برنامه‌ی اقتصادی در حکومت مهدوی
شکی نیست که می توان جامعه مهدوی را از آغاز خلقت جهان تا پایان آن از پیشرفته ترین و کاملترین جوامع به حساب آورد. چرا که در عصر ظهور حجه بن الحسن (عج) ، حکومت از همه جهات و در همه ی ابعاد خود از ویژگی های برجسته و عالی برخوردار است که یکی از این ابعاد، بعد اقتصادی است.
طیبه نوحی- بخش مهدویت تبیان
شکی نیست که می توان جامعه مهدوی را از آغاز خلقت جهان تا پایان آن از پیشرفته ترین و کامل ترین جوامع به حساب آورد. چرا که در عصر ظهور حجه بن الحسن (عج) ، حکومت از همه جهات و در همه ی ابعاد خود از ویژگی های برجسته و عالی برخوردار است که یکی از این ابعاد، بعد اقتصادی است.
همه ی حکومت ها برای پیشرفت و گسترش و بقا و تحکیم خود نیازمند سرمایه های عظیم مالی ، در آمدهای وافی و توزیع بجا و عادلانه آن هستند. بر کسی پوشیده نیست که حفظ اعتقاد و فرهنگ دینی وبه طور کلی شئون مختلف دین و تمام فعالیت های آن نیازمند اقتصاد مطلوب و قدرت مالی است. جامعه مهدوی که از عالی ترین مراتب جوامع است از این امر مستثنی نیست چنانچه در روایات نیز آمده است که رفاه و آسایش مردم در سر لوحه برنامه های کاری حضرت (عج) قرار دارد.
رکود و کاستی جدی نظام های مختلف جهانی در امر اقتصاد که در امور مختلفی مانند تولید، درامد و اشتغال و تجارت نمود پیدا کرده است حاصل نقض سیاست های عوامل قدرت و نظام های مدیریتی است. بر اساس نظرات صاحبان اندیشه، عوامل تولید و رشد اقتصادی بر اساس متون دینی و علمی مبنی بر عوامل معنوی از جمله ایمان، استغفار، انفاق، تقوا و عوامل سخت افزاری مانند کار، سرمایه و عوامل نرم افزاری مانند امنیت، نظم، برنامه ریزی تعهد و تخصص است.
سوال مهم این است که در عصر ظهور چه اتفاقی در این زمینه خواهد افتاد ؟ آیا امدادهای الهی به کمک انسان خواهد امد یا برنامه های حضرت (عج) و رشد مردم باعث ترقی و پیشرفت اقتصاد خواهد شد؟
البته یکی از عوامل مهم در پیشرفت اقتصادی عصر ظهور امداد الهی است که در نتیجه همان عوامل معنوی است که رشد و شکوفایی افراد را در بر داشته ؛ از جمله پرهیزگاری ، برقرای عدالت ، رعایت احکام و اجرای اوامر خداوند که توسط رهبر آن عصر حضرت حجه ابن الحسن (عج) اتفاق خواهد افتاد.خداوند در سوره اعراف ایه 96 می فرمایند:
وَ لَوْ أَنَّ أَهْلَ الْقُری آمَنُوا وَ اتَّقَوْا لَفَتَحْنا عَلَیْهِمْ بَرَکاتٍ مِنَ السَّماءِ وَ الْأَرْضِ وَ لکِنْ کَذَّبُوا فَأَخَذْناهُمْ بِما کانُوا یَکْسِبُونَ
و اگر اهل شهرها و آبادیها ، ایمان می آوردند و تقوا پیشه می کردند ، برکات آسمان و زمین را بر آنها می گشودیم ولی ( آنها حق را ) تکذیب کردند ما هم آنان را به کیفر اعمالشان مجازات کردیم.
اما علاوه بر این امدادها خود حضرت برنامه های ضروری و مهم و گسترده ای را بر مبنای عدالت اسلامی تحت برنامه ریزی صحیح به بهترین وجه اجرا خواهند کرد. حضرت علی (علیه السلام) می فرمایند: لافقر مع حسن تدبیر ( آمدی تمیمی / غررالحکم/ ج2/ ص37) با تدبیر و برنامه ریزی خوب دیگر فقری نخواهد ماند.
در جامعه مهدوی انواع تبعیض ها و تجاوزها مرتفع می شود و درهر مکانی که جامعه انسانی وجود دارد عدل گسترش می یابد. در این عصر طلایی ، از تعدی افراد سودجو و تکاثر طلب جلوگیری خواهد شد.
