شهید حجة الاسلام والمسلمین دکتر غلامرضا دانش آشتیانی
دوران طفولیت این کودک تحت تربیت پدری فاضل و پرهیزگار سپریشد، هوش سرشار و نبوغ ذاتی وی ازهمان دوران هویدا بود
زادگاه
آشتیان از شهرهای استان مرکزی(اراک)است که با519 کیلومترمربع مساحت، زمستانهای سرد و تابستانهای معتدل، در غرب قم،شمال اراک و شرق و جنوب تفرش واقع است. مساجد، امامزادهها وسایر اماکن مذهبی با جاذبههای هنری و ارزش تاریخی از مواریثارزشمند فرهنگی این شهرند و دانشوران خوشنام و عالمان نامدارآفاق این دیار را منور ساختهاند.
زین العابدین آشتیانی از مشاهیر این سامان است که در عصرقاجاریه میزیست و براثر تلاشهای علمی و عبادی در سلک عارفان وعالمان قرار گرفت که مراتب فضل و کمال وی در فرزندش ابوالفضلآشتیانی استمرار یافت.
خانواده این فاضل فرزانه در یکی از روزهای سال1309 ه .ش درانتظار نوزادی بودند که بعدها نه تنها در آسمان شهرشان که درایران و حتی جهان تشیع چون ستارهای پرفروغ به پرتو افشانیپرداخت. پدر و خویشاوندان ملتهبانه دستبه درگاه حضرت باریتعالی دراز کرده با عجز و التماس خواهان آن بودند که مادر وفرزند سالم باشند، قلب پدر و بستگان و دوستان به شدت در تپشبود.
دیری نپایید که اشک شوق برگونه پرمهر پدر و خویشاوندان همچونمروارید غلطان جاری شد و با شنیدن خبر تولد کودک در موجی ازشادی و شعف قرار گرفتند و این رخداد مسرتآمیز را به هم تبریکمیگفتند. نام نوزاد را «غلامرضا» نهادند.
دوران کودکی
دوران طفولیت این کودک تحت تربیت پدری فاضل و پرهیزگار سپریشد، هوش سرشار و نبوغ ذاتی وی ازهمان دوران هویدا بود و از اینلحاظ والدش برآن شد تا در رشد و شکوفایی تواناییهای فکریفرزندش توجهی خاص مبذول دارد و جویبار ارزشها و فضایل را دروجودش جاری سازد. ابوالفضل آشتیانی تجربیات علمی و دانستههایخویش را با زبانی ساده و شیرین برای غلامرضای نورسته بازگومیکرد و با اندرزها و نصایحی شوق پسر را برای روی آوردن بهکمالات و تحصیل معارف افزون میساخت. بدین منوال غلامرضا یازدهبهار پرطراوت را چون گلی معطر در بوستان پدر سپری ساخت اماگویا تقدیر چنین بود که این طفل نورسته در فصل شکفتن دچارتندباد حادثهای سخت و پریشان کننده شود و با سختی و رنج دستبهگریبان گردد. آری در سال 1320 ه .ش پدر بر بستر الم قرار گرفتو بیماری جانکاه او را از پای درآورد.
بدین گونه دوران شادمانی و انس با پدری مهربان و اهل فضل بهپایان رسید و با رحلت او از عالم خاکی، قلب کوچک غلامرضا سختفشرده شد. از این پس سرپرستی و پرورش او و چهار برادرش بهمادری دلسوز و فداکار محول گردید.
تحصیلات حوزوی و دانشگاهی
گرچه با فوت پدر دوران زندگی این کودک با دشواری سپری میگشت،ولی او از دانش اندوزی دستبرنداشت و در مدرسهای تحصیلاتابتدایی را به پایان رسانید و به دبیرستان رفت و سال دوم مقطعمتوسطه را با موفقیت طی کرد. در این هنگام توصیه پدر بزرگش(زینالعابدین آشتیانی)را که به وی منتقل کرده بودند، به یاد آوردکه تمایل داشتیکی از نوادگانش در سلک روحانیتبه جامعه خدمتعلمی و فرهنگی نماید، خود نیز برای چنین منظوری اشتیاقزایدالوصفی داشت. از این جهت آشتیان را به قصد شهر مقدس قم ترکگفت و به آن دیار گام نهاد و به مدت هشتسال با سخت کوشی وتلاش، مدارج بالایی از دروس حوزوی را گذرانید و در مدرسه فیضیه ودارالشفاء در کسب فقه آل محمد و تهذیب نفس و بهرهگیری ازاستادانی برجسته و فاضلانی وارسته اهتمامی قابل ارج از خویشبروز داد، نخستین استادش، حضرت آیهالله بروجردی(1292 1381 ه.ق)بود. سپس این افتخار را به دست آورد که به محضر امامخمینی(ره)برسد و از پرتو اندیشه این فروغ فروزان بهرهمند گردد.
