شهریار، شاعری از مردم و برای مردم
سال هاست روز شعر و ادب فارسی با نام استاد شهریار پیوند خورده است. شهریار ملکِ سخن شاعری ملی است که اگر اشعار او را را از ادبیات معاصر کسر کنیم، جایگزینی برای آن نخواهیم داشت.
حسین جمالی فرد - بخش ادبیات تبیان
در سپهر بی کران شعر و ادب فارسی، نام های بسیار بزرگی درخشیده اند. نام های پر آوازه ای که هر یک به تنهایی تاثیر شگرفی بر غنا و تعالی زبان فارسی داشته اند. به عبارت بهتر نام هر یک از این مردان و زنان از سعدی و حافظ و فردوسی گرفته تا ملک الشعرای بهار و نیما و پروین اعتصامی و ... می تواند زیبنده نام سیصد و شصت و پنج روز سال باشد. چه بسا که شمار این بزرگان از روزهای سال هم فراتر رود و به قول معروف شاعرانگی آنان در وصف نگنجد.
گرامیداشت روز شعر و ادب فارسی و نامگذاری یک روز به این نام به حدود 15سال قبل بر می گردد. قرعه فال در آن روزگار به نام محمد حسین بهجت تبریزی ملقب به شهریار شاعر نام آشنا و پر آوازه کشورمان افتاد. چه بسا اگر کمی دیر یا زود تر علما و عظما به فراست نامگذاری یک روز و اهمیت شعر و ادب فارسی می افتادند، قرعه به نام شاعر و ادیب دیگری می افتاد.
اما همه این حاشیه ها فرع مطلب است و اصل داستان توجه به شعر و ادب فارسی است که در طول قرن ها به انحای مختلف مورد هجوم و دست اندازی زبان ها و فرهنگ های بیگانه بوده و چه بسیار آدم ها و دولت ها و مکاتب و عقاید با ابزار مختلف در صدد تغییر و استحاله آن برآمده اند. صد البته که در گذر زمان ناکام مانده اند و هنوز که هنوز است زبان فارسی قند و شکر است.
گیریم که روز درگذشت شهریار شاعر دو زبانه ایران زمین که در میان فارس و آذری به یک اندازه محبوبیت دارد به عنوان روز پاسداشت شعر و ادب یاد می شود. اگر شهریار از دیگر شاعران و ادبای معاصر سرتر نباشد، کمتر هم نیست.
یکی از مهم ترین ویژگی های شاعر تبریزی ما، محبویبت آن در میان مردم و مردم داری اوست. شهریار شاعر مردم و برای مردم بوده. شاعری که برای زمان خود شعر گفته است نه برای زمانه خود. در روزگاری که می توانست شاعری حکومتی باشد و در ناز و نعمت روزگار بگذراند، ترجیح داد که مردمی باشد و با توده جامعه زندگی کند. در میان و به سبک و سیاق آنان.
شهریار در حقیقت پزشک بود، با شخصیت های متعدد مراوده داشت، کارمند بانک کشاورزی بود؛ با این حال بدهکاری را تجربه کرده، با اینکه پدرش سرشناس بود و در میان اقوام و اهالی تبریز مرد مورد وثوق و معتبری بود اما با این اوصاف و ویژگی ها شهریار لای پنبه بزرگ نشده است.
وقتی به تبریز برگشت مادرش از او گلایه کرد و گفت: چرا در اثر تحصیل در تهران زبان مادری ات را فراموش کرده ای! برای اینکه دل مادر را به دست بیاورد منظومه «حیدربابا» را سرود که حداقل به 60 زبان ترجمه شده است و از شاهکارهای ادبیات فارسی به شمار می رود. همین سبک و روش زندگی است که آثار شهریار به مانند دیوان حافظ توسط ناشران مختلف و کوچک و بزرگ راهی بازار کتاب می شود. نکته ای که بیانگر اقبال عمومی مردم به اشعار و آثار اوست. به قول معروف آنچه از دل برآید لاجرم بر دل نشیند.
زندگی استاد شهریار زندگی همراه با ادبیات، هنر، سیاست و جامعه بوده است. شهریار از معدود شعرایی است که در زمان خود طعم شهرت را چشید، شهرتی که بین المللی شد. تولد در زمان مشروطه و همراهی و همگامی با سیر تحولات تاریخی ایران از او شاعری مبارز، مومن و به تمام معنا، موحد و وطن پرست ساخته بود.
شهریار ما شاعری عاشق پیشه هم هست. عشق و زندگی در اشعار او جریان دارد. شاعری که دلدادگی و عاشقی و حتی ناکامی را در زندگی شخصی خود تجربه کرده و وصف شاعرانه او از محبت و دوست داشتن مجازی یا الگو برداری شده از آثار دیگران نیست . شهریار به زبان های فرانسه و عربی تسلط کامل داشت و به شاعرانی همچون «امیری فیروزکوهی» که وجهه خوب و معنوی داشتند ارادت خاصی داشت.
شهریار در آثار خود توجه به قرآن و مذهب را نیز از یاد نبرده. شاعری که اگر برخی انتقاد و سیاه نمایی نکنند می تواند شاعری مذهبی و مکتبی هم باشد. حضور در مجالس ادبی چون کتابخانه مجلس شورای ملی در کنار یوسف اعتصامی و پروین اعتصامی یا در منزل ملک الشعرای بهار که افراد نخبه ای مانند صادق هدایت به آنجا راه داشتند و آثارشان را می خواندند، هیچگاه باعث نشد که در آثارش از وجهه توحیدی غافل شود. چرا که شهریار با قرآن و نماز بزرگ شده بود.
شعر زیبای «علی ای همای رحمت » نمونه ای بی بدیل در سرِ دلدلدگی و ارادت او به اهل بیت (ع) است. در موج وطن پرستی و اعتقاد به انقلاب هم در وصف رزمندگان دفاع مقدس سرود و حتی هدیه رییس جمهور وقت در سال 1366 را برای کمک به جبهه ها ارسال می کند.
باری به هر جهت و با هر قصد و غرضی از اینکه نام یک شاعر ملی بر پیشانی روز شعر و ادب فارسی می درخشد، باید خوشحال باشیم. چرا که اگر قرار به خوشایند مذاق عده ای باشد هرنام دیگری از شاعران هم که در تقویم قرار می گرفت ، باز هم عیب و ایرادی به آن وارد بود.