از دیدگاه اسلام حتی اگر رشد اقتصادی پایدار ، کاهش نابرابری و حذف فقر تحقق یابد ولی مصرف در نظام اقتصادی متعادل نباشد، عدالت اقتصادی تحقق نیافته است. (جهانیان/ فصلنامه انتظار موعود/ ص 14)
قطائع زمین های است که از اراضی خراجی که از راه امتیاز به نزدیکان حکام و سلاطین داده می شود. و با این بذل و بخشش خودسرانه باعث به وجود آمدن طبقه بندی در جوامع می شوند.
همه ی این موارد اندکی از برنامه های کلان اقتصادی حضرت بقیه الله (عج) می باشد.عدالت اقتصادی متضمن نظم فردی و اجتماعی در حوزه اقتصاد است چنانچه تکامل اصول اخلاقی در آن عصر باعث می شود تا سازو کارها ی نهادهای اقتصادی تجلی یابد. با بررسی های بسیار چندین شاخصه مهم از جمله کاهش نابرابری ها، رشد اقتصادی پایدار، از بین رفتن فقرو مصرف به اندازه نیاز برای جامعه اقتصادی مهدوی بیان می شود.
از مهمترین عواملی که باعث فلج شدن اقتصاد یک دستگاه می شود. و در جوامع بشری نیز موجود است انباشته شدن ثروت نامشروع در نزد یک گروه است. حضرت (عج) در حکومت خود اجازه نمی دهد که ثروت های ملی و منابع و سرمایه های خصوصی انسان ها مورد استفاده سوء قرار بگیرد؛ بلکه با غاصبان و خائنان به شدت برخورد خواهد شد. امام باقر (علیه السلام) : هنگامی که قائم ما قیام کند قطائع از بین می رود. به طوری که دیگر قطائعی نخواهد بود. (حمیری/ قرب الاسناد/ ص 8)
همه ی حکومت ها برای پیشرفت و گسترش و بقا و تحکیم خود نیازمند سرمایه های عظیم مالی ، در آمدهای وافی و توزیع بجا و عادلانه آن هستند. بر کسی پوشیده نیست که حفظ اعتقاد و فرهنگ دینی وبه طور کلی شئون مختلف دین و تمام فعالیت های آن نیازمند اقتصاد مطلوب و قدرت مالی است. جامعه مهدوی که از عالی ترین مراتب جوامع است از این امر مستثنی نیست چنانچه در روایات نیز آمده است که رفاه و آسایش مردم در سر لوحه برنامه های کاری حضرت (عج) قرار دارد.
رکود و کاستی جدی نظام های مختلف جهانی در امر اقتصاد که در امور مختلفی مانند تولید، درامد و اشتغال و تجارت نمود پیدا کرده است حاصل نقض سیاست های عوامل قدرت و نظام های مدیریتی است. بر اساس نظرات صاحبان اندیشه، عوامل تولید و رشد اقتصادی بر اساس متون دینی و علمی مبنی بر عوامل معنوی از جمله ایمان، استغفار، انفاق، تقوا و عوامل سخت افزاری مانند کار، سرمایه و عوامل نرم افزاری مانند امنیت، نظم، برنامه ریزی تعهد و تخصص است.
سوال مهم این است که در عصر ظهور چه اتفاقی در این زمینه خواهد افتاد ؟ آیا امدادهای الهی به کمک انسان خواهد امد یا برنامه های حضرت (عج) و رشد مردم باعث ترقی و پیشرفت اقتصاد خواهد شد؟
البته یکی از عوامل مهم در پیشرفت اقتصادی عصر ظهور امداد الهی است که در نتیجه همان عوامل معنوی است که رشد و شکوفایی افراد را در بر داشته ؛ از جمله پرهیزگاری ، برقرای عدالت ، رعایت احکام و اجرای اوامر خداوند که توسط رهبر آن عصر حضرت حجه ابن الحسن (عج) اتفاق خواهد افتاد.خداوند در سوره اعراف ایه 96 می فرمایند:
وَ لَوْ أَنَّ أَهْلَ الْقُری آمَنُوا وَ اتَّقَوْا لَفَتَحْنا عَلَیْهِمْ بَرَکاتٍ مِنَ السَّماءِ وَ الْأَرْضِ وَ لکِنْ کَذَّبُوا فَأَخَذْناهُمْ بِما کانُوا یَکْسِبُونَ
و اگر اهل شهرها و آبادیها ، ایمان می آوردند و تقوا پیشه می کردند ، برکات آسمان و زمین را بر آنها می گشودیم ولی ( آنها حق را ) تکذیب کردند ما هم آنان را به کیفر اعمالشان مجازات کردیم.
