تبیان، دستیار زندگی

پیامدهای اقتصادی یک استقلال طلبی

اقلیم کردستان عراق در شرایط فعلی از نظر اقتصادی با چالش‌هایی مواجه است که در صورت ادامه تفکرات استقلال طلبانه این شرایط می‌تواند نسبت به قبل بدتر هم شود و معیشت جمیت 5 میلیون نفری آن نیز دچار بحران گردد.
عکس نویسنده
عکس نویسنده
نویسنده : مجید سعیدی
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :
مازراتی
استقلال واژه آشنا برای حوزه سیاست، حکومت‌های مرکزی بوده و هر نظامی برای حفظ وحدت و یکپارچگی خود همواره در تلاش است و برای این منظور با تفکرات جدایی طلبی به مبارزه می‌پردازد. امروز می‌خواهیم به یکی از بحث‌های داغ جدایی طلبی یعنی استقلال اقلیم کردستان عراق اشاره کنیم البته نه بعد سیاسی بلکه در حوزه اقتصاد، همچنین تأثیرات سوء این اقدام از مباحث اصلی ماست.
مقامات بخش اقلیم کردستان عراق سالهاست که سودای استقلال در سر دارند ولی شاید زمان حاضر را با توجه به شرایط منطقه و حکومت مرکزی بهترین موقع برای برگزاری همه پرسی و جدایی طلبی دانسته‌اند و به دنبال آن با روی آوردن به انتخابات در بین مردمان خود به اصطلاح رأی اکثریت را برای این منظور کسب و اعلام استقلال از حکومت مرکزی را نموده‌اند و آنقدر از این مسئله خوشحال هستند که به قول مسعود بارزانی (رئیس اقلیم) حالا دیگر راحت می توانیم سر به بالین بگذاریم. اما باید دانست که جدایی طلبی قطعأ بدون هزینه نخواهد بود، آن هم در شرایطی که تروریست‌های داعش هنوز در منطقه حضور فعالیت دارند و قالب کشورهای همسایه عراق از جمله ایران با یکپارچگی آن موافق هستند و در این رابطه هشدارهایی از قبیل قطع روابط تجاری و یا حتی اعمال روش‌های نظامی برای بازگشت اقلیم به حکومت مرکزی داده اند، اما مقامات آن به این موارد توجهی نداشته اند. اولین هزینه ها برای اقلیم قبل از آنکه جنبه سیاسی داشته باشد قطعأ اقتصادی خواهد بود و اقتصاد این بخش را متضرر خواهد ساخت که در ادامه مطلب، اشاراتی بدان خواهیم داشت پس ما را همراهی کنید.

هزینه‌های اقتصادی جدایی طلبی

حکومت اقلیم کردستان عراق در سال 1970 با توافق نظام وقت عراق و رهبران این حوزه با مرکزیت اربیل پا به عرصه گذاشت و هم اکنون بیش از 5 میلیون جمعیت دارد. این بخش از عراق با ایران ، سوریه و ترکیه هم مرز است و به همین دلیل بیشترین حجم مبادرات تجاری خود را با این سه کشور مخصوصأ ایران و ترکیه انجام می دهد. در شرایط کنونی هر سه کشور با استقلال اقلیم به مخالفت پرداخته و تا مشخص شدن وضعیت آن، روابط دیپلماتیک و اقتصادی خود با این اقلیم را به حالت تعلیق در آورده‌اند.

اگرچه سرمایه‌گذاری در اقلیم با توجه به شرایط مناسب آن تا کنون روند خوبی داشته اما از ین پس حکومت مرکزی عراق و کشورهای همسایه سرمایه گذاران را به سمت خروج پول‌های خود سوق می‌دهند و این موضوع، قطعأ اقتصاد اقلیم را با چالش‌های اساسی روبرو خواهد شد.


