کمبود ویتامین ب 3: علائم، دلایل و درمان

بخش تغذیه و آشپزی تبیان
 پلاگر (Pellagra) یک نوع بیماری است که در اثر کمبود نیاسین (ویتامین B3) به وجود می‌آید. اولین علامت بیماری پلاگر، قرمزی پوست است.

ویتامین B3 چیست؟

ویتامین B3 که به نیاسین نیز معروف است، نقش اساسی در سلامت پوست، گوارش و روان دارد و از عملکرد بیش از 200 آنزیم در بدن حمایت می‌کند.

ویتامین B3، ترکیب دو ماده شیمیایی اسید نیکوتینیک و نیکوتین آمید است. بدن این مواد شیمیایی را برای تولید دو ماده شیمیایی اضافی NAD و NADP تجزیه می‌کند.

NAD و NADP در انواع واکنش‌های شیمیایی بدن نقش دارند و از متابولیسم سلولی نیز حمایت می‌کنند؛ بنابراین افرادی که به اندازه کافی ویتامین B3 دریافت نمی‌کنند، طیفی از مشکلات جزئی تا کشنده را تجربه کنند.

ویتامین B3 یک ویتامین حلال در آب است به این معنی که بدن نمی‌تواند آن را ذخیره کند. از سوی دیگر بدن قادر به تولید ویتامین B3 نیست.

گوشت و جایگزین‌های گوشتی مانند سویا غنی‌ترین منابع ویتامین B3 هستند؛ اما افراد مبتلا به کمبود این ویتامین معمولاً به مصرف مکمل این ویتامین نیاز دارند.
 

بدن به چه مقدار ویتامین B3 نیاز دارد؟

میزان توصیه شده مصرف ویتامین B3 بسته به سن، جنسیت، اهداف سلامتی یا سابقه کمبود ویتامین B متفاوت است. میزان مصرف ویتامین B3 در معادل‌های نیاسین NE اندازه گرفته می‌شود.

میزان توصیه شده مصرف ویتامین B3 برای گروه‌های مختلف به شرح زیر است:

کودکان 0 تا 6 ماهه: 2NE

کودکان 7 تا 12 ماهه:4NE

کودکان 1 تا 3 ساله: 6NE

کودکان 4 تا 8 ساله: 8NE

کودکان 9 تا 13 ساله: 12NE

نوجوانان 14 تا 18 ساله: 16NE برای پسران و 14NE برای دختران

بزرگسالان 19 ساله و مسن‌تر: 16NE برای مردان؛ 14NE برای زنان

زنان باردار: 18NE

زنان شیرده: 17NE
 

منابع ویتامین B3

طیف گسترده‌ای از خوراکی‌ها حاوی نیاسین هستند که از جمله آن‌ها می‌توان به قارچ Portobello، سیب زمینی پخته شده، غلات سبوس دار، غلات گندم تست شده، بلغور جوی دو سر، پنیر خامه‌ای، شیر سویا، کبد، همبرگر سویا، تخم کدوتنبل و لوبیاچیتی اشاره کرد.

علائم کمبود ویتامین B3

کمبود شدید ویتامین B3 به وضعیتی به نام پلاگر منجر می‌شود.

پلاگر بر پوست، سیستم عصبی، سیستم گوارش و غشاهای مخاطی را مانند چشم و بینی تحت تأثیر قرار می‌دهد.

علائم پلاگر عبارتند از:

-زخم‌های متقارن در هر دو طرف بدن. زخم‌ها بیشتر در نقاط فشار و در مناطقی که پوست در معرض آفتاب قرار می‌گیرد، دیده می‌شود. همچنین برخی مردم به زخم‌هایی مبتلا می‌شوند که کل دست یا پای آن‌ها را می‌پوشاند.

-درد، تورم و تحریک دهان و یا غشاهای مخاطی مانند مجاری ادرار.

-کمبود شدید این ویتامین همچنین ممکن است زبان را به رنگ قرمز یا متورم تبدیل کند. برخی از افراد به زخم‌هایی در زیر زبان یا لب‌ها مبتلا می‌شوند.

-درد و سوزش گلو، سینه یا معده از دیگر علائم این بیماری هستند.

- درد گوارشی، مانند تورم، استفراغ، حالت تهوع، اسهال، و یبوست. بعضی از افراد به زخم‌هایی در روده مبتلا می‌شوند که باعث اسهال خونی می‌شوند.

- تغییرات در شخصیت و سلامت روان، از جمله از دست دادن ارتباط با واقعیت (روان‌پریشی)، سردرگمی، مشکلات حافظه، افسردگی و پارانویا (روان گسیختگی). گاهی اوقات این علائم ممکن است اشتباه به عنوان بیماری روحی تشخیص داده شود.

از سوی دیگر کمبود شدید موارد کمبود ویتامین B-3 ممکن است موجب ابتلا به علائم کمتر جدی در پوست، سیستم عصبی، سیستم گوارش یا غشاهای مخاطی شود که این علائم عبارتند از:

-پوست تحریک شده یا قرمز

-سردرد

-خستگی

-مسائل مربوط به خلق و خو، مانند اضطراب یا افسردگی

-تغییر در تفکر یا توانایی تمرکز

-سرگیجه

-گردش خون ضعیف

دلایل

کمبود ویتامین B3 دو نوع اولیه و ثانویه دارد.

کمبود اولیه ویتامین B3 زمانی رخ می‌دهد که فرد به اندازه کافی ویتامین B3 یا تریپتوفان مصرف نکند. افرادی که غذای سالم و رژیم‌های متنوع مصرف می‌کنند، به طور معمول در معرض خطر ابتلا به کمبود ویتامین B3 نیستند.

اما کمبود ثانویه زمانی بروز می‌کند که وضعیت دیگری مانند اسهال، بیماری هارتنپ (ناهنجاری‌های متابولیسم اسیدهای آمینه)، بیماری کبد در توانایی بدن برای جذب ویتامین B3 اختلال ایجاد می‌کند.

درمان

اساساً مصرف مکمل‌های ویتامین B3 عوارض جانبی بی‌شماری دارد که از جمله می‌توان به فشارخون پایین، ضربان نامنظم قلب، وخیم‌تر شدن بیماری کبد، مشکلات کیسه صفرا و نقرس اشاره کرد.

در افراد مبتلا به بیماری کلیوی ممکن است به‌واسطه مصرف این مکمل‌ها مقدار بسیار زیادی نیاسین انباشته شود. بنابراین برای این افراد مصرف مکمل‌های ویتامین B3 بدون نظارت پزشک عاقلانه نیست.

همچنین زمانی که کمبود ویتامین B3 به اندازه‌ای زیاد می‌شود که بیماری پلاگر را ایجاد می‌کند، در این زمان فقط مصرف ویتامین B3 کافی نیست بلکه پزشکان ترجیح می‌دهند که کمبود نیاسین را با مکمل‌های نیکوتین امید درمان کنند.

با این حال توصیه می‌شود که تمام افراد مبتلا به کمبود ویتامین B3 به پزشک مراجعه کنند. با آزمایش‌های خون و ادرار می‌توان کمبود این ویتامین را تشخیص داد.
 

---

منبع: ایرنا