او رهنمودهای امام را در درس اخلاق ایشان استماع مینمود. درزندگی خویش به کار بسته و در مزرعه وجود خود بذر تقوا و فضیلتمیکاشت. آیات عظام: گلپایگانی و محقق داماد نیز جرعههایی ازمعارف ناب تشیع را به کام این جوان جویای معرفت ریختند. شهیددانش آشتیانی در این مجالس مفید و سازنده با شهیدان گرانقدریچون آیهالله شهید دکتر بهشتی و شهید دکتر مفتح هم درس و همحجره بود.
دوران طلبگی شهید دانش آشتیانی همانند اکثریت طلاب علوم دینیبا محرومیت اقتصادی و قناعت همراه بود، شب و روز او به عبادت،مطالعه و مباحثه میگذشت. شهید دانش آشتیانی پس از تقویتبنیهعلمی خود در حوزه علمیه قم به سال 1330 ه . ق همراه مادر وبرادرانش به تهران هجرت نمود و تحصیلات جدید را توام بافراگیری علوم مذهبی ادامه داد و به اخذ درجه دکترا از دانشگاهتهران در رشته الهیات و معارف اسلامی نائل گردید.
تشکیل خانواده
دکتر غلامرضا دانش در سال 1330 ه .ش ازدواج نمود که ثمرهتشکیل این کانون پرمهر و آغشته به عطوفت، چهار دختر و دو پسرشد.
آن شهید با استعانت از خداوند متعال و بهرهگیری ازتعالیمآسمانی اسلام کوشید تا فرزندان خود را به گونهای پرورش دهد کهبه فضایل و مکارم روی آوردند و نهال ایمان را در قلب پاک خویشبکارند.
محبوبه یکی از دختران آن شهید است که چون به سن هفده سالگیرسید، جامعه اسلامی ایران حساسترین مراحل انقلاب اسلامی رامیگذرانید وی رفت که طومار ستم را درهم پیچد، هفدهم شهریور سال1357 فرا رسید، در صبح این روز این دخترپاک سرشت غسل شهادت بهجای آورد و برای مصاف با عوامل استبداد به خیل عظیمتظاهرکنندگان پیوست; در این روز طاغوت که برتخت ظلم تکیه دادهبود، فرمان کشتار هزاران مسلمان عاشق را صادر نمود. سرانجامظلمت پرستان که طاقت تحمل هیچ نوری رانداشتند، با هدف قراردادن قلب این دختر مسلمان، وی را به شهادت رساندند; و بدینگونه محبوبه به سوی قدسیان پرگشود و همچون یاسی سپید از بوتهزندگی عالم مادی جدا شد و کالبد خاکی را رها کرد، این دختر باوجود سنین نسبتا کم، از ستم نفرت داشت و در رفتار حماسه پرشکوهحضرت زینب(س)را الگوی خویش قرار داد. او پس از اتمام دورانابتدایی توسط پدرش با معارف الهی آشنا گشت و شالوده ایمانی ژرفدر قلبش نهاده شد و گویا خود را مهیای پرواز شهادت نموده بود.
دختر دیگر شهید دانش میگوید: محبوبه که شهید شد، پیش خودگفتم: بعد از او نوبت من خواهد شد. هرگاه به دیدار مرقدشمیرفتم، ساعتها بربالای مزارش مینشستم; باغچه برایش درست میکردمو گلی میکاشتم، سنگ قبرش را با آب و گلاب میشستم و با سخنمیگفتم; اما پدر خیلی میگریست، برایم روشن نبود چرا او بعد ازشهادت خواهرم کمتر سخن میگوید، شبها نماز میخواند و اشکمیریزد، وقتی او به خیل شهیدان پیوست، جواب سؤال خود را یافتم.
