تبیان، دستیار زندگی
مسئولین مدرسه، طرح هائی داشته باشند که خروجی مدرسه انسان هائی باشند: حقیقت طلب، فضیلت مدار و عدالت محور. مدرسه ای که این سه شاخصه را داشته باشد یک مدرسه اسلامی است…
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

توصیه های تربیتی به مدیران، معلمان، خانواده ها و دانش آموزان

مسئولین مدرسه، طرح هائی داشته باشند که خروجی مدرسه انسان هائی باشند: حقیقت طلب، فضیلت مدار و عدالت محور. مدرسه ای که این سه شاخصه را داشته باشد یک مدرسه اسلامی است.

زینب شاه مرادی - مرکز یادگیری تبیان

توصیه های تربیتی به مدیران، معلمان، خانواده ها و دانش آموزان

به عنوان مقدمه، چند روایت در باب ارزش علم و جایگاه معلم را با هم مرور کنیم:

الف) ارزش دانش و دانائی: رسول خدا(ص): العلم ام الطیبات و الجهل ام الخبیثات

علم مادر پاکی ها و جهل سرمنشأ زشتی ها است.

ب) امام علی(ع): العلم حیات القلوب و نور الابصار من العمی و قوه الابدان من الضعف

دانش مایه زندگی و روشن کننده دیدگان کور و نیرو بخش بدن های ناتوان است.

یعنی علم به شما بصیرت، زندگی، نیرو و نشاط می بخشد(1)

ج) اذا کان یوم القیامه وزّن مداد العلماء بدماء الشّهداء فیرجح مداد العلماء على دماء الشهداء (بحارالانوار، چاپ بیروت ج‏2 /ص‏16)

«هنگامى که در روز قیامت مرکّب قلم دانشمندان با خون شهیدان سنجیده شود، آن مرکب بر خون شهیدان برترى مى‏یابد.»

آرى تعجبى ندارد که قلم و نوشته عالم از خون شهید ارزشمندتر باشد زیرا همین قلم عالم است که شهید پرورى مى‏کند. پس حرکت یک مجاهد در راه خدا و جهاد و شهادتش نیز ثمره مداد عالم است.

چند روایت در ارزش عالم و معلم:

الف) پیامبر(ص): نگاه به عالم عبادت است (2)

ب) امام باقر(ع): جنبندگان زمین و ماهیان دریاها و هر موجود ریز و درشتی در زمین و آسمان برای آموزگار، آمرزش می طلبد.

ج) امام علی(ع): احترام به دانشمند احترام به خداست.

ارزش دانش آموز:

الف) دانش آموز در میان مردم مثل زنده در میان مردگان است.

ب) هر گاه دانش آموز در هنگام آموختن دانش، رحلت کند، شهید است.

ج) فرشتگان بال های خود را زیر پای دانش آموزان پهن می کنند.

(روایات از کتاب میزان الحکمه آیت الله ری شهری، باب علم)

توصیه به مدیران:

انسان از سه بخش تشکیل شده است:

1- حوزه اندیشه

2- حوزه شخصیت و اخلاق

3- حوزه عمل

رویکرد اسلام در حوزه اندیشه حقیقت طلبی، و در حوزه شخصیت فضیلت مداری و در حوزه عمل عدالت محوری است.

لذا مسئولین مدرسه، طرح هائی داشته باشند که خروجی مدرسه انسان هائی باشند: حقیقت طلب، فضیلت مدار و عدالت محور. مدرسه ای که این سه شاخصه را داشته باشد یک مدرسه اسلامی است.

توصیه های تربیتی به مدیران، معلمان، خانواده ها و دانش آموزان

توصیه به معلمان:

مدرسه اسلامی تک بعدی نیست. هم تعلیم دارد و هم تربیت. استاد مسلمان، در نظام آموزشی، در کنار تعلیم، دو وظیفه مهم تربیتی دارد:

الف) ارشاد نظری از طریق: استدلال عقلی، علمی و نقلی همراه با موعظه مشفقانه

ب) ارشاد عملی از طریق: بروز و ظهور التزام عملی به ارزش های دینی و تعظیم شعائر مذهبی

به ویژه که این دو مهم در فضای محبت و دوستی باشد.