اگر شرایط کنونی ادامه یابد باید گفت که مقامات اقلیم بدون توجه به معیشت مردم خود به نوعی تیر خلاص به اقتصاد این منطقه زده اند چراکه هم اکنون بیشترین درآمد اقلیم از فروش نفت حاصل می شود و روزانه حدود 550 هزار بشکه از یک خط لوله مرکزی به سمت ترکیه برای فروش به اروپا منتقل می نماید که در صورت قطع شریان آن از سوی آنکارا، کردستان عراق با چالش بزرگ اقتصادی روبرو خواهد شد و توان پرداخت هزینه های جاری و حقوق کارمندان را نخواهد داشت که در این صورت هرج و مرج برزگی برای این اقلیم در آینده نزدیک رقم خواهد خورد. کشور ما نیز بیش از 25 درصد مبادلات تجاری با عراق را در منطقه کردستان عراق با رقم حدود یک میلیارد دلار دارد و ادامه استقلال منجر به قطع این روابط است. البته شاید قطع روابط تجاری برای هر دو طرف ضرر آفرین باشد اما اقلیم با توجه به شرایط و دسرسی به مبادلات آسان از طریق ایران، بیشتر متضرر خواهد شد.
از سوی دیگر ایران کلیه پروازهای خود را به مقاصد سلیمانیه و اربیل و همچنین پروازهای عبوری از مرز هوایی به سمت اقلیم را تا اطلاع ثانوی قطع نموده که ادامه این روند بازهم با توجه به موقعیت استراتژیک ایران برای مبادلات تجاری با کردستان عراق، اقتصاد این حوزه را با چالش هایی روبرو می سازد. دولت مرکزی عراق برای اقلیم کردستان تا کنون سهمی معادل 15 تریلیون دینار از بودجه عمومی در هر سال در نظر داشته که در صورت استقلال این سهم قطع خواهد شد، این درحالی است که برآورد هزینه های در اقلیم برای هر سال به مرز 18 تریلیون هم می رسد که قطع بودجه، بزرگترین چالش اقتصادی کردستان خواهد بود و این امر از نظر سیاسی نیز بر حکومت اقلیم تأثیر منفی می گذارد.

افزایش بدهی های اقلیم

همانطور که مطرح شد اصلی‌ترین حوزه درآمد اقلیم در بخش فروش نفت بوده ، اما این اقلیم برای کسری بودجه خود تا کنون بیش از 20 میلیارد دلار به کمپانی های بزرگ نفتی و بانک جهانی بدهکار است که باید برای پرداخت بدهکاری‌های خود میزان فروش نفت را افزایش داده، اما به نظر می‌رسد با توجه به شرایط فعلی و قطع بودجه دریافتی از حکومت مرکزی حتی اگر هم بخواهد فروش نفت را افزایش دهد، بازهم باید برای مقابله با کسری بودجه و پرداخت هزینه های جاری، تمامی منابع مالی حاصل از فروش نفت را در داخل اقلیم هزینه نماید که این امر موجب افزایش بدهی های خارجی کردستان خواهد شد.

ادامه بحران اقتصادی اقلیم با خروج سرمایه‌های ایرانی

وقتی یک منطقه با بحران های مختلفی از جمله اقتصادی و تحریم های کشورهای همسایه روبرو باشد قطعأ مقامات آن نباید چشم امیدی به سرمایه گذاری خارجی داشته باشد. یکی از کشورهایی که در پروژه های مختلف اقلیم کردستان عراق سرمایه گذاری های مناسبی دارد، کشور ایران است در نتیجه توجه به شرایط فعلی و ترس از ادامه سرمایه‌گذاری در اقلیم به دلایل مختلف قطعأ موجب می شود تا سرمایه گذاران ایرانی پول های خود را از اقلیم خارج نموده و پروژه های فعلی نه تنها نیمه کاره رها می‌شود بلکه به سامان هم نمی رسد. 
اگرچه سرمایه‌گذاری در اقلیم با توجه به شرایط مناسب آن تا کنون روند خوبی داشته اما از ین پس حکومت مرکزی عراق و کشورهای همسایه سرمایه گذاران را به سمت خروج پول‌های خود سوق می‌دهند و این موضوع، قطعأ اقتصاد اقلیم را با چالش‌های اساسی روبرو خواهد شد. این اقلیم برنامه های درستی برای مقابله با تهدیدات پیش رو در حوزه اقتصادی و سیاسی ندارد و ادامه استقلال طلبی آن صرفأ موجب افزایش تنش ها در منطقه خواهد شد و به نوعی اقتصاد کشورهای همسایه آن را نیز دچار آسیب‌هایی هرچند جزئی می نماید ولی نوک پیکان تهدیدات به سمت خود کردستان عراق خواهد بود.