مبارزه در عرصههای گوناگون
شهید دکتر دانش برای آن که بتواند مسوولیتخطیر خویش را درمقابل اسلام و جامعه به خوبی انجام دهد، نخستبه مبارزه با نفسپرداخت و از طریق تزکیه و عبادت خواهشهای نفسانی را تعدیل نمودو بین اعمال و نیات خویش هماهنگی ایجاد کرد و تمامی کوشش خودرا به کار گرفت تا در مزرعه اعمال هیچ بذری جز خشنودی خداوندنباشد و عطش جانش از چشمه سار قرآن و حکمتسیراب گردد.
او مبارزه با جهل را پیگرفت و با توان بالای علمی که درحوزه ودانشگاه به دست آورده بود، برای خدمتبه مردم، به شغل معلمیروی آورد و در مدارس علوی، قریب، وحید، خاقانی، جعفری، اسلامی،قدس وجهان آرا به تعلیم و تربیت نسل جوان پرداخت و شبانه روزبرای رشد و تعالی فکری و اخلاقی آنان کوشید و سعی نمود با کاشتنبذر اسلام و معارف قرآن در قلب پاک و با صفای این نسل پاک، آنانرا در مقابل هجوم رذایل و مفاسد حفظ و مقاوم کند.
وی در این دبیرستانها به عنوان دبیر، دروسی چون ادبیات،تعلیمات دینی و اخلاق و زبان انگلیسی را تدریس مینمود و تا سال1356 ه .ش فعالیتهایش در این سمت ادامه داشت تا آن که در اینسال به دلیل عدم اجرای برنامههای منحرف کننده رژیم شاه دردبیرستان به طور غیر عادی و زودرس بازنشسته شد.
دکتردانش یکی از بنیانگذاران گروه فرهنگی قدس بود و مدت پنجسال هم مدیریت دبیرستان جهان آرا را عهدهدار بود و درسازماندهی و هدایت این موسسه اسلامی صمیمانه و صادقانه کارمیکرد. تشکیل هستههای مطالعاتی قرآن، نهج البلاغه، احادیث وروایات از جمله برنامههای مستمر فرهنگی و آموزشی او بود.
این شهید والامقام ارتباط خود را با قم و مراجع و مدرسین حوزهادامه داد و از آن بزرگان کسب نور میکرد و دریافتهای خویش رادر اختیارشان میگذاشت و نزدیک هزار صفحه مطالعات او در خصوصمطالب موضوعی قرآن از وی به یادگار مانده است. همچنین نامبردهطلاب جوان قم و تهران را با برنامههای منسجم، هدفدار و رشددهندهسازماندهی میکرد و آنان را برای مطالعات و نیازهای مبرمتبلیغی، فرهنگی جامعه ترغیب مینمود.
شهید دانش آشتیانی در ضمن فعالیتهای فرهنگی تربیتی احساسمینمود اختناق جامعه و برنامههای سیاسی استعمار و استبداد مایهرکود و عامل سقوط جامعه میباشد و باید همزمان با آن کوششهایمستمر در جهت محو مظاهر شرک و نفاق و جور و ستم تلاش کرد; بههمین جهت، در تمام دوران زندگیش هیچ گاه از مبارزه علیه رژیمسابق و خنثی نمودن برنامههای مکاتب مادی شرق و غرب غافل نبود ودر سالهای 1330 1332 که مبارزات مردم ایران علیه استعمارانگلیسی اوج گرفت، او با تشکیل گروه شیعیان همراه با شهید حاجصادق امانی که به دلیل به هلاکت رسانیدن حسنعلی منصورنخستوزیر وقتبه شهادت رسید و نیز شهید صادق اسلامی، درکادررهبری این گروه به مبارزه مشغول بود. این شهید باگروه فدائیاناسلام و خصوصا شهید سید مجتبی نواب صفوی آشنایی نزدیک داشت و ازسال 1341 ه .ش همسو با نهضت امام خمینی(ره) مبارزات خود راشدت بخشید و تا پیروزی انقلاب اسلامی از پای ننشت و در این مدتمدام تواسط رژیم پهلوی تحت تعقیب بود و یکبار به زندان رژیمشاه افتاد. او به بنیانگذار جمهوری اسلامی امام خمینی(ره) بهعنوان مرجع و رهبر احترام میگذاشت و فرامین آن روح قدسی را باطیب خاطر و انگیزههای قوی گردن مینهاد و به فرزندانش توصیهمینمود تا تنها راه امام را ادامه دهند و نهضت مردم مسلمانایران را به رهبری آن قائد بزرگ، یگانه راه نجات جامعه ایرانمیدانست ولی کمتر به این ویژگی تظاهر مینمود.
