تبیان، دستیار زندگی

داستانِ ایزوگامِ سقفِ مسجد سلجوقی اردستان

معاون میراث فرهنگی سازمان میراث فرهنگی می‌گوید: «پیمانکار مسجد جامع اردستان موظف به حذف ایزوگام روی سقف گنبد مسجد جامع اردستان شده»، در صورتی که دوستداران میراث فرهنگی اردستان معتقدند «دست‌کم تا روز یکشنبه (۱۶ مهر) ایزوگام روی سه گنبد پشتی مسجد جامع باقی است.»
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :
مسجد سلجوقی اردستان
 حدود دو ماه قبل خبر رسید که در عملیات مرمت سقف مسجد جامع اردستان که توسط اداره‌ی میراث فرهنگی شهرستان اردستان آغاز شده، سقف این مسجد تاریخی در دست ایزوگام است، اقدامی که به اعتقاد کارشناسان میراث فرهنگی و اساتید معماری و مرمت و حتی معاون میراث فرهنگی استان اصفهان، اشتباه است و باید حذف می‌شد.

با انتشار این خبر واکنش‌های مختلفی از سوی اساتید دانشگاه و ناصر طاهری، معاون میراث فرهنگی استان اصفهان منتشر شد و حتی طاهری دو هفته‌ قبل در گفت‌وگو با رسانه‌ها اعلام کرد: «در دستورکاری که سازمان میراث فرهنگی به پیمانکار داده، مقرر شده از پوشش کاهگل و آجرفرش استفاده شود. ایزوگام اشتباهِ پیمانکار بوده. ما به محض مطلع شدن، دستور دادیم ایزوگام را جمع کنند. همین الان مشغول جمع‌آوری هستند. هزینه‌های جایگزینی هم بر عهده پیمانکار است. در ضمن به بنا هیچ آسیبی وارد نشده است.»

از سوی دیگر با انتشار عکس‌هایی از این اتفاق و با توجه به ارزش ملی و معنویِ این بنای باقیمانده از دوره‌ی سلجوقی، مردم اردستان نیز خواستار مرمت اصولیِ این بنای تاریخی شدند، با بروز این اتفاقات اطراف پروژه‌ی مرمت با داربست و گونی محدود شد، اما چند روز بعد دوستداران میراث فرهنگی اعلام کردند به نظر می‌رسد ایزوگام فقط در بخش گنبدی‌شکل سقف که دید بیرونی دارد جمع‌آوری شده و در روز جمعه (۱۴ مهر) نیز با کاهگلی که کمتر از چند ساعت عمل‌آوری شده است، روی گنبدها را کاهگل کرده‌اند، در صورتی که به اعتقاد کارشناسان میراث فرهنگی «یک کاهگل حداقل نیاز به یک هفته عمل آوری دارد.»

از سوی دیگر غلامحسین میثاقیان - مدیر کل دفتر حفظ و احیای سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری - در بازدید از نحوه ایزوگام مسجد در طول هفته‌ی گذشته دستوراتی مبنی بر توقف کار و حذف این اتفاق داده بود، که به نظر می‌رسد توقف کار هنوز ادامه دارد.

پیمانکار پارامترهای ایزوگامِ سقف را بررسی کرده بود؟

«در دستورکاری که سازمان میراث فرهنگی به پیمانکار داده، مقرر شده از پوشش کاهگل و آجرفرش استفاده شود. ایزوگام اشتباهِ پیمانکار بوده. ما به محض مطلع شدن، دستور دادیم ایزوگام را جمع کنند. همین الان مشغول جمع‌آوری هستند. هزینه‌های جایگزینی هم بر عهده پیمانکار است. در ضمن به بنا هیچ آسیبی وارد نشده است.»
سارا زنگنه بهزادی، دوستدار میراث فرهنگی اردستان و دانشجوی دکترای معماری با تشریح این اتفاقات برای گنبد مسجد جامع اردستان به ایسنا می‌گوید: براساس نظر کارشناسان، ایزوگام مسجد جامع کارِ اشتباهی است، از سوی دیگر اگر ایزوگام توسط مشاور انجام شود، باید نخست یک‌سری پارامترها اندازه‌گیری شوند، که به نظر می‌رسد این پارامترها هنوز اندازه‌گیری نشده‌اند.