توصیه های تربیتی به مدیران، معلمان، خانواده ها و دانش آموزان

توصیه به خانواده ها:

خانواده باید در تعلیم و تربیت مکمل مدرسه باشد نه مزاحم مدرسه؛

گزینه های مکمل در حوزه تعلیم:

1- خواب بچه ها را تنظیم کنید (8ساعت)

2- مراقبت از سلامتی آنها(3)

3- تأمین آرامش در منزل

4- والدین اهل مطالعه باشند(4).

گزینه های مکمل در حوزه تربیت:

الف) خودتان اهل تقوی باشید. صداقت و ادب و عبادت و عفاف و عقلانیت و تعامل و تعادل و تعالی و معنویت و محبت و… را در رفتار شما ببینند. چه اینکه دوصد گفته چون نیم کردار نیست. بگذارید بچه ها قرآن خواندن شما، نماز خواندن شما، اهل خیر بودن شما و خلاصه، ارزش های انسانی و الهی را از شما ببینند.

ب) امروز در جنگ نرم بسر می بریم. بهترین راه مقابله با جنگ نرم که محورش جاذبه است، نشان دادن عقلانی بودن دین در حوزه نظر و اثبات مفید بودن آن در حوزه عمل است. خوب و بد را به آنان بیاموزید و با دو گزاره عقلانی بودن و مفید بودن از خوبی ها دفاع کنید و با دو گزینه جاهلانه بودن و مضر بودن، زشت بودن گناه را به آنان نشان دهید.

ج) به نیازهای مختلفشان توجه کنید. برآورده کردن نیازها محبت می آورد و در فضای محبت حرف و عمل اثر می کند.

آنان نیازهای زیستی، فرهنگی، عاطفی، اخلاقی، روانی و… دارند. نیازها و راه پاسخ به آن ها را بیاموزید. در این زمینه کتاب «بلوغ» تألیف دکترعلی قائمی و کتاب «نوجوانان چه می گویند» تألیف علی اصغر کیهان نیا را توصیه می کنیم.

و) دوستان و رفقایش را بپائید.

اگر دانش آموز نوجوان است باید به 4 تغییر عمده او توجه کنید:

1) تغیر ذهنی (ذهنش انتزاعی می شود لذا هر مطلبی را فقط با استدلال می پذیرد نه امر و نهی)

2) تغیر جسمی (بدنش به سرعت رشد می کند لذا مثل آدم های دست و پا چلفتی شکستن اشیاء دور و برش زیاد است. تشویق به ورزش و تغذیه با غذاهای کم حجم ولی مقوی)

3) تغیر روانی (به شدت استقلال طلب می شود. استقلال طلبی خوب است بشرط این که درست تعریف شود. استقلال طلبی یعنی تصمیم نهائی با خود اوست اما به معنی عدم مشورت و استفاده از تجربیات بزرگترها نیست).

4) تغیر روحی (نوجوان به شدت نیاز به ارتباط با خداوند و معنویات دارد. در این خصوص بهتر است از قبل او را به عبادت تشویق و شرایط حضور در مجالس مذهبی را فراهم کرد).

تربیت امر بسیار مشکلی است زیرا چشم و گوش بچه ها باز است و عوامل تربیتی از دوستان و جامعه و اینترنت و ماهواره و گوشی همراه و… بسیارند. لذا چند میانبر را توصیه می کنیم:

1- دعا:

مادر مریم(س) برای فرزندش دعا کرد «إنی سمیتها مریم وإنی أعیذها بک و ذریتها من الشیطان الرجیم» و حتی نسل او را از شر شیطان رجیم به خدا سپرد. پدر علامه مجلسی برای عالم شدن و متقی شدن فرزندش علامه مجلسی دعا کرد. سید رضی(ره) تدوین کننده نهج البلاغه سر مقبره مادرش گفت: اکنون بلا را با کدام دست از خود دور کنم؟

آری در تربیت به دعا و توسل پناه ببرید همانطور که بزرگان چنین کرده اند.