فضیلتهای اخلاقی
عبادت عاشقانه و اخلاص در برنامه هایش بود و به نیایش دربرابر خداوند شدیدا عشق میورزید و در نیمههای شب بستر استراحترا رها میکرد و دل را توسط تهجد، اقامه نماز شب و راز و نیازبا معبود جلا و صفا میداد، در نماز معنویتی خاص داشت و در اینحال سخت غرق در حق و محو در الله و واقعا دور از لذایذ دنیوی وتعلقات مادی بود.
از دوران کودکی با دشواریها آشنا گردید و تندباد حوادث مشقاتوافری را برایش به ارمغان میآورد، این رخدادهای به ظاهر منفی وتوام با اکراه یک فضیلتشایستهای را در او رشد داد و آناستقامت در طریق حق، پایداری در مقابل مصائب و ایستادگی دربرابر شدائد بود. او چون خود در خانوادهای کم بضاعت پرورشیافته بود و درد محرومیت و غم یتیمی را به خوبی چشیده بود،دانشآموزان فقیر و محروم از پدر را اداره مینمود و برایشان جاو مکان و هزینه زندگی ومخارج تحصیلات را فراهم میکرد و به آنانمیگفت: من به عنوان قرض الحسنه این کمکها را در اختیارتان قرارمیدهم و شما پس از رسیدن به دوران رشد و دریافتحقوق و مزایا،دیون خود را بپردازید و با این تاکیدها میخواست آنان به واسطهچنین کمکهایی تحقیر نشوند و اعتماد به نفس آنان مخدوش نشود وثانیا از آغاز زندگی به دریافت هزینههای بلاعوض عادت نکنند و بهبلای وابستگی به دیگران، تنبلی و سستی خو نگیرند و به تلاش وفعالیت روی آورند و باتوکل و مجاهدت خود به تولید و تکاپوبپردازند. او علاوه برآن که در کلاس درس و جلسات و محافل عادیوخصوصی اوقات گرانبهای خویش را با کودکان و نوجوانان سپریمیکرد، در تشکیل هستههای اسلامی و سیاسی سخت تلاش مینمود و خودشبه عنوان عضوی از جمع کار میکرد.
از دیگر ویژگیهای این دانشمند به خون خفته رازداری و حفظاسرار بود، سخنان افراد را گوش میداد و اگر میتوانستبرای رفعحوائج آنان گره گشایی میکرد; بدون آن که تظاهر به این کار کندیا سر کسی را نزد دیگران فاش کند. درمبارزات سیاسی و هستههایمقاومت نیز این خصوصیت را داشت وحتی با فشار ساواک و شکنجههایسخت و تهدیدهای نگران کننده، حاضر نمیشد در مورد یاران وهمرزمان خود اطلاعات به آنان بدهد.
او فردی خودساخته و در زندگی پرفراز و نشیب، الگوی مقاومتمردانه بود که علاوه بر مسوولیتهایفردی و اجتماعی به عنوان فرزند بزرگ خانواده سرپرستی ومسوولیتبرادران خود را عهده دار بود و شرط مربیگری و معلمی رادر مورد فرزندان خود و برادران و شاگردانش به خوبی ایفا کرد ودرس فداکاری، صداقت و اخلاص را به همه آنان آموخت.
وی در مدت پنجاه و یک سال زندگی، تلاش فراوان نمود که برایسرای جاوید بهترین و بیشترین توشه را فراهم سازد. از این جهتاز زمانی که خود را شناخت مدام به عبادت مشغول بود، پیوسته وضوداشت، بسیار روزه میگرفت، با برداشت کم از زندگی دنیایی،بازدهی زیاد از خود بروز داد، بیشتر کار میکرد و به ندرت حرفمیزد و ساده زیستی و قناعت از جلوههای جالب و پرجاذبه اخلاقی اوبود.
صیانت از دستاوردهای انقلاب اسلامی
همزمان با ایام بازگشتحضرت امام خمینی(ره)به ایران، شهیددانش در کمیته استقبال از رهبر که شهید مفتح باهمکاریآیهالله شهید مطهری تشکیل داده بود. تلاشهای ارزندهای ازخودنشان داد و در اثر این کوششها بود که استقبال بینظیری ازامام ترتیب یافت.