اما علاوه بر این امدادها خود حضرت برنامه های ضروری و مهم و گسترده ای را بر مبنای عدالت اسلامی تحت برنامه ریزی صحیح به بهترین وجه اجرا خواهند کرد. حضرت علی (علیه السلام) می فرمایند: لافقر مع حسن تدبیر ( آمدی تمیمی / غررالحکم/ ج2/ ص37) با تدبیر و برنامه ریزی خوب دیگر فقری نخواهد ماند.
برنامه های حضرت عج
تقسیم و توزیع عادلانه درآمدها
چنانچه در روایات آمده : یملاء الارض قسط و عدلا (صدوق/ کمال الدین/ ج1/ ص 257) یکی از کارکردهای اصلی و اساسی دولت حضرت (عج) ایجاد عدالت اقتصادی با تقسیم منابع و درآمدها و جلوگیری از اجحاف و تعدی سودجویان است.در جامعه مهدوی انواع تبعیض ها و تجاوزها مرتفع می شود و درهر مکانی که جامعه انسانی وجود دارد عدل گسترش می یابد. در این عصر طلایی ، از تعدی افراد سودجو و تکاثر طلب جلوگیری خواهد شد.
از دیدگاه اسلام حتی اگر رشد اقتصادی پایدار ، کاهش نابرابری و حذف فقر تحقق یابد ولی مصرف در نظام اقتصادی متعادل نباشد، عدالت اقتصادی تحقق نیافته است. (جهانیان/ فصلنامه انتظار موعود/ ص 14)
مالیات از جمله برنامه های اقتصادی در هر حکومت می باشد. از جمله اقدامات اقتصادی حضرت (عج) نیز که نقش بسزایی در رفاه و آسایش اقتصادی مردم و خشکاندن ریشه فقر دارد ، اخذ مالیات و توزیع عادلانه آن بین افراد مستمند ومستحق است. در روایات تاکید شده است که مجازات سنگینی در انتظار افرادی است که از پرداخت مالیات اسلامی سر بازمی زنند و مانع پرداخت زکات خواهند شد .
استرداد سرمایه های غصبی
از مهمترین عواملی که باعث فلج شدن اقتصاد یک دستگاه می شود. و در جوامع بشری نیز موجود است انباشته شدن ثروت نامشروع در نزد یک گروه است. حضرت (عج) در حکومت خود اجازه نمی دهد که ثروت های ملی و منابع و سرمایه های خصوصی انسان ها مورد استفاده سوء قرار بگیرد؛ بلکه با غاصبان و خائنان به شدت برخورد خواهد شد. امام باقر (علیه السلام) : هنگامی که قائم ما قیام کند قطائع از بین می رود. به طوری که دیگر قطائعی نخواهد بود. (حمیری/ قرب الاسناد/ ص 8)قطائع زمین های است که از اراضی خراجی که از راه امتیاز به نزدیکان حکام و سلاطین داده می شود. و با این بذل و بخشش خودسرانه باعث به وجود آمدن طبقه بندی در جوامع می شوند.
استخراج منابع زیر زمینی
یکی از منابع مهم در هر کشوری معادن ، گنج هاو به طور کلی منابع زیر زمینی آن کشور است رسول خدا (ص)می فرمایند: زمین گنج هایش را برای او (حضرت حجت عج) خارج می سازد و اموال بیشمار بین مردم تقسیم می شود ( مجلسی/ بحار الانوار/ج 51/ ص 68)اخذ مالیات و سازماندهی آن
مالیات از جمله برنامه های اقتصادی در هر حکومت می باشد. از جمله اقدامات اقتصادی حضرت (عج) نیز که نقش بسزایی در رفاه و آسایش اقتصادی مردم و خشکاندن ریشه فقر دارد ، اخذ مالیات و توزیع عادلانه آن بین افراد مستمند ومستحق است. در روایات تاکید شده است که مجازات سنگینی در انتظار افرادی است که از پرداخت مالیات اسلامی سر بازمی زنند و مانع پرداخت زکات خواهند شد .همه ی این موارد اندکی از برنامه های کلان اقتصادی حضرت بقیه الله (عج) می باشد.عدالت اقتصادی متضمن نظم فردی و اجتماعی در حوزه اقتصاد است چنانچه تکامل اصول اخلاقی در آن عصر باعث می شود تا سازو کارها ی نهادهای اقتصادی تجلی یابد. با بررسی های بسیار چندین شاخصه مهم از جمله کاهش نابرابری ها، رشد اقتصادی پایدار، از بین رفتن فقرو مصرف به اندازه نیاز برای جامعه اقتصادی مهدوی بیان می شود.
