مصرف آب مورد نیاز در کشاورزی، صنعت، خانگی، شهری و روستایی از محل  سفره های زیر زمینی در سطح کشور حدود 55 درصد برآورد شده است که اجرای عملیات آبخیزداری می تواند در پایداری تولید، توسعه روستاها، تعادل اکوسیستم و حفظ آب و خاک و جلوگیری از برداشت بی رویه اثر گذار باشد.
وی تصریح کرد: در صورت عدم اجرای عملیات آبخیزداری و غنی سازی سفره های زیرزمینی با کاهش سطح آب سفره های زیرزمینی، خشک شدن چاه ها، کیفیت پایین و شور شدن آب چاه‌ها مواجه خواهیم شد که در این صورت بسیاری از زمین های حاصلخیز از تولید ساقط خواهند شد.

45 درصد آب در بخش کشاورزی مصرف می شود

علی اشرف منصوری رییس جهاد کشاورزی استان تهران در گفتگو با خبرنگار صنعت،تجارت و کشاورزی با اشاره به اینکه کمترین میزان مصرف آب در بخش کشاورزی مربوط به استان تهران است، گفت: اظهار نظر کارشناسان وزارت نیرو مبنی بر افزایش بی رویه آب در بخش کشاورزی صحت ندارد، چرا که تنها 40 تا 45 درصد آب در این بخش مورد استفاده قرار می گیرد و مابقی در فضای سبز، صنعت و شرب مصرف می شود.
وی با بیان اینکه اقدامات گسترده ای در زمینه افزایش بهره وری و کاهش مصرف آب در بخش کشاورزی صورت گرفته است، افزود: تا سال 92 تنها 29 هزار هکتار اراضی به سیستم های نوین آبیاری مجهز بود که تا پایان امسال از مرز 60 هزار هکتار فراتر خواهیم رفت ، این امر در طول تاریخ بی سابقه بوده است.
منصوری توسعه گلخانه ها را از دیگر برنامه های بهره وری مصرف آب اعلام کرد و گفت: با توجه به آنکه بهره وری گلخانه نسبت به فضای آزاد 10 برابر است، از این رو تا پایان سال، 190 هکتار گلخانه جدید احداث خواهد شد.
رییس جهاد کشاورزی استان تهران کشاورزی حفاظتی، استفاده از بذور اصلاح شده و اجرای عملیات آبخیزداری از سوی ادره کل منابع طبیعی استان  را امری مهم در راستای افزایش بهره وری و کاهش مصرف آب در بخش دانست.

---

منبع: باشگاه خبرنگاران