با سازماندهی دست اندرکاران این تشکیلات و از جمله مرحوم دانشآشتیانی تمام امت مسلمان برای این نمایش باشکوه آماده شدند وقرار شد کمیته استقبال 65000 نفر را به عنوان نیروی انتظامیوحفاظت از رهبر محبوب سازماندهی کند. با پیروزی انقلاب اسلامی در22 بهمن1357 این معلم و مربی فداکار درخدمت نظام اسلامی قرارگرفت و چون سربازی فداکار در عرصههای گوناگون به فعالیت مشغولبود و در سازماندهی و طرحهای آموزش و پرورش، صادقانه تلاش میکردو در راس هیاتی در سال 1358 ه .ش برای انسجام و اعتلای مدارسخارج از کشور به سرزمینهای ترکیه، عراق، کویت، امارات متحدهعربی، بحرین و قطر اعزام گردید و ضمن رسیدگی به امور مزبور درجهت تبلیغات اسلامی و نشر تعالیم دینی نیز کوششهایی را به عملآورد. در ایران نیز به عنوان مدیرعامل گروه فرهنگی و بازرسیویژه وزارت آموزش و پرورش انجام وظیفه میکرد. فعالیتهای جهادسازندگی را در شهرستان آشتیان سامان داد و در این راستاصمیمانه با جوانان مسلمان و انقلابی همکاری میکرد. در اولیندوره انتخابات مجلس شورای اسلامی از طرف مردم شهرستانهای تفرش،آشتیان و خلجستان نماینده شد و دوران یکسال نمایندگی وی آثاربسیار خوبی دراین مناطق به جای نهاد. او به تمام روستاهای حوزهانتخابی خود سرکشی میکرد و واقعا درمیان مردم بود و به سخنان،خواستهها و دردهایشان گوش میداد و صادقانه در رفع آنهامیکوشید.
اندرزهای ارزنده
شهید دانش آشتیانی به فرهنگ شهادت و فداکاری در راه حقاعتقادی راسخ داشت و برای کسانی که در راه حفظ ارزشها وپاسداری از سنگرهای عقیده جان شیرین خویش را در طبق اخلاصنهادند، احترام ویژه قائل بود و در محافل گوناگون و از جملهمجلس شورای اسلامی سخنان خود را با یاد شهیدان و ذکر وصایایآنان و توصیه به ادامه راهشان آغاز میکرد، او بر این باور بودکه شهیدان به جان و دل این حقیقت را پذیرفتند و دریافتند کهصلاح دراندیشه و کردار بدون اخلاص مفهومی نخواهد داشت و لذاصداقت و اخلاص خود را با خون سرخ خویش به جهانیان و تاریخ انسانعرضه داشتند.
وی در سخنانی خاطر نشان ساخت:
اگر همانطور که رهبر با رهنمودهای خود پیوسته و در هر موقعیتما را هشدار میدهد و این گلگون کفنان را راهبر و اسوه مامیداند و در هرشب و روز به ما و گویندگان، نویسندگان و مسوولانگوشزد میکند، اینان را الگوی خود بدانیم و از بینش و آگاهی وراهشان درس بگیریم، بینش صحیح بیابیم، پاک عمل کنیم و با اخلاصباشیم، دیگر در مدت کمتر از دوسال(پس از پیروزی انقلاب)چهرههایگوناگون از خود نشان نخواهیم داد و در مقابل انقلاب جبههگیریهایمختلف نخواهیم داشت که موضعگیریهای این گونه، مقابله صریح باخط امام و بهترین نشانه انحراف، عدم صداقت، نفاق و ریای ماخواهد بود.
آن شهید میافزاید: امت مظلوم ما اگر در این فرصت کوتاهنمیتوانست ما را در عمل بیازماید و از روی صفا و سلامتخود بهشعار، مبارزه، زندان رفتن و اظهار احساسات ما اعتماد کرد ونتوانست اخلاص و صداقت ما را در عمل تجربه کند، دیگر بایدهوشیارانهتر حساب اشخاص، گروهها، سخنها، موضعگیریها، ریز ودرشت نوشتنها (در روزنامهها)را به خوبی برسد و ببیند که ماآزادی و سایر مسایل را آیا به خاطر خدا و برای حل مشکل و بهمنظور تبدیل ضعفها به قوت مطرح میکنیم؟
ملتباید بداند که انگیزه و جهت افراد امکان دارد باطل باشدهرچند سخن و عمل آنان در(شکل ظاهر)درستباشد که راه گمراهان،شیطنت منافقان و سیاست معمولی مغرضان همین است.