2- لقمه حلال:

اگر لقمه حلال نباشد مربی حتی اگر امام حسین(ع) باشد کاری از پیش نمی برد. امام حسین(ع) فرمود: شما مرا می کشید چون در شکم هایتان لقمه حرام دارید.

3- وصل کردن بچه ها به قرآن و اهل بیت(ع):

آیت الله صدیقی می گفت: من فرزندانم را به ابالفضل(ع) سپرده ام.

»»» و این دو مورد، آخرین سفارش شده بزرگترین مربی تربیت انسان، رسول اکرم(ص) است.

4-احترام به والدین:

مقام معظم رهبری فرمودند: من به هرجا رسیدم از احترام و خدمت به والدین است. پدر مادر را و مادر پدر را احترام کند تا بچه ها یاد بگیرند

توصیه های تربیتی به مدیران، معلمان، خانواده ها و دانش آموزان

توصیه به دانش آموزان:

الف) حفظ سلامتی و تندرستی:

انسانی که تندرست نباشد غالبا به جائی نمی رسد. چه این که بیش از توجه به اندیشه و معنویات، مجبور است به جسمش بپردازد. پس، از خوردن هل هوله، پرخوری و کم خوابی پرهیز کنید. دست هایتان را قبل از غذا و بعد از آن بشوئید. ورزش، مسواک و نخ کشیدن هم فراموش نشود.

ب) سر شب بخوابید تا صبح زود بیدار شوید. و سر کلاس چرت نزنید(5).

ج) سر کلاس حواستان به معلم باشد. نه اینکه با بغل دستی حرف بزنید یا بروید توی عالم خیال!

و) فقط با بچه های درس خوان و مؤدب رفیق شوید.

ه) احترام همه اساتید حتی معلم هائی که استاد شما نیستند را حفظ کنید.

ی) منظم و با برنامه باشید(6)

ن) در کلاس یک جای ثابت داشته باشید و مرتب جای خود را عوض نکنید چون جای جدید زاویه جدید بدنبال دارد و صحنه دید جدید خواهد بود لذا موجب حواس پرتی شما می شود.

ی) در نماز جماعت های مدرسه حتما شرکت کنید.

م) پیش مطالعه و پس مطالعه فراموش نشود.

—————–

(1)  منظور از علم همین قیل و قال های رایج در حوزه ها و دانشگاه ها است. اما این کف علم و گام اول است و الا علم به گفته ملاصدرا(ره) کشف و شهود است: من لا کشف له لا علم له (شواهد الربوبیه، مشهد، چاپ اول)

(2)  البته نگاه به چهره عالم عبادت است اما علامه ذوالفنون حسن حسن زاده آملی می فرماید: منظور این روایت در یک معنای بالاتری نگاه به کتاب های عالم است. چون چهره وسیله شناخت است و شناخت هر عالم به مطالعه کتاب های اوست (به نقل از شارح کتب علامه استاد صمدی آملی)

(3)  ریشه بیماری ها پرخوری است امام صادق (ع) می فرماید: 3/1معده غذا3/1آب و3/1خالی بماند و علی(ع) می فرماید: تا گرسنه نشدی دست به غذا نبر و قبل از این که کاملا سیر شوی از غذا دست بکش.

(4)  بگذارید مطالعه و کتابخانه شما را ببینند. در کشورهای پیشرفته اولین ویژگی که توجهات را به خود جلب می کند کتاب خوانی است.

(5)  بدن به 8 ساعت خواب، بیشتر نیاز ندارد اما پرخوری، نوشیدن دوغ، لم دادن و تکیه دادن یا کتاب را بر خود مسلط کردن (بجای مسلط بودن بر کتاب) نیاز انسان را به خواب به طور کاذب زیاد می کند.

(6)  اگر می خواهید منظم باشید فرمولش این است که هر کاری را همان موقع که بخاطر دارید انجام دهید و به تأخیر نیندازید. برنامه را هم واقعی بچینید نه خیالی ولو برنامه خیالی، ایده آل باشد.