او ادامه می‌دهد: نخست مشاور باید با بررسی پارامترهایی چون تبخیر سالیانه، میزان هوای محبوس شده در سقف، رطوبت بالا رونده و پایین رونده و بارش‌های سالیانه در این زمینه نظر دهد و بعد از بررسی و تائید، در صورت نرمال بودن می‌توان ایزوگام را به عنوان روشی در کنار روش‌های مرمت استفاده کرد، اما برای کاهگل نیاز به این بررسی‌ها نیست، در این شرایط به نظر می‌رسد نه تنها این بررسی‌ها انجام نشده است بلکه ایزوگام را به طور کامل انجام داده بودند.

وی با بیان این‌که به نظر می‌رسد تا دو روز قبل فقط گنبدهای جلویی مسجد جامع اردستان که همه مردم می‌توانند آن را ببینند از ایزوگام حذف شده و در حال کاهگل کردن هستند، می‌گوید: از سوی دیگر امیدواریم با توجه به این اتفاقات، کاهگل کردن گنبدها و سقف به صورت اصولی انجام شود تا برای زمستان این بنای تاریخی دچار مشکل نشود.

صبر دوستداران میراث و رسانه‌ها کم است

محمدرضا صدوقی، مدیر اداره‌کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان اردستان به ایسنا می‌گوید: کارشناسان فنی سازمان میراث فرهنگی دو روز قبل (شنبه ۱۵ مهر) از مسجد و وضعیت مرمت بازدید کردند؛ براساس اظهارنظرهای کارشناسی آنان، ایزوگام در حال جمع‌آوری است و قرار است سقف کاهگل شود.

او ادامه می‌دهد: متأسفانه صبر دوستداران میراث فرهنگی اردستان و رسانه‌ها بسیار کم است. لطفا اجازه دهید کار تمام شود بعد از آن اگر براساس دستورات پروژه، کار جلو نرفته بود، نقد کنید. هنوز دو روز از حضور کارشناسان فنی نگذشته است، در حالی که ایزوگام جمع می شود و دوباره کاهگل می‌شود.

دکتر شیرازی نیز اگر زنده بود مخالف ایزوگام مسجد جامع اردستان بود

این در حالی است که محمدحسن طالبیان، معاون میراث فرهنگی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری به ایسنا می‌گوید: با شنیدن این خبر پیمانکار را موظف کردیم همه ایزوگام‌ها را بردارد، چون معتقدیم مرمت این بنای تاریخی باید برای کشور درس باشد، در بسیاری از بناها سال‌هاست که اساتید مرمت دستور می‌دهند باید ایزوگام شوند، اما کار غلطی است.

او ادامه می‌دهد: پیمانکار این پروژه یک شرحِ کار برای انجام دادن دراختیار داشت که درست بود. از سوی دیگر پیمانکاری که این کار را انجام داده سابقه‌ی کار خود را به سخنان مرحوم شیرازی برمی‌گرداند؛ اما در جواب به او گفتیم که وی امروز زنده نیست تا در این زمینه نظر دهد؛ هرچند معتقدم اگر امروز زنده بود نیز این دستور را می‌داد که نباید ایزوگام شود.

طالبیان تاکید می‌کند: در هر صورت با تاکید بر اشتباه بودن انجام ایزوگام در سقف مسجد جامع اردستان، یک هیات کارشناسی برای بررسی به اردستان رفت و در پاسخ به صحبت‌هایی که مبنی بر وجود موریانه در مسجد بود تاکید کردیم که باید آن جمع‌اوری شود تا دیگران نیز بفهمند که کاری اشتباه است.

منبع: ایسنا