شهید دکتر دانش برای ایجاد انسجام در میان نیروهای حزب اللهو سازماندهی تلاشهای انسانهای خدوم و صدیق، به وجود یک تشکیلاتهدفدار معتقد بود و از این جهت از بدوتاسیس «حزب جمهوریاسلامی» یکی از فعالترین اعضای آن بود.
به گفته امام عزیز اگر نگرش درست داریم باید بدانیم کهپشتوانه اصیل انقلاب ما، قانون اساسی... شهادت، اخلاص و حمایتصادقانه و وحدت امت مسلمان ماست و پیروزی واقعیمان درگرو پیرویاز رهبری و ولایت فقیه است.
وی طی نطقی در مجلس شورای اسلامی بر وحدت امت مسلمان و همدلیگروههای مذهبی و مبارز تاکید نمود و گفت: مگر ندیدیم پس ازقیام سیام تیر چگونه پاره پاره شدیم و دشمن از این فرصتاستفاده نمود و پس از تیرباران و تار و مارکردن و اعدامفدائیان اسلام، نهضت را سرکوب کرد و ملیگرایان ما را خریدارینمودند و یا خانهنشین کردند؟!
او اعتقاد داشتبرای رفع ضعفهای اساسی و ضایعات بازمانده ازرژیم گذشته باید در فرهنگ مردم دگرگونی ایجاد شود و نیزدستگاههای آموزشی نیروهای متعهد، آگاه و کارا، تربیت کنند تانهادهای برخاسته از انقلاب با بهرهگیری از توان آنان به طورچشمگیر و گسترده بتوانند در اصلاح خرابیها و رفع نابسامانیها وجایگزینی ارزشهای دینی به جای امور باطل، بکوشند، ایندستگاههایی چون آموزش و پرورش، آموزش عالی و دانشگاهها وحوزهها هستند که باید پاسخگوی نیازها و کمبودها باشند وارگانها و نهادهای کشور را خودکفا سازند.
به باوری وی; رسیدن به استقلال اقتصادی و سیاسی و رهایی ازاسارت وابستگی و اقتصاد تک محصولی بدون انقلاب در ارزشها و گامنهادن به سوی فضایل و فرهنگ پویای اسلام و پرورش انسانهای صالح،دلسوز و متدین، امکانپذیر نمیباشد.
به سوی ملکوت
شهید دکتر دانش برای ایجاد انسجام در میان نیروهای حزب اللهو سازماندهی تلاشهای انسانهای خدوم و صدیق، به وجود یک تشکیلاتهدفدار معتقد بود و از این جهت از بدوتاسیس «حزب جمهوریاسلامی» یکی از فعالترین اعضای آن بود. به مجلس شورای اسلامینیز به عنوان عصارهای از امت اسلامی مینگریست و دربارهاش چنینمیگفت:
به عقیده من مجلسی که با آزادی و اصالتبه معنای واقعی بهوجود آمده،خود ایرانی کوچک است که در عین تکیه بر مذهب، آزادیو مردم، اصالت آزادمنش و مردمی خود را داشته و دارد.
شهید دانش همچون دیگر یاران باوفای امام در غروب روز یکشنبه،هفتم تیرماه 1360 ه .ش پس از ادای نماز مغرب و عشا در سالناجتماعات دفتر مرکزی حزب جمهوری اسلامی واقع در سرچشمه تهرانبه عنوان نماینده مجلس حضور یافت تا با شهید بهشتی و حاضران دراین جمع نورانی در خصوص مسایل سیاسی، فرهنگی و اقتصادی کشورمذاکره نماید; اما لحظاتی پس از شروع این جلسه، براثر انفجاریک بمب قوی که از سوی مزدوران استکبار کارگذاشته شده بود، بههمراه هفتاد و دوتن از حامیان صدیق اسلام در راه خدا جان باخت وبه سوی شهر شهادت پرگشود و بدینگونه عملا به شاگردان خود، درسشهادت آموخت و شرط معلمی را به خوبی ایفا کرد.
