زخم بستر؛ پیشگیری و درمان آن

زخم بستر چیست؟
بیمارانی که مجبور هستند برای طولانی مدت استراحت کنند و در بستر بمانند، از زخم‌هایی رنج می‌برند که به آنها زخم‌های فشاری یا زخم بستر می‌گویند. این زخم ها ممکن است دردناک باشند و حتی توانایی فرد برای حرکت کردن را نیز مختل کنند.

زخم بستر به دلیل فشار حاصل از استخوان‌ها روی تشک یا بالشت ایجاد می شود. بین استخوان و زیرانداز، پوست قرار دارد. در پی این فشار، جریان خون در پوست کاهش پیدا می کند و بافت مورد نظر دچار زخم می شود.

این زخم ها همچنین ممکن است به دلیل رطوبت موضعی در افرادی که از بی اختیاری ادرار رنج می برند نیز بروز کنند. این زخم ها بر حسب میزان سطح پوستی که دچار آن شده است طبقه بندی می شوند و از یک قرمزی ساده تا استخوان پیش می روند. زخم بستر ممکن است باعث بروز عفونت و درد زیادی شود، چون اگر فرد وضعیت خوابیدن خود را به طور مرتب عوض نکند تشدید پیدا می کند.

عوامل ایجادکننده زخم بستر
- سن بالا
- بی تحرکی کامل
- بی اختیاری ادرار یا مدفوع
- کم غذایی یا دهیدراته شدن بدن(کم آبی بدن)
- بیماری هایی که به کندی بهبود پیدا می کنند
- اختلالاتی مانند زوال عقل، آلزایمر و غیره
- مصرف داروهای آرامبخش

چگونه از زخم بستر پیشگیری کنیم؟
این مشکل در بین بیماران سالمند امری شایع است و پرستاران و نزدیکان فرد باید نسبت به بروز این زخم ها حساس بوده و از آن پیشگیری کنند:

هر 2 تا 3 ساعت وضعیت خوابیدن بیمار را تغییر دهید
لازم است که هر چند ساعت یک بار بیمار را پهلو به پهلو کرد تا جریان خون ادامه داشته باشد و پوست یک ناحیه مدام تحت فشار نباشد. برای این کار بالشت می تواند کمک تان کند.

مناطق حساس و در معرض زخم را بررسی کنید
برخی نواحی بدن مانند پاشنه ها، ران ها، مهره های پشت، زانوها، گوش ها و شانه ها بیشتر در معرض زخم شدن قرار دارند. بنابراین لازم است این نواحی را به طور مرتب بررسی کنید و در صورت بروز قرمزی به سرعت به فکر درمان باشید تا از بروز زخم پیشگیری شود.

بهداشت بدن را حفظ کنید
هر چند که بیماران بی تحرک مدام خوابیده اند و تکان نمی خورند، اما در هر حال عرق کرده و کثیف می شوند. بنابراین تمیز کردن کامل بدن یا دوش روزانه برای کاهش خطر بروز زخم بستر ضروری است. توصیه می شود برای تمیز کردن بدن این افراد از صابون خنثی استفاده کنید و البته از سابیدن بدن شان خودداری کنید. خشک کردن کامل بدن از اهمیت ویژه ای برخوردار است چون رطوبت روند قرمز شدن پوست را بیشتر می کند.

فشار را کاهش دهید
استفاده از بالشت یا ابزارهای ویژه این کار که در داروخانه ها فروخته می شود باعث کاهش فشار ایجاد شده روی نقاط فشرده شده روی تشک، مبل و ویلچر می شود. به عنوان مثال می توانید بین دو زانوی بیمار که روی هم قرار گرفته است یک کوسن کوچک قرار دهید تا فشار ناحیه کمتر شود. برای این بیماران حتما از تشک های مواج استفاده کنید.

مراقب آب و غذای بیمار باشید
رژیم متعادل و متناسب با نیازهای بیمار برای بهبود سلامتی و تامین ویتامین های او لازم و ضروری است. علاوه بر مصرف آب، سوپ و نوشیدنی های مفید دیگر حتما از ژلاتین و غذاهای آبکی دیگر برای افزایش جذب مایعات استفاده کنید.

فشار پاشنه‌ها را کاهش دهید
می توانید پشت ساق پای بیمار بالشت بگذارید تا پاهایش در هوا بماند. حواستان باشد که ملافه و غیره انگشت پاها را گرم و اذیت نکند. اگر بیمار لباس برتن می کند حتما از پیژامه های نخی و بسیار گشاد استفاده شود.

ماساژ را فراموش نکنید
باید بیمار را دو تا سه بار در روز ماساژ دهید تا جریان خون تحریک شده و عضلات بی حس نشوند. توصیه می شود از لوسیون ها یا کرم های مخصوص و حتی از روغن زیتون استفاده کنید. به هیچ عنوان برجستگی های استخوانی را ماساژ ندهید چون ممکن است فشار بیشتری روی لایه پوست نازک اطراف آن وارد شود.

به طور مرتب لباس‌ها و ملافه‌ها را عوض کنید
حواستان باشد که لباس های بیمار مناسب باشد. از انتخاب جنس های نایلونی، سنگین و چسبناک خودداری کنید. چون مانع از تنفس پوست می شوند و علاوه براین ممکن است باعث افزایش فشار برخی نواحی شود. لباس ها باید فاقد دکمه و زیپ و غیره باشد. لازم است که ملافه ها از جنس نخی و نرم بوده و مهمتر اینکه به طور مرتب عوض شوند تا مرطوب و کثیف نباشند.

بیمار را ورزش دهید
اگر بیمار نمی تواند به تنهایی حرکت کند لازم است که پرستار و اطرافیانش به او کمک کنند تا پاها، بازوها، گردن و غیره را حرکت داده و به عبارتی ورزش دهد. این تحرک بدنی مختصر نیز باعث تحریک جریان خون شده و زمان فشار روی بدن را کاهش می دهد.

روش‌های طبیعی برای درمان زخم های جزئی
قرمزی ابتدایی پوست و زخم های جزئی با درمان های ساده و خانگی قابل درمان هستند که در زیر به برخی از آنها اشاره می شود. البته زخم های عمیق و جدی تر نیاز به درمان دارویی و پرستاری حرفه ای دارند.

آلوئه ورا
می توانید آلوئه ورا را به صورت کرم تهیه کرده و استفاده کنید. حتی می توانید گیاه آلوئه ورا را خریداری کرده و ژل آن را خارج کنید و روی قرمزی ها قرار دهید. ژل آلوئه ورا باعث خنک شدن پوست شده و جریان خون را افزایش می دهد و به بهبود هر چه سریع تر زخم کمک می کند.

شربت معده
شربت معده در داروخانه موجود است و شما می توانید از آن برای کاهش قرمزی و تورم پوست استفاده کنید. می توانید شربت را به کمک پنبه دو تا سه بار در روز به پوست بزنید.

عسل
عسل خواص آنتی بیوتیکی دارد و به درمان زخم های تازه کمک می کند. عسل می تواند پوست را مرطوب کند. مقدار کمی عسل روی زخم بریزید و با باند استریل روی آن را بپوشانید.

---