تحقیق مناط
تحقیق مناط :
رسیدگی موضوعی را اصطلاحا تحقیق مناط میگویند . توضیح اینکه برای قیاس چهار رکن ذکر شده:
1- اصل ( مقیس ) 2- فرع ( مقیس ) 3- حکم 4- علت ( جهت مشترک بین اصل و فرع ) اهل سنت
برای دستیابی به علت حکم سه راه را ذکر کرده اند: 1- تحقیق مناط 2- تخریج مناط 3- تنقیح مناط
برای استخراج علت وضع قانون در تحقیق مناط دو طریق وجود دارد:
1- اجماع: یعنی فقها اجماعا مطلبی را علت وضع قانون معین معرفی میکنند.
2- نص قانون شرع: قانونگذار گاهی در متن قانون علت آنرا بیان میکند چنانکه در ماده 12 قانون مدنی
آمده است « معامله با شخصی که بالغ یا عاقل یا رشید نیست به واسطه عدم اهلیت باطل است»
راه قیاس کردن این ماده چنین است: علت بطلان معامله محجورین عدم اهلیت است پس ایقاعات
محجورین هم به همین علت باطل است واین قیاس را قیاس منصوص العله مینامند . میرزای قمی
می گوید : تحقیق مناط این است که علت جکم معلوم باشد و برای پی بردن به وجود یا عدم آن علت
در مورد و مصداقی خاص به تحقیق بپردازیم . مثلا میدانیم علت قبول شهادت عدالت شاهد است لذا
باید لذا باید در هرمورد تحقیق شود که شاهد قضیه عادل است یا نه ؟ میتوان گفت تحقیق مناط کاری
است که هر قاضی در هر قضاوتی انجام میدهد .
مثلا هرگاه بداند وجوب نفقه اقارب به علت احتیاج آنهاست در پرونده کسیکه از فرزندش نفقه مطالبه
میکند باید رسیدگی کند و ببیند خواهن نیازمند نفقه هست یا نه؟ و این کار زمینه حکم او را فراهم
میکند که این رسیدگی را اصطلاحا تحقیق مناط میگویند